TOY TAKH MIXA*
Ενώ μπορεί κανείς να έχει κριτικές απόψεις για την πολιτική πορεία του Γιάνη Βαρουφάκη, δεν μπορεί να μην αναγνωρίσει ότι είναι σήμερα ένας από τους ελάχιστους Έλληνες διανοητές του οποίου τα κείμενα τυγχάνουν διεθνούς αναγνωρισιμότητας και συζητούνται ευρύτατα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όπως συμβαίνει αυτό τον καιρό με την έννοια της «τεχνοφεουδαρχίας», όρο που ο ίδιος εισήγαγε, προκειμένου να χαρακτηρίσει τις δομικές αλλαγές που έχουν λάβει χώρα στον καπιταλισμό, κάτω από την επιρροή των εξελίξεων στην τεχνολογία.
Εν συντομία, ο όρος περιγράφει ένα σύστημα όπου τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως οι Google, Amazon, Facebook, συσσωρεύουν τεράστιο πλούτο, ενώ μεταχειρίζονται τους χρήστες τους σαν σύγχρονους «κολλήγους», δημιουργώντας έτσι ένα σύγχρονο είδος φεουδαλισμού.
Σε αυτό το σύστημα, ένας μικρός αριθμός εταιρειών ελέγχει τεράστια τμήματα της κοινωνίας, δημιουργώντας νέες κοινωνικές ιεραρχίες. Οι άνθρωποι εξαρτώνται σε ολοένα μεγαλύτερο βαθμό από αυτές τις επιχειρήσεις για την απασχόληση, αγαθά, υπηρεσίες και πληροφόρηση -όπως ακριβώς οι κολλήγοι εξαρτώντο από τον φεουδάρχη τον Μεσαίωνα.
Όμως, πιστεύω ότι υπάρχει ένας σημαντικός παράγοντας -που δεν αναφέρει ο Βαρουφάκης– που χαρακτηρίζει τους τεχνοφεουδάρχες και τους διαφοροποιεί από τους κλασσικούς φεουδάρχες του Μεσαίωνα. Οι σημερινοί τεχνοφεουδάρχες βρίσκονται στη θέση πού βρίσκονται όχι λόγω δεσμών αίματος, όπως συνέβαινε με τους παραδοσιακούς, αλλά λόγω της προσωπικής ευφυίας που μεταφέρουν.
Πιστεύω ότι το IQ ανθρώπων όπως ο Μασκ, ο Μπέζος, ο Τζομπς, ο Τιέλ, ο Γκέιτς, ο Ζάκενμπεργκ είναι σαφώς άνω του μέσου. Με άλλα λόγια, έχουμε να κάνουμε με μια ευφυώς προικισμένη πλουτοκρατία.
Επιπλέον, σήμερα, ένας «κολλήγος» προικισμένος με το ανάλογο νοητικό κεφάλαιο μπορεί να φιλοδοξεί δικαιολογημένα να γίνει μέλος της τεχνοφεουδαρχίας, κάτι που δεν ίσχυε τον Μεσαίωνα, όπου άλλοι παράγοντες -και όχι η ευφυία- έπαιζαν τον καθοριστικό ρόλο στο αν θα γίνει κανείς φεουδάρχης.
Σήμερα, κάθε ένας πού διαθέτει το κατάλληλο νοητικό κεφάλαιο μπορεί να δημιουργήσει μια startup και να ελπίζει ότι θα εξαγορασθεί από ένα κολοσσό της τεχνοφεουδαρχίας και να γίνει και αυτός μέλος της. Οι σελίδες των οικονομικών portals κάθε εβδομάδα είναι γεμάτες από τέτοιες ιστορίες.
Aν λοιπόν ισχύει ότι σήμερα το σύστημα επιλέγει την άρχουσα τάξη (δηλ. τους τεχνοφεουδαλιστές) στη βάση του IQ, αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά τον αγώνα για την κοινωνική δικαιοσύνη, εννοούμενη ως καταπολέμηση των οικονομικών ανισοτήτων.
Όσο οι οικονομικές ανισότητες ήταν βασισμένες στην κατοχή προνομίων και τίτλων στη βάση συγγενικών σχέσεων -όπως συνέβαινε με την κλασσική φεουδαρχία- ήταν εύκολο για τον «πεφωτισμένο» προοδευτικό χώρο να τις απονομιμοποιεί.
Όμως σήμερα, αν ισχύει ότι στο καθεστώς της τεχνοφεουδαρχίας οι μεγάλες τεχνοκοινωνικές ανισότητες δομούνται σε μεγάλο βαθμό σε διαφορές ευφυίας, η απονομιμοποίηση των σχέσεων ανισότητας δεν θα είναι τόσο εύκολη. Είναι πολύ δύσκολο να πείσεις ότι η ευφυία είναι κάτι το αυθαίρετο και δεν θα έπρεπε να συνεπάγεται διαφορές στο επίπεδο ευημερίας που «δικαιούται» κανείς.
Έτσι, ενώ όλοι μας αναγνωρίζουμε ως «άδικη» μια κατάσταση όπου η διαφορά εισοδήματος εξαρτάται από κληροδοτημένους τίτλους ευγενείας, εν τούτοις πολύ πιο δύσκολα αναγνωρίζουμε ως «άδικη» μια κατάσταση εισοδηματικής διαφοράς, βασισμένης σε διαφορές ευφυίας.
Αντίθετα, για ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης αυτού του τύπου οι διαφορές νομιμοποιούν τις οικονομικές ανισότητες και τις δικαιώνουν (παρόλο πού σε τελική ανάλυση και αυτές είναι τυχαίες: τo ότι κάποιος έτυχε να γεννηθεί με «έξυπνα» γονίδια είναι εξ ίσου τυχαίο με ότι κάποιος γεννήθηκε γιος δούκα).
Με άλλα λόγια, πολύ φοβάμαι ότι οι επαναστατικές συνθήκες στο καθεστώς της τεχνοφεουδαρχίας υψηλού IQ θα πάρουν πολύ καιρό μέχρι να ωριμάσουν… περισσότερο ίσως από τα 500 έτη του Μεσαίωνα!
- Αναδημοσίευση από Euro2day.gr
