Η Ρωσία φέρεται να έχει κατασκευάσει ένα υποθαλάσσιο δίκτυο παρακολούθησης στην Αρκτική για να κατασκοπεύει το ΝΑΤΟ, χρησιμοποιώντας τεχνολογία που απέκτησε μέσω ενός δικτύου εταιρειών-βιτρινών, συμπεριλαμβανομένης μιας εταιρείας εγγεγραμμένης στην Κύπρο, σύμφωνα με έρευνα του International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) και άλλων διεθνών μέσων ενημέρωσης, όπως η Washington Post.
Η κυπριακή εταιρεία αποκαλύφθηκε ότι είναι η Mostrello Commercial Ltd., η οποία, σύμφωνα με το μητρώο του Εφόρου Εταιρειών, είναι εγγεγραμμένη στη διεύθυνση 155, Λεωφόρος Αρχ. Μακαρίου ΙΙΙ, Proteas Tower, 5ος όροφος 3026 στη Λεμεσό.
Η συγκεκριμένη εταιρεία συμπεριλήφθηκε στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας, στις 30 Οκτωβρίου 2024.
Σύμφωνα με την αιτιολόγηση του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, η Mostrello κατείχε «πλοία με ρωσική σημαία» τα οποία εκτελούσαν εργασίες τοποθέτησης καλωδίων και συναφείς υποστηρικτικές λειτουργίες για τη ρωσική κυβέρνηση, συμπεριλαμβανομένου του ρωσικού Υπουργείου Άμυνας.
Η διεθνής δημοσιογραφική έρευνα, που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, αποκάλυψε ότι το Ρωσικό δίκτυο παρακολούθησης συναρμολογήθηκε χρησιμοποιώντας δυτικής τεχνολογίας εξαρτήματα, τα οποία προμηθεύτηκε μέσω της Mostrello Commercial Ltd., η οποία φέρεται να λειτουργούσε ως εταιρεία-βιτρίνα.
Το δίκτυο παρακολούθησης, γνωστό ως «Harmony», έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει τα πυρηνικά υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων της Μόσχας, με σκοπό να ανταγωνιστεί την κυριαρχία του ναυτικού των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στην περιοχή της Αρκτικής.
Σύμφωνα με έγγραφα που εξέτασαν η Washington Post και το ICIJ, το σύστημα Harmony έχει τοποθετηθεί στον βυθό της Αρκτικής Θάλασσας να να ανιχνεύει υποβρύχια που εισέρχονται στα ύδατα της. Οι αισθητήρες του Harmony μεταδίδουν δεδομένα μέσω οπτικών ινών σε κέντρα διοίκησης στην ξηρά.
Έγγραφα της Mostrello που έχουν διαρρεύσει, αποκαλύπτουν ότι η εταιρεία είχε συναλλαγές με περισσότερους από 50 προμηθευτές — κυρίως Ευρωπαίους — οι οποίοι παρείχαν ευαίσθητα εξαρτήματα για το δίκτυο Harmony, σύμφωνα με την έκθεση του ICIJ.
Τα έγγραφα προμηθειών δείχνουν ότι η Mostrello αγόρασε σόναρ ερευνών αμερικανικής κατασκευής, όπως η EdgeTech και η R2Sonic.
Αυτά τα συστήματα επιτρέπουν τη χαρτογράφηση του βυθού της θάλασσας σε υψηλή ανάλυση, κάτι που είναι απαραίτητο για την ακριβή τοποθέτηση των αισθητήρων. Τιμολόγια και συμβόλαια που αναφέρονται στην έρευνα περιλαμβάνουν ρώσικους όρους και μισθωτές με έδρα τη Μόσχα.
Δεδομένα από τα δρομολόγια των πλοίων δείχνουν ότι το δίκτυο Harmony σχηματίζει ένα τόξο που εκτείνεται από το Μούρμανσκ ανατολικά προς τη Νόβαγια Ζεμλιά και βόρεια προς τη Γη του Φραγκίσκου Ιωσήφ, δημιουργώντας ουσιαστικά ένα σύστημα συναγερμού που προστατεύει τις κύριες βάσεις του Ρωσικού Βόρειου Στόλου.
Σύμφωνα με τη διεθνή δημοσιογραφική έρευνα, οι νορβηγικές αρχές μπλόκαραν την πώληση ενός συστήματος ακουστικού εντοπισμού υψηλής ταχύτητας από την Kongsberg στην Mostrello, αφότου οι εγχώριες μυστικές υπηρεσίες ανακάλυψαν τη συναλλαγή. Προηγούμενα στοιχεία δείχνουν ότι η Ρωσία άρχισε να αποκτά παρόμοια συστήματα από το 2015.
Στρατιωτικοί αναλυτές δήλωσαν στην Washington Post ότι το Harmony επεκτείνει την ανθυποβρυχιακή άμυνα της Ρωσίας, παρέχοντας μεγαλύτερη ασφάλεια στα υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων της, όπως τα υποβρύχια Borei.
Μια γερμανική έρευνα του 2024, με τη βοήθεια των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Mostrello λειτουργούσε ως βιτρίνα για την εταιρεία UPT με έδρα τη Μόσχα, μια εταιρεία με ιστορικούς δεσμούς με τις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας. Στη συνέχεια, το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών επέβαλε κυρώσεις στην Mostrello και σε σχετικές οντότητες.
Σε δήλωση του στον νορβηγικό σταθμό NRK, ο αντιναύαρχος Nils Andreas Stensønes, επικεφαλής της νορβηγικής υπηρεσίας πληροφοριών, δήλωσε ότι η Ρωσία προσπαθεί συνεχώς να παρακάμψει τις δυτικές κυρώσεις και τους κανονισμούς για τις εξαγωγές.
«Μια τάση είναι η δημιουργία πολύπλοκων δικτύων προμηθειών με νόμιμες ευρωπαϊκές εταιρείες ως σημεία επαφής», δήλωσε ο Stensønes. «Εκμεταλλεύονται την ελεύθερη αγορά της ΕΕ για να αποκτήσουν πρόσβαση σε δυτική τεχνολογία. Ταυτόχρονα, αυτή η μέθοδος αποκρύπτει τμήματα της αλυσίδας εφοδιασμού και αποκρύβει τον Ρώσο τελικό χρήστη».
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του ICIJ, δημοσιογράφοι της κρατικής Ολλανδικής τηλεόρασης KRO-NCRV επισκέφτηκαν το εγγεγραμμένο γραφείο της Mostrello στη Λεμεσό το φθινόπωρο και το βρήκαν εγκαταλελειμμένο, κάτι που υποδηλώνει ότι οι διαχειριστές του δικτύου είχαν μεταφέρει τις δραστηριότητές τους αλλού μετά την αποκάλυψή τους.
Το δημοσίευμα αποτελεί μέρος της δημοσιογραφικής έρευνας Ρωσικά Μυστικά (Russian Secrets) από τις NDR, WDR, Süddeutsche Zeitung (Γερμανία), Le Monde (Γαλλία), L’Espresso (Ιταλία), Kyodo News (Ιαπωνία), NRK (Νορβηγία), KRO-NCRV (Ολλανδία), SVT (Σουηδία), The Times (Ηνωμένο Βασίλειο), The Washington Post (ΗΠΑ) και το International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ).
