Η τεχνική εκπαίδευση στην Κύπρο διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, καθιστώντας την ένα κύριο πυλώνα του εκπαιδευτικού συστήματος.
Σε ένα περιβάλλον όπου οι βιομηχανίες αλλάζουν και εξελίσσονται ραγδαία, η σημασία της δια βίου μάθησης καθίσταται καθοριστική. Η τεχνική εκπαίδευση δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στα μαθητικά ή φοιτητικά χρόνια αλλά οφείλει να συνοδεύεται από συνεχή επιμόρφωση, αναβάθμιση δεξιοτήτων και προσαρμογή στα νέα δεδομένα της τεχνολογίας και της αγοράς. Στη Λεμεσό, η τεχνική κατάρτιση αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία λόγω του έντονου επιχειρηματικού χαρακτήρα της πόλης και της διαρκώς αναπτυσσόμενης βιομηχανικής και τεχνολογικής δραστηριότητας.
Με βάση το έργο «Ανάπτυξη Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης» στο πλαίσιο του προγράμματος ΘΑλΕΙΑ 2021-2027, η Κύπρος προχωρά σε ουσιαστική αναβάθμιση του συστήματος τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης. Οι τεχνικές σχολές, οι οποίες λειτουργούν υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, προσφέρουν στους μαθητές τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην πρακτική και τη θεωρητική/τεχνολογική κατεύθυνση, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα ειδικοτήτων όπως Ηλεκτρολογία, Δίκτυα Η/Υ & Επικοινωνίες, Ψυκτικές & Κλιματιστικές Εγκαταστάσεις, Τεχνικός Αυτοκινήτου, Ξυλουργική – Σχεδιασμός και Τεχνολογία CNC, Γεωργικές & Εφοδιαστικές σπουδές, Μαγειρικές Τέχνες και Τέχνες Εστίασης και Αρτοποιία – Ζαχαροπλαστική.
Σημαντικότερο όλων είναι η υλοποίηση δύο ολοκαίνουργιων τεχνικών σχολών, εκ των οποίων η μία στη Λεμεσό, ενισχύοντας τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας σε τοπικό επίπεδο. Με τη δημιουργία της Νέας Τεχνικής Σχολής στα Πολεμίδια, η οποία θα έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει πολλές ειδικότητες και μεγάλο αριθμό μαθητών, καθώς και με την αναβάθμιση της Β Τεχνικής Σχολής Λεμεσού, τα επόμενα χρόνια η Λεμεσός θα αποκτήσει σημαντικό πλεονέκτημα στον τομέα των υποδομών για τη Μέση Τεχνική και Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.
Πέραν της δευτεροβάθμιας τεχνικής εκπαίδευσης, ιδιαίτερη σημασία έχει και η μεταλυκειακή επαγγελματική κατάρτιση, η οποία προσφέρεται μέσω των Μεταλυκειακών Ινστιτούτων Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (ΜΙΕΕΚ). Τα προγράμματα αυτά απευθύνονται σε αποφοίτους λυκείου και διαρκούν συνήθως δύο έτη, με δωρεάν φοίτηση. Τα ΜΙΕΕΚ Λεμεσού στεγάζονται πλέον στο υπερσύγχρονο κτήριο Absolute Institute of Technical Education (ΑΙΤΕ) στη Γερμασόγεια, το οποίο διαθέτει πρωτοποριακό σχεδιασμό, σύγχρονα εργαστήρια υψηλής τεχνολογίας, CNC, αίθουσες διδασκαλίας και κοινόχρηστους χώρους εκδηλώσεων. Παράλληλα, για την κάλυψη εξειδικευμένων αναγκών, αξιοποιούνται και οι εγκαταστάσεις της Τεχνικής Σχολής Λεμεσού.
Η τεχνική και επαγγελματική μάθηση στην Κύπρο ενισχύεται ουσιαστικά και μέσα από τη συνεργασία κρατικών και ιδιωτικών φορέων. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ) συνεργάζονται με εκπαιδευτικά ιδρύματα και τον επιχειρηματικό κόσμο για την υλοποίηση επιδοτούμενων προγραμμάτων κατάρτισης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη συνεργασία τους με το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ).
Με βάση δεδομένα της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο αριθμός των μαθητών που φοίτησαν στην τεχνική εκπαίδευση στην Λεμεσό κατά την περίοδο 2021/2022 ανήλθε σε 12.656, ενώ την επόμενη χρονιά, 2022/2023, καταγράφηκε μια ελαφρά αύξηση, φθάνοντας τους 12.834 μαθητές. Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η σχεδόν ισόρροπη κατανομή των φύλων, με τους άνδρες να ανέρχονται σε 6.623 και τις γυναίκες σε 6.211 για το σχολικό έτος 2022/2023, γεγονός που αναδεικνύει τη διαρκώς αυξανόμενη συμμετοχή και των δύο φύλων στην τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση.
Σύμφωνα με στοιχεία της Cedefop (European Centre for the Development of Vocational Training) για την επαγγελματική και τεχνική εκπαίδευση στην Κύπρο το 2022, η συμμετοχή σε VET (Vocational Education and Training) παραμένει χαμηλή: μόνο το 17.9 % των μαθητών στο ανώτερο δευτεροβάθμιο επίπεδο ακολουθούν επαγγελματικά προγράμματα, σε σύγκριση με μέσο όρο 52.4 % στην ΕΕ. Επιπλέον, ο ρυθμός απασχόλησης των αποφοίτων VET είναι χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (73.9 % έναντι 81 %). Ωστόσο, από το 2011 έως το 2023 παρατηρείται αυξητική τάση στην εγγραφή μαθητών σε VET κατά περίπου 7 ποσοστιαίες μονάδες, αποτέλεσμα των πολιτικών ενίσχυσης του τομέα.
Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Λεμεσού (ΕΒΕΛ) διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση της τεχνικής κατάρτισης και στη διασύνδεσή της με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, υλοποιώντας στοχευμένες δράσεις για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της τοπικής βιομηχανίας. Μέσα από πρωτοβουλίες όπως η εκδήλωση «Επαγγέλματα του Μέλλοντος», καθώς και συνεργασίες με εκπαιδευτικά ινστιτούτα όπως τα ΜΙΕΕΚ, το ΕΒΕΛ συμβάλλει ενεργά στην ενημέρωση των μελών του, των νέων και του ευρύτερου κοινού σχετικά με τις σύγχρονες επαγγελματικές προοπτικές και τις δεξιότητες του αύριο. Παράλληλα, το Επιμελητήριο συμμετέχει στην Εβδομάδα Βιομηχανίας η οποία διοργανώνεται από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, φιλοξενεί εκπαιδεύσεις, σεμινάρια, καθώς και αρμόδιους Υπουργούς, ενισχύοντας τον θεσμικό διάλογο και την ανταλλαγή τεχνογνωσίας μεταξύ φορέων εκπαίδευσης και επιχειρηματικού κόσμου.
Στο πλαίσιο της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (CSR), επιβραβεύει μαθητές τεχνικών σχολών που διακρίνονται για τις επιδόσεις τους, ενθαρρύνοντας την αριστεία και την επαγγελματική εξέλιξη. Μέσω της μηνιαίας δίγλωσσης έκδοσης «Επιχειρηματική Λεμεσός» και τα άρθρα που φιλοξενεί, καθώς και μέσα από τις συναντήσεις με εταιρείες-μέλη, αναδεικνύονται καίρια ζητήματα όπως η έλλειψη τεχνικού προσωπικού και γενικότερα ανθρώπινου δυναμικού. Τα ευρήματα του «Επιχειρηματικού Βαρομέτρου» του ΕΒΕΛ καταδεικνύουν τη σταθερή ανησυχία της επιχειρηματικής κοινότητας για ζητήματα που σχετίζονται με το ανθρώπινο δυναμικό, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ουσιαστικές παρεμβάσεις στην αγορά εργασίας.
Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες ενισχύουν τον ρόλο του Επιμελητηρίου ως κρίσιμου συνδετικού κρίκου ανάμεσα στην εκπαίδευση και τον παραγωγικό ιστό της πόλης.
* Λειτουργός, ΕΒΕ Λεμεσού
