Οι εκλογές στη Γαλλία έχουν σημαδευτεί πολλές φορές στο παρελθόν από σοκαριστικές ανατροπές. Οι προεδρικές του 2012 θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά εάν δεν είχε συλληφθεί ο Ντομινίκ Στρος Καν. Ο Εμανουέλ Μακρόν ίσως να μην είχε λάβει ποτέ τα κλειδιά του Ελιζέ χωρίς την πτώση του Φρανσουά Φιγιόν λόγω μιας υπόθεσης διαφθοράς. Και τώρα έσκασε μια βόμβα που θα αναδιαμορφώσει την κούρσα του 2027: Η ηγέτιδα της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν καταδικάστηκε για υπεξαίρεση, με το δικαστήριο να της απαγορεύει να θέσει υποψηφιότητα για πέντε χρόνια.
Αυτό που κάνει αυτό το σκάνδαλο διαφορετικό δεν είναι, όπως ισχυρίζονται οι υπερασπιστές της Λεπέν – συμπεριλαμβανομένου του Έλον Μασκ – ότι η γαλλική δημοκρατία βρίσκεται στα χέρια μιας κλίκας μη εκλεγμένων δικαστών. Αν μη τι άλλο, η καταδίκη ήταν ενάντια στις προσδοκίες της παριζιάνικης ελίτ για ένα αποτέλεσμα που θα διατηρούσε την πολιτική ειρήνη. Αν η δικαστής επέβαλε την πιο βαριά ποινή στη Λεπέν, είναι λόγω του μεγέθους ενός “συστήματος” που διήρκεσε περισσότερο από μια δεκαετία και εξέτρεπε εκατομμύρια ευρώ σε κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εσωτερικές δραστηριότητες – και επειδή η ηγέτιδα της ακροδεξιάς δεν έδειξε καμία μεταμέλεια, επιμένοντας το βράδυ της Δευτέρας ότι ήταν αθώα και θύμα μιας πολιτικής συνωμοσίας.
Το πραγματικό ερώτημα σήμερα είναι πόσο απόλυτη θα είναι αυτή η απαγόρευση όσον αφορά στο μέλλον της ακροδεξιάς σε μια χώρα όπου μόλις το ένα τέταρτο των πολιτών εμπιστεύεται τον αρχηγό του κράτους και σχεδόν οι μισοί θεωρούν τη δημοκρατία αργή και αναποτελεσματική. Μέρος του πολιτικού κατεστημένου επέκρινε την καταδίκη- ο πρώην σύμβουλος του Φρανσουά Μιτεράν, Ζακ Αττάλι, πρότεινε ακόμη και την αλλαγή του νόμου. Στο εξωτερικό, ο Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία και ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία τουιτάρουν την αλληλεγγύη τους απέναντι σε αυτό που το Κρεμλίνο αποκαλεί, χωρίς ψήγμα ειρωνείας, “παραβίαση των δημοκρατικών κανόνων”. Αυτό θα τροφοδοτήσει τον μαχητικό τόνο της Λεπέν και τα σχέδιά της να ασκήσει έφεση κατά της απόφασης· ενώ η απαγόρευση ισχύει ανεξαρτήτως, υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να ξεφύγει την τελευταία στιγμή.
Και ακόμη και αν δεν το κάνει, ο νεαρός Νο 2 της, Ζορντάν Μπαρντέλα, θα αναβαθμιστεί. Παραμένει ένας από τους πιο δημοφιλείς πολιτικούς της Γαλλίας, παρά τη μέτρια εμφάνισή του στην προεκλογική εκστρατεία πέρυσι. Το εγχειρίδιο του Ντόναλντ Τραμπ, στο οποίο η νομική ήττα κάποιου μετατρέπεται σε ανάδειξη του ιδίου σε πολιτικό μάρτυρα, είναι επομένως εξαιρετικά επίκαιρο. “Θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερη πόλωση στη Γαλλία”, λέει ο Χακίμ Ελ Καρουί, συν-συγγραφέας ενός βιβλίου για τον κίνδυνο που παρουσιάζει μια προεδρία Λεπέν, συγκρίνοντας αυτή τη στιγμή με τη στρατηγική “Stop the Steal” του κινήματος των υποστηρικτών του Τραμπ (MAGA) μετά την ήττα του στις εκλογές του 2020.
Αυτό είναι ήδη κάπως ορατό στη γαλλική κοινή γνώμη. Πριν από την καταδίκη, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ένα 50-50 σχεδόν μεταξύ των ερωτηθέντων που πίστευαν ότι η Λεπέν δέχεται μια πιο σκληρή αντιμετώπιση για πολιτικούς λόγους και εκείνων που δεν το πίστευαν. Η πρώτη άποψη ήταν ισχυρότερη μεταξύ των ίδιων των υποστηρικτών της Λεπέν, σε ποσοστό 90%, και στην κεντροδεξιά, σε ποσοστό 53%, όπου οι πολιτικοί ελπίζουν σαφώς να επωφεληθούν από τη δημιουργία ενός ευρύτερου δεξιού συνασπισμού. “Ο κίνδυνος τώρα είναι πραγματικά η σκλήρυνση της βάσης της Λεπέν”, εκτιμά η Κατρίν Φιεσί, συγγραφέας του βιβλίου Populocracy (2019).
Με τη Λεπέν να κρατά την έδρα της στο τρέχον κοινοβούλιο, η πίεση θα αυξηθεί και στον πρωθυπουργό Φρανσουά Μπαϊρού, καθώς έχει βάλει πλώρη σε μια ήδη περίπλοκη δημοσιονομική πορεία, σε ένα νομοθετικό σώμα όπου κανένα κόμμα δεν έχει την πλειοψηφία. Δεν είναι σαφές αν η προεδρία του Μακρόν θα μπορούσε να επιβιώσει άλλη μια πολιτική κρίση αντίστοιχη με την περσινή, κατά την οποία η Γαλλία άλλαξε τέσσερις πρωθυπουργούς.
Ωστόσο, ένας μεγάλος παράγοντας θα μπορούσε να περιπλέξει τη στροφή της Λεπέν προς μια θυματοποιήση αλά MAGA: Τα καμώματα του ίδιου του Τραμπ. Τα ποσοστά δημοτικότητας του Μακρόν έχουν αυξηθεί τον τελευταίο μήνα χάρη σε ένα φαινόμενο συσπείρωσης, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να ενισχύσει τις άμυνές της απέναντι στην εχθρότητα των ΗΠΑ στο εμπόριο και μια εγκατάλειψη στο μέτωπο της ασφάλειας. Η αδυναμία της Γαλλίας σε έναν πολιτισμικό πόλεμο τύπου Τραμπ μπορεί να μειωθεί ανάλογα με την έκβαση του εμπορικού πολέμου, ο οποίος αναμένεται να ξεκινήσει επίσημα αυτή την εβδομάδα.
Παρόλα αυτά, η ατμόσφαιρα παραμένει τεταμένη και η δοκιμασία για το 2027 θα είναι να φανεί αν τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν — όχι αν οι δικαστές θα επιστρέψουν στη θέση τους. Η δημοτικότητα της Λεπέν έχει αυξηθεί με αμείωτο ρυθμό την τελευταία δεκαετία, επωφελούμενη από τα λάθη της ελίτ, παρά την τοξική κληρονομιά του πατέρα της: Αντικατέστησε τον εξτρεμισμό με ακραία ασάφεια, εκμεταλλεύτηκε ένα αντιμεταναστευτικό συναίσθημα, εγκατέλειψε τα σχέδια για έξοδο από το ευρώ και έγινε η αγαπημένη των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης, υποσχόμενη υψηλότερους μισθούς και γενναιόδωρες συντάξεις. Είναι ίσως ειρωνικό ότι η καλύτερη ευκαιρία της για μια λαϊκιστική νίκη στη Γαλλία ακυρώνεται από έναν νόμο που αποσκοπεί στην καταστολή της λαϊκιστικής οργής απέναντι σε διεφθαρμένους πολιτικούς. Ωστόσο, ο νόμος έχει την τιμητική του σήμερα – θα δείξει αν θα ισχύει και αύριο.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου
