Η πρώτη σημαντική επίσκεψη στο εξωτερικό του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ πραγματοποιήθηκε στη Σαουδική Αραβία και τις χώρες του Κόλπου, με ανελεύθερα, αυταρχικά καθεστώτα, όπου το Ισλάμ έχει κυρίαρχη θέση. Δεν πρόκειται ασφαλώς για το ριζοσπαστικό Ισλάμ που οδηγεί στον ισλαμισμό, αλλά για ένα πολύ συντηρητικό και ανελεύθερο Ισλάμ. Αυτό που ίσχυσε στην επίσκεψη αυτή είναι η συναλλακτική μέθοδος Τραμπ, με κυνισμό κτηματομεσίτη που εφάρμοζε στις επιχειρήσεις του. Δισεκατομμύρια θα επενδυθούν στην αμερικανική οικονομία, είτε με αγορές όπλων είτε με άλλης μορφής αγορές και επενδύσεις, το ύψος των οποίων κάποιοι υπολογίζουν σε ένα τρισεκατομμύριο. Ο Τραμπ σε αντάλλαγμα θα συνεχίσει να παρέχει ασφάλεια σε αυτές τις χώρες, όπως γινόταν και με τους προηγούμενους Αμερικανούς προέδρους. Διότι δεν υπήρξε Αμερικανός Πρόεδρος που σεβόταν τον εαυτό του, χωρίς να πραγματοποιήσει το ταξίδι αυτό στις χώρες του Κόλπου.
Αν υπάρχει μια διαφορά στην επίσκεψη Τραμπ, είναι ότι οι εμπορικές συναλλαγές γίνονται με τρόπο ωμό και κυνικό, στο φως της ημέρας. Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι οργανώθηκε από τη Σαουδική Αραβία συνάντηση του Τραμπ με τον τζιχαντιστή-ισλαμιστή ηγέτη της Συρίας Αχμέτ Αλ Σάρα. Προηγουμένως ο Τραμπ ανακοίνωσε την άρση των κυρώσεων εναντίον της Συρίας. Έτσι, ένας ισλαμιστής, επικηρυγμένος από τις ΗΠΑ πριν μερικούς μήνες, έφτασε να συναντά και να σφίγγει το χέρι του Αμερικανού Προέδρου.
Ασφαλώς πέρα από τις οικονομικές δοσοληψίες αναδύονται και νέες γεωπολιτικές ισορροπίες στην περιοχή. Επιβεβαιώνεται ότι η Τουρκία έδρασε για την ανατροπή του Άσαντ στην Συρία με τις ευλογίες των Αμερικανών και τη βοήθεια του Ισραήλ. Αυτό εξηγεί και τα κατ’επανάληψη εγκώμια του Τραμπ στον Ερντογάν και την αναγνώριση του ρόλου του τόσο στη Συρία όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Άλλωστε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν συνδέθηκε online με τον Ντόναλντ Τραμπ, τον ηγέτη της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν και τον de facto πρόεδρο της Συρίας Άχμεντ αλ-Σάρα και πήρε μέρος στις συνομιλίες τους. Επί της ουσίας, η Συρία θα βρίσκεται στο μέλλον υπό τον έλεγχο τριών πληρεξουσίων των Αμερικανών, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας και του Ισραήλ.
Στο γεωπολιτικό επίσης επίπεδο, ο Τραμπ προώθησε τη γνωστή πολιτική του των συμφωνιών του Αβραάμ. Επιδίωξή του είναι η αναγνώριση του Ισραήλ από τη Σαουδική Αραβία και τη Συρία και η σύναψη ανάμεσά τους διπλωματικών σχέσεων. Το επόμενο βήμα θα είναι ασφαλώς η αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας. Τα βήματα αυτά όμως δεν μπορεί να γίνουν άμεσα, και επομένως η Ουάσιγκτον θα ασκεί επιδιαιτησία στις διαφορές των χωρών αυτών, μέχρι να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις τους.
Λέγεται και γράφεται ότι ο Τραμπ απέκλεισε το Ισραήλ από την περιοδεία του αυτή και ότι οι σχέσεις του με τον Νετανιάχου δεν είναι και οι καλύτερες. Κυρίως επειδή διαπραγματεύεται με το Ιράν, τους Χούθι, αλλά ακόμη και με την Χαμάς σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς να συμβουλεύεται το Ισραήλ. Υπάρχει σίγουρα μια υπερβολή σε όσα λέγονται για τις δυσκολίες στις σχέσεις του Τραμπ με τον Νετανιάχου και απόδειξη αυτού είναι το γεγονός ότι αφήνει ελεύθερο το Ισραήλ να συνεχίζει τη γενοκτονία στη Γάζα.
Το πρόβλημα όμως που κρατά για δεκαετίες τώρα την Μέση Ανατολή σε έντονες αναταράξεις και συγκρούσεις, στο παρελθόν με τον κοσμικό αραβικό εθνικισμό και τώρα με τον Ισλαμισμό, δεν είναι άλλο από το Παλαιστινιακό. Όσες προσπάθειες και να γίνουν, δεν θα υπάρξει ποτέ μόνιμη ειρήνη στην Μέση Ανατολή όσο δεν λύνεται το Παλαιστινιακό με την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Ούτε και το Ισραήλ θα έχει ποτέ ασφάλεια, αν δεν αναγνωρίσει ένα παλαιστινιακό κράτος στην περιοχή, με αντάλλαγμα την ειρήνη και τον περιορισμό της δυναμικής του ισλαμισμού.
Στην εξίσωση της επίσκεψης του Τραμπ στην περιοχή, θα πρέπει να προστεθεί ένα ακόμη σημαντικό στοιχείο. Το γεγονός ότι εκτός των χωρών του Κόλπου, στον υπόλοιπο αραβικό κόσμο υπάρχουν εκατομμύρια φτωχοποιημένες μάζες πολιτών, μια συνεχής απειλή για τα αυταρχικά καθεστώτα των χωρών αυτών. Παράδειγμα η Αίγυπτος με το στρατιωτικό καθεστώς του Σίσι το οποίο δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς την ουσιαστική οικονομική στήριξη της Σαουδικής Αραβίας αλλά και αυτής των ΗΠΑ, κυρίως στρατιωτικής.
Επομένως η ανακοπή της ανόδου του ισλαμισμού στην Μέση Ανατολή, εξυπακούει τόσο την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους όσο και την αντιμετώπιση των τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων, στις πλείστες των αραβικών χωρών.
Οι εξελίξεις στην περιοχή όπως και η επίσκεψη Τραμπ αφορούν ασφαλώς τόσο την Ελλάδα όσο και την Κύπρο. Η ενίσχυση του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή με την αμερικανική στήριξη δεν είναι βέβαια ένα καλό σημάδι για τις δύο χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μητσοτάκης δεν έχει καταφέρει ακόμη να έχει μια τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, παρά την μεσολάβηση, στην αρχή του Νετανιάχου και αργότερα της Μελόνι. Η δε νέα Αμερικανίδα πρέσβης στην Ελλάδα δεν έχει ακόμη έρθει στη χώρα σε αντίθεση με τον Αμερικανό πρέσβη, φίλο του Τραμπ, που βρίσκεται ήδη από μέρες στην Άγκυρα.
Άλλωστε η ενίσχυση της Τουρκίας φαίνεται και από το γεγονός ότι θα φιλοξενήσει στην Κωνσταντινούπολη τις συνομιλίες για το Ουκρανικό, επιδιώκοντας μάλιστα και διαμεσολαβητικό ρόλο. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Ζελένσκι πήγε στην Άγκυρα για το σκοπό αυτό και από εκεί θα μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη αν οι συνομιλίες γίνουν σε επίπεδο αρχηγών κρατών, κάτι που απέκλεισε ήδη η Μόσχα.
Στην Ελλάδα και την Κύπρο είναι παλιά συνήθεια να υποβαθμίζεται η Τουρκία. Κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι μόνο η Τουρκία που βλέπει τον εαυτό της σημαντικό παίκτη στη διεθνή σκηνή, αλλά έτσι την βλέπουν και οι υπόλοιποι ισχυροί παίκτες διεθνώς, από τις ΗΠΑ ως την Ευρώπη και τη Ρωσία.
Σε αντίθεση με την Τουρκία, Ελλάδα και Κύπρος ζουν σε ρυθμούς ενός υποβαθμισμένου διεθνούς ρόλου, με μια μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική και μια μόνιμη εξάρτηση από τα ξένα κέντρα αποφάσεων. Κάπως έτσι χάνεται η γεωπολιτική τους αξία, ή χρησιμοποιείται από άλλους χωρίς κανένα αντάλλαγμα, χωρίς να είναι σε θέση να παίξουν σωστά και καλά τα γεωπολιτικά τους χαρτιά για δικό τους όφελος.
*Πανεπιστημιακός, ποιητής, συγγραφέας. Email stephanos.constantinides@gmail.com
Από τις Εκδόσεις «ΒΑΚΧΙΚΟΝ» κυκλοφορεί η ποιητική του συλλογή «μεταΛΕΞΗΜΑΤΑ»και από τις εκδόσεις «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» το μυθιστόρημα του, «Εγώ, ο Αλέξης Λάμαρης».
