Στη Μαρία Λοϊζίδου
Αυτές τις καυτές μέρες του Ιουλίου οργανώθηκε στον Κάμπο της Χίου μια ομαδική εικαστική έκθεση με τον τίτλο «Κάποτε Ήμασταν Κήποι». Συμμετείχαν 12 καλλιτέχνες, η Κύπρια εικαστικός Μαρία Λοϊζίδου συμμετείχε με το έργο «η Πλατεία». Η έκθεση, γράφουν οι οργανωτές, εξετάζει τους αναπόφευκτους κύκλους της ανάπτυξης και της παρακμής, διερευνώντας τη φθορά των σωμάτων, των ιδεών, των χώρων και των σχέσεων μέσα από τον συμβολισμό του κήπου.
Ο τίτλος της έκθεσης με μάγεψε, φαντάστηκα τα έργα των καλλιτεχνών διάσπαρτα σ’ αυτό το κτήμα του παρελθόντος που κάποτε ήταν συνώνυμο με την αφθονία της γης, και τη ζωή των καλλιεργητών μέσα σε ανθισμένους πορτοκαλεώνες.
Όλο αυτό κυριαρχούσε στο μυαλό και τη ψυχή μου όταν ξέσπασε η μεγάλη πυρκαγιά στα κρασοχώρια της Λεμεσού. Στους δέκτες της τηλεόρασης περνούσε αργόσυρτη η απέραντη μαυρίλα του τοπίου και κάπου-κάπου ξεχώριζε άθικτο το πράσινο ενός αμπελώνα! Ένα τετράγωνο πράσινο ανάμεσα στο μαύρο. Και η κάμερα συνέχιζε και το μαύρο συνέχιζε και κάπου-κάπου πάλι ξεχώριζε ακόμη ένας αμπελώνας, ακόμη ένα κομμάτι γης πράσινο.
Τούτη η εναλλαγή του μαύρου και του πράσινου με πήρε συνειδητά στο έργο της Μαρίας Λοϊζίδου στη Χίο. Δημιούργησε εκεί μια μικρή τετράγωνη «πλατεία» στη σκιά ενός ελαιώνα, με ένα μωσαϊκό δάπεδο, ένα κάγκελο, καρέκλες γύρω-γύρω, ένα παγκάκι, και ποτίστρες για τα ζώα. Το όλο κάτω από μια κεντημένη αιωρούμενη και αιθέρια σκεπή, ένα συρμάτινο θόλο που αποτελείτο από ένα διάφανο κεντημένο πλεκτό, ένα ασημένιο υφαντό, που επέτρεπε τη διείσδυση του φωτός και του ζεστού καλοκαιρινού αέρα.
Απεικόνιζε, για μένα, μια σιωπηρή στιγμή αιωνιότητας, μια σύναξη με αόρατους καθήμενους ανθρώπους που μιλούν ανάμεσά τους, μια ανθρώπινη συντροφιά στη σκιά αιωνόβιων ελιών, κάτω από ήχους και φτερουγίσματα πουλιών, πεταλούδων, μελισσών, λιβελούλων… Μια στιγμή ζωής σε μια τετράγωνη «Πλατεία»!
Η ανθρωπιά της τέχνης! Η αναγνώριση, η εκτίμηση και η περηφάνεια, μια στιγμή ανάπαυλας και διαλογισμού ανάμεσα στον άνθρωπο και τη γη, η ηρεμία και η φιλοσοφία που εκπέμπεται, η στατικότητα και η ιερότητα μιας εφήμερης στιγμής που γίνεται αιώνια και υπερβατική.
Αυτά σκεφτόμουν όταν όλα γύρω μου ήταν σκοτεινά και μαύρα, όταν οι ανάσες των πυροσβεστών άγγιζαν και έκαιγαν κάθε ψυχή, αυτά έρχονταν μπροστά στα μάτια μου, η τετράγωνη ζώσα «Πλατεία» της Μαρίας Λοϊζίδου και οι τετράγωνοι πράσινοι αμπελώνες που σώθηκαν.
Ξημέρωσαν οι επόμενες δύσκολες μέρες, οι ανθρώπινες, οι πολιτικές, οι διασυρόμενες και οι αληθινές, μίλησαν οι εικόνες και η απελπισία, η ανασφάλεια, ο πόνος της απώλειας, τα πάθη και τα λάθη ενός ασύλληπτου σε έκταση γεγονότος. Και η ανθρωπιά της τέχνης με βοήθησε να μεταφερθώ «επί πτερύγων αγγέλων» στην τέχνη της ανθρωπιάς που πρέπει να μάθουμε. Και αυτή δεν είναι τίποτα άλλο από τον υπέρτατο σεβασμό μας στη γη μας και στον πλανήτη ολάκερο. Έγραφε ο Άγγλος John Donne:
Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί,
μονάχος, πλήρης, αυθύπαρκτος·
κάθε άνθρωπος είναι κομμάτι στεριάς,
μέρος του κόσμου, της ίδιας γης.
Τα καταφέραμε στην ανθρωπιά του κόσμου που πλημμύρισε. Τους πυροσβέστες, τους εθελοντές, τους ξένους, τους δικούς μας… πόσο σημαντική ήταν, πόσο στήριξε αβάσταχτες στιγμές. Οι σωροί όμως των πεταγμένων σκουπιδιών στα φαράγγια και στις ποταμοσιές, στις θάλασσες και τις ακτές θα μας εκδικηθούν, θα γίνουν οι Ερινύες και ο εφιάλτης μας, αλλά θα είναι αργά!
Η κλιματική αλλαγή, τα 40ρια και τα 50ρια θα γίνουν μέρος της άνυδρης ζωής της Μεσογείου ολάκερης. Δεν ξέρω αν κατάλαβαν οι ιθύνοντες, τις επιπτώσεις αχρείαστων και εφετζίδικων έργων…υπολογίστε τις επιπτώσεις του έργου της Χαντίτ στο σώμα της πρωτεύουσας, την απουσία δέντρων και οξυγόνου! Άξιζαν άραγε τα εκατομμύρια που δώσαμε και θα συνεχίσουμε να δίνουμε; Θα μπορούσαμε να τα είχαμε δώσει στους αγρότες, στους γεωργούς, στους ανθρώπους που γίνονται ένα με τη γη που καλλιεργούν.
Ένα ξέρω από την παιδεία μου, ότι μόνο η καλλιεργημένη γη μπορεί να σώσει από τις φωτιές τούτη την πατρίδα.
Ας σταθεί η πολιτεία ειλικρινά δίπλα στους αγρότες και τους απελπισμένους κοινοτάρχες, όχι με εικόνες και κούφια λόγια. Ας κόψει από μισθούς, λιμουζίνες, ταξίδια και ας τα δώσει αγόγγυστα για την προστασία του τόπου και της γης. Να δοθούν επειγόντος κίνητρα στην ύπαιθρο, στους νέους να σπείρουν ξανά, να φυτέψουν, να τρυγήσουν, να αλέσουν σιτάρια, ναι, με χρήση τεχνολογίας αιχμής.
Στην Αυστραλία drones ρίχνουν 40,000 σπόρους τη μέρα στις καμένες εκτάσεις, και drones αναγνωρίζουν και προλαμβάνουν την παραμικρή σπίθα. Αν άλλοι μπορούν, μπορούμε και εμείς. Στα καίρια πόστα ας διοριστούν οι κατάλληλοι, όχι οι ημέτεροι, ας εμπεδώσουμε επιτέλους πιο είναι το συμφέρον του τόπου…αυτή είναι η τέχνη της ανθρωπιάς!
Ούτε οι επενδύσεις, ούτε οι ουρανοξύστες είναι το μέλλον του τόπου.
Είναι πρώτα η επανένωσή του και δεύτερον η προστασία του. Τούτα τα δύο. Αν είναι ανήμποροι και ανάξιοι οι κρατούντες να τα αντιμετωπίσουν ας αφήσουν τις καρέκλες σε άλλους, επιστήμονες, τεχνοκράτες για να γίνουμε ένα κράτος σύγχρονο, σοβαρό, όχι εικονικό και φλύαρο και τέλος- τέλος ας επιτρέψουν στους ολίγους και ρομαντικούς να ονειρευτούν ότι κάποτε και εμείς μπορεί να γίνουμε ένας κήπος.
Ελεύθερα, 3.8.2025
