Τα δύο γειτονικά κράτη, Κύπρος και Ισραήλ, ανάπτυξαν από παλιά ιδιαίτερες σχέσεις στον τομέα της υγείας. Ήταν γνωστό ότι οι Εβραίοι γιατροί έχαιραν φήμης στη γύρω περιοχή. Από τη δεκαετία 1950, Κύπριοι ασθενείς επισκέπτονταν τους γνωστούς τότε Ισραηλινούς γιατρούς και ιδιαίτερα το νοσοκομείο Hadassah στην Ιερουσαλήμ. Οι καθηγητές Ζondek στη γυναικολογία, Rachmilewitz στην παθολογία, Michaelson στην οφθαλμολογία, Adler στις λοιμώδεις και παρασιτικές ασθένειες ήταν την τότε εποχή πολύ γνωστά ονόματα στους ιατρικούς κύκλους στην Κύπρο.
Δεν ήταν έκπληξη όταν, αμέσως μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου το 1960, το Ισραήλ ήταν μεταξύ των πρώτων χωρών που εγκαθίδρυσε πρεσβεία. Το 1962 δέχτηκε μια σημαντική ομάδα Κυπρίων να σπουδάσουν ιατρική στην Ιατρική Σχολή Hadassah του Εβραϊκού Πανεπιστημίου στην Ιερουσαλήμ, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Κατά την περίοδο αυτή, μέχρι το 1967, όταν ξέσπασε ο αραβοϊσραηλινός πόλεμος, που έμεινε γνωστός ως ο «πόλεμος των 6 ημερών», Ισραηλινοί γιατροί έρχονταν στην Κύπρο τακτικά για βοήθεια και εκπαίδευση Κυπρίων συναδέλφων τους. Η ομάδα του καθηγητήIsaac Michaelson, διευθυντή της της Οφθαλμολογίας στο Νοσοκομείο Hadassah, επισκεπτόταν μια φορά το μήνα τη Σχολή Τυφλών και είχε τακτική επικοινωνία με τον Κυριάκο Πιερίδη, διευθυντή της Οφθαλμολογικής κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. O γνωστός ιδιώτης οφθαλμίατρος της πρωτεύουσας Άρης Λαπίθης επισκεπτόταν τακτικά το Νοσοκομείο Hadassah για τη συνεχή επιμόρφωση του.
Ο καθηγητής Αxer, ο χειρουργός-ορθοπεδικός άκρων στο στρατιωτικό νοσοκομείο «Tzrifin» στο Τελ Αβίβ, βοηθούσε τον ορθοπεδικό Αντώνη Πελίδη στο Νοσοκομείο Λευκωσίας, σε δύσκολα περιστατικά, ενώ ο πλαστικός χειρουργός καθηγητής Neuman της Ιατρικής Σχολής Hadassah στην Ιερουσαλήμ χειρουργούσε τους χανσενικούς του Λεπροκομείου Λάρνακας.
Oι 13 Κύπριοι φοιτητές της ιατρικής στην Ιερουσαλήμ έζησαν και τον ‘πόλεμο των 6 ημερών’ όταν τα αραβικά κράτη γύρω από το Ισραήλ αποφάσισαν την εξόντωση του, με σύνθημα τους να ρίξουν τους εβραίους στη θάλασσα. Ένα κράτος όμως που είναι αποφασισμένο να επιβιώσει με κάθε τρόπο δεν μπορούσε να μην αμυνθεί. Όχι μόνο άντεξε αλλά διέλυσε κυριολεκτικά τους αραβικούς στρατούς της Αιγύπτου, Συρίας και Ιορδανίας μέσα σε 6 μέρες.
>Οι κύπριοι φοιτητές
Οι 13 Κύπριοι φοιτητές της ιατρικής στο Ισραήλ έζησαν τη φρίκη του μεγάλου «πολέμου των 6 ημερών» τον Ιούνιο του 1967, αλλά εκτίμησαν και τις αρετές του ισραηλινού λαού. Στην Κύπρο, όμως, οι πολιτικές σχέσεις με το Ισραήλ πάγωσαν μια και η κυβέρνηση Μακαρίου πήρε το μέρος των Αράβων μετά το 1967. Oι πιο πάνω αναφορές του ισραηλινού πρέσβη Tuvia Arazi στη Λευκωσία είναι ενδεικτικές και συνάμα αποκαλυπτικές. (Ιsrael Νational Archives, Prime Minister’s Office, Israel-Cyprus Relations, 1961-1967, Documents No. 173-214)
Η δεκαετία του 1980 μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν η πιο δύσκολη περίοδος στις σχέσεις Κύπρου και Ισραήλ. Οι πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο και οι επιδεινούμενες αραβο-ισραηλινές σχέσεις κατέστησαν την Κύπρο κέντρο διεθνούς τρομοκρατίας με πράξεις βίας, δολοφονίες και αεροπειρατείες από αραβικές οργανώσεις. Οι αντι-ισραηλινές εκδηλώσεις κατάντησαν συνηθισμένο φαινόμενο στη Λευκωσία και κράτησαν σχεδόν όλη τη δεκαετία 1980.
Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ ήταν, στην κυριολεξία, ανύπαρκτες. Μέσα σε αυτό το εκρηκτικό κλίμα μπορεί ένας να ισχυριστεί ότι η μόνη κλωστή που κρατούσε ζωντανές τις πολιτικές σχέσεις Κύπρου-Ισραήλ ήταν η ιατρική! Ποιός δεν θυμάται τον ισραηλινό καθηγητή νεφρολογίας Ori Better του Πανεπιστημίου της Haifa, o oποίος με τις επισκέψεις του στην Κύπρο το 1981 και τις ανοικτές διαλέξεις του στο ξενοδοχείο «Hilton» στη Λευκωσία αγωνιζόταν να ευαισθητοποιήσει το ιατρικό κατεστημένο και την κοινωνία της Κύπρου για την αναβάθμιση της νεφρολογίας και την ανάγκη δημιουργίας Κέντρου Μεταμοσχεύσεων Νεφρών στην Κύπρο;
Οι σχέσεις του καθηγητή Better με την Κύπρο ήταν παλιές. Eίχε περιθάλψει στο Nοσοκομείο Rambam στη Haifa, την Ανδρούλα Ανδρέου από τη Μόρφου, την πρώτη κυπρία νεφροπαθή, η οποία υποβλήθηκε σε επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού στο Ισραήλ, στο τέλος της δεκαετίας 1960. Η άτυχη Ανδρούλα απεβίωσε τέσσερα χρόνια αργότερα, από ηπατίτιδα μετά από μετάγγιση αίματος στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, προς αντιμετώπιση αιμορραγίας κατά τη διαδικασία διακοπής εγκυμοσύνης της!
>Οι διαλέξεις ισραηλινών γιατρών
Τον Ιούνιο του 1983, ήρθαν στην Κύπρο οι καθηγητές γυναικολογίας Shlomo Mashiach και Ron Insler του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και Joseph Shenkar της Ιατρικής Σχολής Hadαssah στην Ιερουσαλήμ, οι οποίοι συμμετείχαν σε συνέδριο στη Λευκωσία με θέμα τη «Στειρότητα και Γονιμότητα».
Ποιός ξεχνά το Μάρτιο του 1984 και τον Οκτώβριο του 1985 τις επισκέψεις στη Λευκωσία του καρδιοχειρουργού καθηγητή Gideon Merin και του καρδιολόγου καθηγητή Basil Lewis, του Ιατρικού Κέντρου Carmel στη Χάιφα οι οποίοι, πραγματικά με κίνδυνο τη ζωή τους, συμμετείχαν σε ιατρικά συνέδρια, εξυπηρετώντας και τους Κυπρίους καρδιοπαθείς, οι οποίοι την εποχή εκείνη έπρεπε να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για αγγειογραφήματα και εγχειρήσεις καρδιάς;
Το Μάιο του 1984 τρεις καθηγητές της νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, οι Gortsin, Gadot και Lerman συμμετείχαν σε διεθνές συνέδριο για την επιληψία και το Νοέμβριο 1985 στη Λάρνκα, στο Γ΄ Παγκύπριο Ιατρικό Συνέδριο προσκεκλημένος ήταν ο καθηγητής της γαστροεντερολογίας Danny Rahmilewitz του Ιατρικού Κέντρου Hadassah στην Ιερουσαλήμ.
Ο καθηγητής αιματολογίας Eliezer Rachmilewitz, της Ιατρικής Σχολής Hadassah σε λεπτομερή πρόταση του για συνεργασία με το Κέντρο Θαλασσαιμίας στη Λευκωσία, έγραφε προς τον διευθυντή παιδίατρο Μηνά Χατζημηνά, στις 14/5/1984: «Έχω εντυπωσιασθεί από την εργασία που γίνεται στο Κέντρο σας… Θα μπορούσαμε να μελετήσουμε μαζί τη γενετική της β’ θαλασσαιμίας στο πληθυσμό σας…Με μεγάλη μας χαρά θα μπορούσαμε να φιλοξενήσουμε κοντά μας κάποιον – για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα χρειαστεί – ελπίζω το δρα Σοφοκλέους, για να εκπαιδευτεί στην τεχνολογία της γενετικής μηχανικής …Από πλευρά σας, θα είμαστε ευγνώμονες εάν ο δρ Κόλοκος μπορούσε να εκπαιδεύσει ένα δικό μας νεαρό γιατρό στην τεχνική των εμβρυοσκοπήσεων…».
Η πρόταση του έμεινε χωρίς οποιαδήποτε απάντηση!
Η επιστημονική συνεργασία του 1985
Το Δεκέμβριο του 1985 στο συνέδριο του Ιατρικού Συλλόγου Λευκωσίας- Κερύνειας «Ιπποκράτης» προσκεκλημένη ήταν η καθηγήτρια ακτινολογίας Ηadar του Πανεπιστημίου Τελ Αβίβ, η οποία ενημέρωσε για τη νέα διαγνωστική μέθοδο της Αξονικής Τομογραφίας η οποία είχε αρχίσει να καθιερώνεται διεθνώς.
Ήταν μέσα σε αυτές τις τεταμένες πολιτικές συνθήκες αλλά και τη στενή συνεργασία των γιατρών Κύπρου και Ισραήλ, όταν γεννήθηκε η ιδέα στον γράφοντα, γιατρό Λάκη Κ. Αναστασιάδη, αντιπρόεδρο του Συνδέσμου Φιλίας Κύπρου – Ισραήλ, να εισηγηθεί στην πρεσβεία του Ισραήλ την παραχώρηση υποτροφιών, σύντομης χρονικής διαρκείας, για σκοπούς συνεχιζόμενης επιμόρφωσης των Κυπρίων γιατρών σε Πανεπιστημιακά Κέντρα του Ισραήλ.
Το Μάιο του 1988 εγκαινιάστηκε η μεγάλη αυτή επιστημονική συνεργασία Κύπρου-Ισραήλ. Η Degana Lopez, σύζυγος του τότε πρέσβη Aharon Lopez, ανέλαβε την οργάνωση και εκτελούσε χρέη συντονίστριας του όλου εγχειρήματος. Ο καρδιολόγος Λάκης Αναστασιάδης- με τις γνώσεις και τις εμπειρίες του με την ιατρική του Ισραήλ-προήδρευε της Επιτροπής Επιλογής των γιατρών. Εξασφάλισε δε, την συνεργασία του Παγκυπρίου Ιατρικού Συλλόγου και ο εκάστοτε πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής του Π.Ι.Σ. – με πρώτο τον γιατρό Πέτρο Θεοδωρίδη – συμμετείχε στην επιτροπή αξιολόγησης και επιλογής των υποψηφίων υποτρόφων. Ακολούθησαν ως εκπρόσωποι του Π.Ι.Σ. οι γιατροί Νίκος Ιωάννου και Γιώργος Ποταμίτης. Το Υπουργείο Υγείας ενθάρρυνε τους γιατρούς του δημοσίου να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.
Δεκάδες κύπριοι γιατροί επωφελήθηκαν του προγράμματος αυτού και παρακολούθησαν τις τελευταίες εξελίξεις της ιατρικής – ο καθένας στη δική του ειδικότητα – στα Πανεπιστημιακά Ιατρικά Κέντρα της Ιερουσαλήμ, Χαϊφα, Τελ-Αβίβ και Μπερσιέβα. Το πρόγραμμα ιατρικών υποτροφιών από το Ισραήλ διήρκεσε από το 1988 μέχρι το 1996.
Ανεπίσημη… η πρώτη επίσκεψη κύπριου υπουργού
Τον Αύγουστο του 1988, μετά από επίσημη πρόσκληση του υπουργείου Εξωτερικών του Ισραήλ, ταξίδεψε στο Ισραήλ ολιγομελής ομάδα του διοικητικού συμβουλίου του Συνδέσμου Φιλίας Κύπρου-Ισραήλ. Είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν με τον υπουργό Εξωτερικών και αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Shimon Peres,αργότερα πρωθυπουργό και πρόεδρο του Ισραήλ, τον πρόεδρο της Βουλής Shlomo Hillel, τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Yiakov Levi, το γραμματέα του υπουργικού συμβουλίου Eliakim Rubinstein, το διευθυντή του υπουργείου Εξωτερικών για υποθέσεις Μέσης Ανατολής Ιtzhak Lior και να επισκεφθούν το διάσημο Κέντρο Στρατηγικών Μελετών στο Τελ Αβίβ. Είναι αμφίβολο αν, ακόμα και σήμερα, οποιοσδήποτε κύπριος πολιτικός έχει τη δυνατότητα να έχει τέτοιες σημαντικές επαφές, σε μια μόνο επίσκεψη του στο Ισραήλ, όπως είχαν τη δεκαετία 1980 οι κύπριοι φίλοι του Ισραήλ!
Στο μεταξύ, το 1989 ο γιατρός Βασίλης Τάνος γίνεται δεκτός ως ο πρώτος κύπριος γιατρός, απόφοιτος ξένου πανεπιστημίου, σε πρόγραμμα ειδικότητας στο Ισραήλ. Αφού συμπλήρωσε την ειδικότητα του στην γυναικολογία στο Ιατρικό Κέντρο Hadassah στην Ιερουσαλήμ, διορίστηκε στο ακαδημαϊκό προσωπικό του ιδίου κέντρου. Το 1995, τον ακολούθησε ο γιατρός Σώζος Φασουλιώτης.
Με το ευνοϊκό κλίμα που είχε δημιουργηθεί, ακολούθησε το Δεκέμβριο του 1990, πρόσκληση για επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ του γιατρού Πανίκου Παπαγεωργίου, υπουργού Υγείας στην Κυβέρνηση Γιώργου Βασιλείου. Τελικά, η επίσκεψη χαρακτηρίσθηκε «ανεπίσημη», αφού ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Ιακώβου δεν ενέκρινε αποδοχή «επίσημης» επίσκεψης στην πρόσκληση της Κυβέρνησης του Ισραήλ! Παρά ταύτα, τον υπουργό Παπαγεωργίου υποδέχθηκε και ξενάγησε – κατά την «ανέπισημη» επίσκεψη του – ο τότε υφυπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Benjamin Netaniyahu, αργότερα, πρωθυπουργός της χώρας.
Η καθοριστική επίσκεψη Μ. Χριστοφίδη
Μεσολάβησε το Μάρτιο 1997, η πρώτη επίσημη επίσκεψη υπουργού Υγείας της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ισραήλ. Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της επίσκεψης του Μανώλη Χριστοφίδη, η δημοσιογράφος Περσεφόνη Ανδρέου έγραψε: «Το πρόγραμμα υποτροφιών σε Κυπρίους γιατρούς θεωρήθηκε πρωτοποριακό και σφυρηλάτησε του δεσμούς μεταξύ της Κύπρου και του γειτονικού Ισραήλ, πολύ πριν υπογραφούν επίσημα οποιεσδήποτε συμφωνίες μεταξύ των υπουργείων Υγείας των δύο χωρών και προτού ακόμα η Κυπριακή Δημοκρατία αποφασίσει να διορίσει πρεσβευτή στο Ισραήλ».
Τίμηθηκαν κύπριοι για την προσφορά τους
Ο πρέσβης του Ισραήλ στη Κύπρο Michael Eligal τίμησε το 2001, σε ειδική τελετή στη Λευκωσία, τον γιατρό Λάκη Κ. Αναστασιάδη για τη συμβολή του στην ανάπτυξη των ιατρικών σχέσεων Κύπρου- Ισραήλ και την πολυετή προσφορά του στον Κυπροϊσραηλητικό Σύνδεσμο Φιλίας, καθώς και τον πρωτεργάτη του Συνδέσμου, αντιδήμαρχο Αμμοχώστου Πρόδρομο Παπαβασιλείου.
Η δράση και βοήθεια του Πρόδρομου Παπαβασιλείου – μαζί με άλλα μέλη του Α.Κ.Ε.Λ. – προς τους επιζήσαντες εβραίους του Ολοκαυτώματος – αμέσως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εκτιμούνται μέχρι σήμερα, από τους Ισραηλινούς. Η προσφορά αυτή των Κυπρίων προς τα θύματα του ναζισμού, οι οποίοι κρατούντο σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως των άγγλων στους καταυλισμούς Καράολου και Ξυλοτύμπου, αναδείχθηκε και στην επική κινηματογραφική μεταφορά το 1958, του μυθιστορήματος «Exodus» του Leon Uris.
Χρειάστηκαν 33 για να διαπιστευθεί Κύπριος πρέσβης στη γειτονική χώρα
Ενώ το Ισραήλ διατηρούσε πρεσβεία στη Λευκωσία από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, χρειάσθηκαν 33 χρόνια για να διαπιστευθεί το 1993, πρώτος πρέσβης της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ισραήλ. Κατά την επίδοση των διαπιστευτηρίων του πρώτου κυπρίου πρέσβη Ανδρέα Πυρίσιη στον πρόεδρο Ezer Weizman στις 24 Νοεμβρίου 1993, στην Ιερουσαλήμ, παρόντες στην τελετή-προσκεκλημένοι της Ισραηλινής Κυβέρνησης- ήταν και εκπρόσωποι του Συνδέσμου Φιλίας των δύο χωρών, με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο Πρόδρομο Παπαβασιλείου και τον τότε αντιπρόεδρο γιατρό Λάκη Κ. Αναστασιάδη.
Στην πρώτη επίσημη επίσκεψη ισραηλινού Προέδρου στην Κυπριακή Δημοκρατία, το Νοέμβριο του 1998, ο Ezer Weizman δεν αμέλησε να συναντήσει και τους λιγοστούς, τότε, πιστούς φίλους του Ισραήλ στην Κύπρο.
Από τα στηθοσκόπια και τα νυστέρια στους υδρογονάνθρακες…
Mετά την πλήρη ομαλοποιήση των διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ το 1993, πολλοί κύπριοι γιατροί και οδοντίατροι, είχαν την εξαιρετική ευκαιρία να κάνουν την ειδικότητά τους σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία του Ισραήλ. Μεταξύ αυτών είναι 4 πλαστικοί χειρουργοί, γαστροεντερολόγος, πνευμονολόγος, δύο οφθαλμίατροι, τρεις γυναικολόγοι , ένας ωτορινολαρυγγολόγος και μεγάλος αρισθμός οδοντιάτρων. Ο Χρύσης Χρυσοστόμου αναισθησιολόγος- εντατικολόγος και η νευρολόγος Παναγιώτα Πέτρου εργοδοτήθηκαν από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Hadassah στην Ιερουσαλήμ.
H συνεχιζόμενη συνεργασία Κύπρου – Ισραήλ αναβαθμίστηκε ακόμα περισσότερο κατά τη δεκαετία του 2000, σε πολλούς τομείς, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στις γειτονικές μας Α.Ο.Ζ. (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη). Πιο σταθερή και ανθρώπινη συνεργασία μεταξύ των δύο φίλων χωρών όμως, παραμένει αυτή της υγείας.
Το Φεβρουάριο του 2014 σε επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών γιατρού Ιωάννη Κασουλίδη στον πρόεδρο του Ισραήλ Shimon Peres στην Ιερουσαλήμ, ο τελευταίος δεν παρέλειψε να υπενθυμίσει στον κύπριο υπουργό και το γεγονός ότι: «Στο παρελθόν οι ιατρικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών μας ήταν ισχυρότερες από την πολιτική συνεργασία»! (Εφημερίδα The Jerusalem Post, 19/2/2014)
To 2015, η ιατρική συνεργασία συνέχισε να σφυρηλατεί τις σχέσεις μεταξύ των δύο γειτονικών λαών.
