Θετικό λεκτικό, όσον αφορά τα κυπριακά συμφέροντα, κατάφερε να διασφαλίσει η Λευκωσία μέσα από την κοινή δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ουζμπεκιστάν. Η κοινή δήλωση εκδόθηκε μαζί με τη συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο πλευρές την περασμένη εβδομάδα.
Ευρωπαϊκή Ένωση και Ουζμπεκιστάν υπέγραψαν στις 24 Οκτωβρίου Συμφωνία Ενισχυμένης Εταιρικής Σχέσης και Συνεργασίας (EPCA). Η συμφωνία αναμένεται ότι θα επεκτείνει τη σχέση της ΕΕ με την κεντροασιατική χώρα σε νέους τομείς συνεργασίας και θα αναβαθμίσει σημαντικά το κανονιστικό πλαίσιο για τις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις. Η συμφωνία, για την οποία οι διαπραγματεύσεις διήρκησαν πέραν των δυο ετών, αντικατέστησε την υπάρχουσα Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης για να αντικατοπτρίζει καλύτερα την ατζέντα μεταρρυθμίσεων του Ουζμπεκιστάν, αλλά και τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για αναβάθμιση των σχέσεων της, τόσο με την Κεντρική Ασία, όσο και με την κάθε χώρα της περιοχής ξεχωριστά.
Όπως ανέφεραν στον «Φ» διπλωματικοί κύκλοι, μαζί με τη συμφωνία εκδόθηκε κοινή δήλωση ΕΕ – Ουζμπεκιστάν, η οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνει σημαντικό για την Κύπρο λεκτικό. Συγκεκριμένα, στο κείμενο της δήλωσης γίνεται σαφής αναφορά στην ανακοίνωση της Συνόδου Κορυφής ΕΕ – Κεντρικής Ασίας, όπου επαναβεβαιώθηκε ο σεβασμός στα ψηφίσματα 541 (1983) και 550 (1984), επαναλαμβάνεται ο πλήρης σεβασμός του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της Χάρτας των ΗΕ, των θεμελιωδών αρχών της ανεξαρτησίας, εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων τους, αλλά και ο σεβασμός των σχετικών επ’ αυτού ψηφισμάτων του ΣΑ ΟΗΕ.
Για τη Λευκωσία, σημαντική θεωρείται η αναφορά στη δέσμευση για αποχή από ενέργειες οι οποίες μπορεί να ερμηνευθούν ως παραχώρηση νομικού καθεστώτος/ υπόστασης στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, η οποία αφορά την αποσχιστική οντότητα των κατεχομένων. Όπως υπογραμμίζουν διπλωματικοί κύκλοι, η Κύπρος συμμετείχε ενεργά και με εποικοδομητικό πνεύμα στις διαπραγματεύσεις για την ολοκλήρωση της νέας αυτής συμφωνίας, «προασπιζόμενη πάντοτε τα εθνικά συμφέροντα της». Η Λευκωσία θεωρεί δε ότι το κείμενο της κοινής δήλωσης «ικανοποιεί πλήρως τις ανησυχίες αλλά και τις επιδιώξεις μας».
Στην κοινή δήλωση αναφέρονται μεταξύ άλλων και τα εξής:
«Δεσμευμένοι στη Διακήρυξη της Συνόδου Κορυφής ΕΕ – Κεντρικής Ασίας που υιοθετήθηκε στις 4 Απριλίου 2025, επαναλαμβάνουμε τον πλήρη σεβασμό μας στο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των θεμελιωδών αρχών του σεβασμού της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των κρατών εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων τους, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, και να απέχουμε από πράξεις που μπορούν να ερμηνευθούν ως χορήγηση οποιουδήποτε νομικού καθεστώτος βάσει του διεθνούς δικαίου. Αυτές οι αρχές καθοδηγούν τη συνεργασία μας σε διεθνή και περιφερειακά φόρουμ, προωθώντας την ειρήνη, τον αμοιβαίο σεβασμό και την πολυμερή προσέγγιση, αντιμετωπίζοντας παράλληλα από κοινού τις παγκόσμιες προκλήσεις.
Εκτιμούμε επίσης ιδιαίτερα την απόφαση να αναβαθμιστούν οι σχέσεις μεταξύ των δύο περιοχών, στο επίπεδο μιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης, καθώς και άλλες συμφωνίες που επιτεύχθηκαν από τους συμμετέχοντες ηγέτες κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής του Οικονομικού Φόρουμ Κεντρικής Ασίας – ΕΕ και του Φόρουμ Επενδυτών για τον Διακασπιακό Διάδρομο Μεταφορών και Συνδεσιμότητας στην Τασκένδη το 2025.
Εκτιμούμε ιδιαίτερα τη μορφή των συμβουλευτικών συναντήσεων των αρχηγών κρατών της Κεντρικής Ασίας, η οποία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της περιφερειακής ενοποίησης, στην επέκταση της συνεργασίας και στην ενίσχυση της συνδεσιμότητας της περιοχής με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η EPCA ανοίγει νέους ορίζοντες για συνεργασία στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της ασφάλειας των συνόρων και της πρόληψης υβριδικών απειλών. Δεσμευόμαστε επίσης να εμβαθύνουμε τους δεσμούς μας στην ψηφιακή και βιώσιμη συνδεσιμότητα των μεταφορών, στο πλαίσιο της στρατηγικής Global Gateway και στις κρίσιμες πρώτες ύλες. Η EPCA θα διευκολύνει την επέκταση και τη διαφοροποίηση του διμερούς εμπορίου και των επενδύσεών μας, προωθώντας την οικονομική ανάπτυξη. Επισημαίνουμε τα πρόσφατα βήματα του Ουζμπεκιστάν για την ενίσχυση της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού και υπενθυμίζουμε τη συνεχή υποστήριξη για τον οικονομικό εκσυγχρονισμό, την καινοτομία και τη διαφοροποίηση. Η EPCA περιλαμβάνει τη δυνατότητα τα Μέρη της EPCA να εξετάσουν, εάν το επιτρέψουν οι συνθήκες, τη διαπραγμάτευση συμφωνίας για την επανεισδοχή και για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων.
Μαζί, προσβλέπουμε στην εμβάθυνση της συνεργασίας μας, αξιοποιώντας πλήρως τις δυνατότητες της EPCA για την ενίσχυση της καινοτομίας, της ανθεκτικότητας, της χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης και την προώθηση της στενότερης περιφερειακής ολοκλήρωσης, διασφαλίζοντας ένα λαμπρότερο μέλλον για τους λαούς και τις περιφέρειές μας σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο».
