Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί μια από τις πιο επιθετικές μορφές καρκίνου, παρότι τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί πρόοδος στη θεραπευτική αντιμετώπιση και στη βελτίωση της μέχρι πρότινος πολύ κακής πρόγνωσης. Η συχνότητά του εμφανίζει σταθερή αύξηση για άγνωστους ακόμη λόγους, ενώ εκτιμάται ότι έως το 2030 θα αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου από καρκίνο στις δυτικές χώρες.
Πέρα από τη φυσική επιθετικότητα των καρκινικών κυττάρων, υπάρχουν δύο καθοριστικοί παράγοντες που επιδεινώνουν την πρόγνωση:
1. Η εμπλοκή μεγάλων αγγείων μέσα και γύρω από το πάγκρεας, η οποία καθιστά τον όγκο συμβατικά ανεγχείρητο.
2. Η πολύ καθυστερημένη διάγνωση, που συχνά σημαίνει ότι η νόσος έχει ήδη δώσει μεταστάσεις όταν εντοπίζεται.
Η εμπλοκή μεγάλων αγγείων
Σε περίπου 40% των ασθενών, ο καρκίνος του παγκρέατος προσβάλλει κρίσιμες αρτηρίες και φλέβες, όπως την πυλαία φλέβα, την κοιλιακή και τη μεσεντέριο αρτηρία. Σε εξειδικευμένα κέντρα ανά τον κόσμο –μεταξύ των οποίων και το δικό μας– οι όγκοι αυτοί μπορούν συχνά να γίνουν εγχειρήσιμοι, με αφαίρεση τόσο του όγκου όσο και των εμπλεκόμενων αγγείων. Πρόκειται για ιδιαίτερα απαιτητικές επεμβάσεις, που χρειάζονται εξειδίκευση, πολυετή εμπειρία και αποδεδειγμένα αποτελέσματα.
Η καθυστερημένη διάγνωση
Ο καρκίνος του παγκρέατος εμφανίζεται συχνά με ήπια και κοινά συμπτώματα, τα οποία δεν αξιολογούνται εγκαίρως: πόνος ή βάρος στην κοιλιά, πόνος στη μέση, επίμονη δυσπεψία, απώλεια βάρους, μειωμένη όρεξη ή ενέργεια. Αν και αυτά τα συμπτώματα είναι πολύ συχνά, το κρίσιμο στοιχείο είναι ότι επιμένουν ή επιδεινώνονται, παρά τις επισκέψεις σε γιατρούς και τις θεραπείες που δεν αποδίδουν.
Σε μελέτη που περιελάμβανε 871 ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι όταν ο καρκίνος του παγκρέατος εκδηλώνεται με επίμονο πόνο στη μέση, η διάγνωση καθυστερεί κατά μέσο όρο 6 μήνες, με ορισμένες περιπτώσεις να φτάνουν έως και έναν χρόνο. Αντίστοιχα, όταν εμφανίζεται με επίμονο πόνο στην κοιλιά ή διάρροιες, η καθυστέρηση φτάνει τους 5 μήνες, ενώ όταν ξεκινά με απώλεια βάρους, αλλαγή γεύσης ή μείωση της όρεξης, η καθυστέρηση διαμορφώνεται στους 4–5 μήνες.
Ένα ιδιαίτερα ύπουλο σημάδι είναι η ξαφνική εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη, χωρίς προφανή λόγο, όπως αύξηση βάρους. Το 32% των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος εμφάνισαν «ανεξήγητο» διαβήτη περίπου 5 μήνες πριν από τη διάγνωση. Συχνά λαμβάνουν αγωγές για τον διαβήτη χωρίς κανείς να εξετάσει την πιθανότητα καρκίνου του παγκρέατος.
Τα ευρήματα αυτά αποδεικνύουν ότι η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί μείζον πρόβλημα, καθώς οι μεγάλες καθυστερήσεις επιτρέπουν σε έναν ήδη επιθετικό καρκίνο να εξελιχθεί, να δώσει μεταστάσεις και να αποκλείσει θεραπευτικές επιλογές.
Αναγκαιότητα ευαισθητοποίησης
Παράλληλα, η κατάσταση αυτή αποτελεί και ένα σαφές πεδίο βελτίωσης. Η ενημέρωση των γιατρών πρωτοβάθμιας φροντίδας, των οικογενειακών γιατρών και των ενδοκρινολόγων για τα ύπουλα αυτά συμπτώματα θα μπορούσε να αποτελέσει κομβικό βήμα για την έγκαιρη διάγνωση σε θεραπεύσιμο στάδιο και τη σημαντική βελτίωση της πρόγνωσης των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος.
ygeiamou.gr
