Συναγερμός έχει σημάνει στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες για τον κίνδυνο εκδήλωσης ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στις περιοχές της ορεινής Λεμεσού που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές του Ιουλίου. Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), προχωρά σε κατεπείγουσες εργασίες αντιπλημμυρικής και αντιδιαβρωτικής προστασίας, ενώ παράλληλα ενεργοποιούνται έκτακτα μέτρα σε περίπτωση έντονων βροχοπτώσεων.
Ήδη εντοπίστηκαν περισσότερα από 60 κρίσιμα σημεία παρέμβασης στα κύρια υδατορεύματα της περιοχής (Χα-Ποτάμι, Παραμαλλιού, Κρυός και Κούρρης), όπου προγραμματίζεται η κατασκευή συστημάτων συγκράτησης φερτών υλικών (gabions) και αναβαθμίδες ρύθμισης της ροής.
Τα έργα έχουν ιεραρχηθεί σε δύο φάσεις, με την Α’ Φάση να αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου, εφόσον επιλυθούν τα ζητήματα ιδιοκτησίας γης που εντοπίστηκαν κατά την τοπογραφική αποτύπωση.
Παρά τη γενικά μικρή πιθανότητα ακραίων βροχοπτώσεων κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, η κατάσταση αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη σοβαρότητα λόγω της γυμνής καμένης γης και της πιθανής απόφραξης οχετών από φερτά υλικά.
Σε περίπτωση έκδοσης κίτρινης, πορτοκαλί ή κόκκινης προειδοποίησης από το Τμήμα Μετεωρολογίας, ενεργοποιούνται συγκεκριμένα προληπτικά μέτρα: 1) Συνεχής παρακολούθηση των οδικών διασταυρώσεων με ποταμούς, με πιθανό κλείσιμό τους σε περίπτωση απόφραξης οχετών ή υπερχείλισης. 2) Απαγόρευση κυκλοφορίας σε μη εγγεγραμμένους δρόμους εξαιτίας κινδύνου εγκλωβισμού ή παρέσυρσης οχημάτων. Αφορά κυρίως δρόμους που διανοίχθηκαν εντός ή κατά μήκος υδατορεμάτων. 3) Απομάκρυνση ενοίκων από τις δύο μεμονωμένες κατοικίες στον Άγιο Αμβρόσιο. Εντοπίστηκαν σε χαμηλό υψόμετρο, κοντά σε ποταμούς. Η απομάκρυνση να γίνεται προληπτικά, με κάθε προειδοποίηση και ειδικά σε πορτοκαλί ή κόκκινη. Ειδοποιήθηκε ήδη ο πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου Αγ. Αμβροσίου έτσι ώστε σε περίπτωση οποιοδήποτε ακραίου καιρικού φαινομένου να ειδοποιεί κατάλληλα τους ενοίκους να απομακρυνθούν από τις κατοικίες τους.
Όπως σημειώνεται, τα μέτρα πρέπει να παραμένουν ενεργά για τρεις ώρες μετά τη λήξη της προειδοποίησης, καθώς οι πλημμυρικές απορροές μπορεί να κορυφωθούν με καθυστέρηση.
Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στο φράγμα Κούρρη, που λειτουργεί ως «ασπίδα» έναντι πλημμυρών, αφού συλλέγει τα νερά από περίπου 80 τετραγωνικά χιλιόμετρα καμένης γης. Με πληρότητα μόλις 11,5%, το φράγμα μπορεί να απορροφήσει οποιαδήποτε πλημμυρική ροή, προστατεύοντας τις κατάντη περιοχές των προαστίων της πόλης της Λεμεσού από πλημμύρες για τα επόμενα δύο χρόνια χωρίς να υπερχειλίζει.
Παράλληλα, εφαρμόζεται πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας του νερού, για τον εντοπισμό πιθανών επιπτώσεων από φερτά υλικά, στάχτη ή επιβραδυντικά πυρκαγιάς. Ήδη έχουν γίνει δειγματοληψίες στον ταμιευτήρα και τους ποταμούς, και η παρακολούθηση θα συνεχιστεί ανάλογα με τις βροχοπτώσεις.
Παρότι η καμένη περιοχή δεν ανήκει σε Περιοχή Δυνητικού Σημαντικού Κινδύνου Πλημμύρας, και δεν υπάρχουν ιστορικά πλημμυρικά φαινόμενα με σοβαρές επιπτώσεις στην περιοχή, η έλλειψη βλάστησης και η παρουσία φερτών υλικών ενισχύουν την ευπάθεια του τοπίου.
Αντιμετώπιση πλημμυρικού κινδύνου
Το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ) έχει καταρτίσει ένα ολοκληρωμένο πλάνο αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας για τις πυρόπληκτες περιοχές της ορεινής Λεμεσού, με άμεσες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις, κυρίως με κατασκευή συστημάτων συγκράτησης φερτών υλικών (gabions) και ρύθμισης της ροής στα υδατορέματα.
Ωστόσο, επειδή τα έργα δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί και υπάρχει (έστω και μικρή) πιθανότητα εκδήλωσης ακραίου πλημμυρικού φαινομένου πριν την ολοκλήρωσή τους, κρίθηκε απαραίτητη η λήψη έκτακτων μέτρων διαχείρισης πλημμυρικού κινδύνου, ειδικά σε περίπτωση έντονης προειδοποίησης από το Τμήμα Μετεωρολογίας.
Παρότι ο Σεπτέμβρης και Οκτώβρης είναι γενικά άνομβροι μήνες, και η στατιστική πιθανότητα εμφάνισης σπάνιας πλημμύρας (με περίοδο επαναφοράς 1 στα 20 χρόνια) είναι μόλις 1,25%, εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος λόγω των φερτών υλικών και γυμνού εδάφους και της απώλειας κατακράτησης και καθυστέρησης της απορροής από τη βλάστηση.
Το ΤΑΥ έχει στείλει χάρτες και Google Earth αρχεία στις αρμόδιες Αρχές και την Πολιτική Άμυνα, με τα σημεία που επηρεάζονται από υδατορέματα, τα σημεία επέμβασης και τα τμήματα οδικού δικτύου που χρήζουν παρακολούθησης.
Παρότι το φράγμα Κούρρη παρέχει ουσιαστική ασφάλεια (χαμηλή πληρότητα, υψηλή χωρητικότητα), η απόφραξη οχετών από φερτά υλικά μπορεί να προκαλέσει τοπικά πλημμυρικά φαινόμενα. Η προσοχή στρέφεται κυρίως στο οδικό δίκτυο, στην προστασία των κατάντη περιοχών, στην ποιότητα του νερού του φράγματος.
Τα έκτακτα μέτρα είναι καλά στοχευμένα, άμεσα εφαρμόσιμα και βασίζονται σε γεωχωρική ανάλυση και επιτόπιες επιθεωρήσεις. Κρίνεται απαραίτητη η συνεχής επαγρύπνηση των τοπικών αρχών, ιδίως για ενημέρωση κατοίκων, λήψη προληπτικών αποφάσεων και ταχεία ενεργοποίηση σχεδίου εκτάκτου ανάγκης.
Ενέργειες για επίταξη ιδιωτικής γης από το ΤΑΥ
Σημαντικές αλλαγές στη φυσική ροή υδατορεμάτων στην ορεινή Λεμεσό διαπιστώθηκαν πρόσφατα από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), μετά την ολοκλήρωση τοπογραφικών εργασιών στο πλαίσιο σχεδιασμού έργων αντιπλημμυρικής προστασίας. Σύμφωνα με το ΤΑΥ, η μετατόπιση της ροής των υδατορεμάτων είχε ως αποτέλεσμα οι κοίτες να εμπίπτουν σήμερα σε ιδιωτική ακίνητη περιουσία, γεγονός που προκαλεί σοβαρά εμπόδια στην υλοποίηση των απαραίτητων τεχνικών έργων.
Μετά τις καταστροφικές πλημμύρες που έπληξαν περιοχές της ορεινής Λεμεσού, το ΤΑΥ κινητοποιήθηκε άμεσα για τον σχεδιασμό και υλοποίηση παρεμβάσεων αντιδιαβρωτικής και αντιπλημμυρικής προστασίας. Ήδη έχουν δρομολογηθεί πέντε κατασκευαστικές συμβάσεις, με στόχο την ολοκλήρωση έργων πρώτης προτεραιότητας μέχρι τα τέλη Οκτωβρίου.
Τα έργα προβλέπεται να υλοποιηθούν σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει την κατασκευή περίπου 25 αναβαθμών τύπου Gabions (λιθοπληρωτά συρματοκιβώτια), που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέχρι τον Οκτώβριο του 2025, ενώ η δεύτερη φάση θα ακολουθήσει με ολοκλήρωση έως τον Φεβρουάριο του 2026.
Ωστόσο, η διασταύρωση των επίγειων τοπογραφικών δεδομένων με τα επίσημα στοιχεία του Κτηματολογίου αποκάλυψε σοβαρές αποκλίσεις μεταξύ της εγγεγραμμένης θέσης των υδατορεμάτων και της πραγματικής τους ροής. Σε αρκετές περιπτώσεις, τα σημεία στα οποία απαιτείται να κατασκευαστούν οι αναβαθμοί βρίσκονται εντός ιδιωτικών τεμαχίων, προκαλώντας την ανάγκη για νομικές διαδικασίες επίταξης.
Με σκοπό την απρόσκοπτη υλοποίηση των έργων, το ΤΑΥ απέστειλε στις 8 Σεπτεμβρίου επιστολή προς το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, αιτούμενο την άμεση επίταξη της ιδιωτικής ακίνητης ιδιοκτησίας που επηρεάζεται από τα έργα. Όπως σημειώνεται, η έγκαιρη έναρξη των διαδικασιών είναι ζωτικής σημασίας, καθώς απαιτείται εύλογος χρόνος τόσο για τη νομική διευθέτηση όσο και για την προετοιμασία των εργοταξίων.
Αρμόδιες υπηρεσίες καλούνται να επισπεύσουν τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να διασφαλιστεί η έγκαιρη έναρξη και ολοκλήρωση των αντιπλημμυρικών έργων, τα οποία κρίνονται απαραίτητα για την ασφάλεια και προστασία των ορεινών κοινοτήτων της Λεμεσού.
