Μια πολύ σημαντική απόφαση για την ομαλή και ασφαλή λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος της Κύπρου έλαβε την Τετάρτη 18/6/25 η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ), παρέχοντας έγκριση στο αίτημα του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου (ΔΣΜΚ) να προχωρήσει στην ανάπτυξη και διαχείριση εγκαταστάσεων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, ενσωματωμένες στο δίκτυο ηλεκτρισμού.
Το αίτημα του ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς για εγκατάσταση και αξιοποίηση συστημάτων αποθήκευσης υποβλήθηκε μετά την ψήφιση από τη Βουλή εναρμονιστικού νομοσχεδίου που κατέθεσε η Κυβέρνηση για εναρμόνιση με Οδηγία της ΕΕ σε θέματα ηλεκτρισμού. Η Οδηγία περιλαμβάνει και παρέκκλιση που δόθηκε στην Κυπριακή Δημοκρατία, μετά από αίτημα του Υπουργού Ενέργειας, ώστε να μπορέσει ο Διαχειριστής να εγκαταστήσει τις μπαταρίες στο δίκτυο και να τις αξιοποιεί για την ασφάλεια του συστήματος, προ εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, χωρίς τις διαδικασίες προσφορών που προβλέπει το ενωσιακό κεκτημένο.
Πού θα μπουν οι αποθηκεύσεις
Με την απόφασή της, η ΡΑΕΚ επιτρέπει στον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς να έχει υπό την κυριότητά του, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να εκμεταλλεύεται εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, χωρίς να ακολουθεί ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία σύναψης συμβάσεων.
Επεξηγηματικά, η ΡΑΕΚ αναφέρει πως η έγκριση παρέχεται για την εγκατάσταση:
- ενός συστήματος αποθήκευσης στον υποσταθμό «Αθαλάσσα», με ισχύ εξόδου 40MW και αποθηκευτική ισχύ 80MWh,
- ενός συστήματος αποθήκευσης στον υποσταθμό «Ελεύθερη Βιομηχανική Ζώνη» (σ.σ. κοντά στο Καλό Χωρίο Λάρνακας), με ισχύ εξόδου 40MW και αποθηκευτική ισχύ 160MWh και
- ενός συστήματος αποθήκευσης στον υποσταθμό «Ανατολικό» (σ.σ. Πάφος), με ισχύ εξόδου 40MW και αποθηκευτική ισχύ 160MWh.
Οι όροι που θέτει η ΡΑΕΚ
Η απόφαση της ΡΑΕΚ εμπεριέχει τους ακόλουθους όρους προς τον ΔΣΜΚ:
- Την κυριότητα των συστημάτων αποθήκευσης θα κατέχει ο ΔΣΜΚ,
- Σε σχέση με την υλοποίηση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς (ΔΠΑΣΜ) θα συμπεριληφθούν μόνο τα έργα που αφορούν τον υποσταθμό και τον εξοπλισμό σύνδεσής τους με το σύστημα μεταφοράς,
- Η υλοποίηση και σύνδεση των συστημάτων αποθήκευσης θα ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2026,
- Με τη δραστηριοποίηση (σ.σ. ιδιωτικών) εγκαταστάσεων αποθήκευσης στην αγορά ηλεκτρισμού θα διασφαλίζεται (σ.σ. από τον ΔΣΜΚ) ότι θα παρέχεται προτεραιότητα σε αυτές για την παροχή των σχετικών υπηρεσιών προς τον ΔΣΜΚ.
Τι έλαβε υπόψη
Όπως εξηγεί στην απόφασή της η ΡΑΕΚ, έλαβε υπόψη τα ακόλουθα για να ανάψει πράσινο φως στον Διαχειριστή:
- Την αναγκαιότητα για την άμεση εγκατάσταση αποθήκευσης για τις ανάγκες του ηλεκτρικού συστήματος προς το δημόσιο συμφέρον και δη για την ασφάλεια, αξιόπιστη λειτουργία και οικονομική λειτουργία του ηλεκτρικού συστήματος, καθώς και για την προστασία των καταναλωτών – αυτοπαραγωγών ενέργειας από ΑΠΕ από τις περικοπές ενέργειας,
- Το γεγονός ότι με την παρέκκλιση που χορηγήθηκε στην Κύπρο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, με την Ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2024/1711 και την υιοθέτηση της από την Βουλή των Αντιπροσώπων με την ενσωμάτωση της στην εθνική νομοθεσία με τον τροποποιητικό Νόμο Ν.56(Ι)/2025, τεκμαίρεται η αναγκαιότητα της άμεσης εγκατάστασης αποθήκευσης από τον ΔΣΜΚ,
- Το γεγονός ότι, πέραν της εγκατάστασης αποθήκευσης από τον ΔΣΜΚ, υπάρχει αρκετό περιθώριο για εγκατάσταση περαιτέρω αποθηκευτικών συστημάτων, από επενδυτές, για εμπορικούς σκοπούς, καθώς επίσης και με δεδομένο ότι, η αποθήκευση από τον ΔΣΜΚ θα λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να δίδεται προτεραιότητα στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης που δραστηριοποιούνται στην αγορά για την παροχή των απαιτούμενων υπηρεσιών προς τον ΔΣΜΚ,
- Το γεγονός ότι το αίτημα του ΔΣΜΚ για ένταξη του συνόλου του συστήματος αποθήκευσης στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης Συστήματος Μεταφοράς δεν γίνεται αποδεκτό, επειδή την κυριότητα των εγκαταστάσεων αποθήκευσης οφείλει να έχει ο ΔΣΜΚ.
Έπεται η γνωστοποίηση από τον υπουργό
Σύμφωνα με τον εναρμονιστικό νόμο που ενέκρινε πρόσφατα η Βουλή, εφόσον ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου εξασφαλίσει την έγκριση της ΡΑΕΚ (κάτι που έγινε όπως αναφέραμε σε άλλο σημείο στις 18/6/25), ο υπουργός Ενέργειας, με γνωστοποίησή του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, δύναται να επιτρέπει στον ΔΣΜΚ, έως ότου το σύστημα μεταφοράς στην Κύπρο συνδεθεί με τα συστήματα μεταφοράς άλλων κρατών μελών μέσω γραμμών διασύνδεσης, να έχει υπό την κυριότητά του, να αναπτύσσει, να διαχειρίζεται και να εκμεταλλεύεται εγκαταστάσεις αποθήκευσης ενέργειας, χωρίς να ακολουθεί ανοικτή, διαφανή και χωρίς διακρίσεις διαδικασία σύναψης συμβάσεων.
Συνεπώς, θα πρέπει τώρα να εκδοθεί το διάταγμα – γνωστοποίηση από τον υπουργό Γιώργο Παπαναστασίου, για να μπορέσει ο Διαχειριστής να προχωρήσει στην έκδοση του διαγωνισμού για την προμήθεια και εγκατάσταση των τριών συστημάτων αποθήκευσης.
Στη γνωστοποίηση του υπουργού θα πρέπει να καθορίζεται και η διαδικασία της σταδιακής κατάργησης της παρέκκλισης, με χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή μεταβίβαση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας από τον ΔΣΜΚ σε τρίτα μέρη, μέσω μίας ανοικτής, διαφανούς και χωρίς διακρίσεις διαδικασίας υποβολής προσφορών στην οποία προβαίνει ο ΔΣΜΚ.
