Παρά το γεγονός ότι οι μέσοι μισθοί στην Κύπρο παρουσίασαν άνοδο τα τελευταία 15 έτη, ομοίως και η ανάπτυξη του ΑΕΠ, η πραγματικότητα σε σχέση με την ευημερία των εργαζομένων είναι πολύ διαφορετική.
Από το 2010 μέχρι και το 2024 το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 50% περίπου (με βάση αναφοράς το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή του 2015). Την ίδια ώρα, οι πραγματικές απολαβές ως ποσοστό του ΑΕΠ παρουσίασαν άνοδο 38.8%, ενώ τα πραγματικά κέρδη εκτοξεύθηκαν κατά 125%.
Η άνοδος δηλαδή στα κέρδη των επιχειρήσεων ήταν τριπλάσια σχεδόν, συγκριτικά με την άνοδο των πραγματικών απολαβών. Παράλληλα, η πορεία των μέσων μισθών μπορεί να δείχνει σημαντική αύξηση εάν αναλογιστεί κανείς πως το 2010 οι μέσοι μισθοί ανέρχονταν στα 1915 ευρώ και σήμερα στα 2483 ευρώ, μια ποσοστιαία άνοδος της τάξης περίπου του 30%, όμως, εάν λάβει υπόψη του κάποιος την πραγματική άνοδο των μισθών (εάν συνυπολογίσουμε σε αυτή και την πορεία του πληθωρισμού) τότε αυτή η άνοδος ήταν μόλις της τάξης του 9%. Επιπλέον, να σημειωθεί πως από το 2010 μέχρι το 2022 η άνοδος των πραγματικών μισθών ήταν μόλις 1.5%.
Τι ώθησε την άνοδο στους μισθούς για τα χρόνια 2023 και 2024; Ενδεχομένως, η προσέλκυση ξένων εταιρειών και εργαζομένων τα τρία τελευταία έτη μέσω των κινήτρων που δόθηκαν από την προηγούμενη και την παρούσα κυβέρνηση που έφεραν αρκετές ξένες επιχειρήσεις στον τόπο μας και μαζί τους χιλιάδες υψηλά αμειβόμενους εργαζομένους.
Ενδεικτικά είναι τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας Κύπρου, όπου στο χρηματοπιστωτικό τομέα και τον τομέα της επικοινωνίας και τεχνολογίας οι μέσοι μισθοί κυμαίνονται μεταξύ τεσσάρων και πέντε χιλιάδων ευρώ μηνιαίως, αντίστοιχα.
Αποδείχτηκε εμπειρικά σε όλες τις χώρες ότι μια τεράστια αύξηση στους μισθούς των υψηλά αμειβόμενων διαφοροποιεί σημαντικά τον μέσο όρο των μισθών και δημιουργεί μια λανθασμένη εικόνα. Είναι γι’ αυτό το λόγο που χρειάζεται μεγάλη προσοχή με το θέμα της πορείας των απολαβών των εργαζομένων και ιδιαίτερα όταν ερμηνεύουμε τις μέσες απολαβές. Πιο σωστό θα ήταν εάν παρουσιαζόταν η πορεία και των διάμεσων μισθών.
Για παράδειγμα, εάν έχουμε πέντε εργαζομένους οι οποίοι λαμβάνουν 1100, 1300, 1400, 1800 και 5000 ευρώ μηνιαίως ο καθένας, ο μέσος όρος των απολαβών τους είναι 2120 ευρώ. Ασφαλώς, αυτές οι απολαβές δεν είναι ενδεικτικές. Υπάρχει δηλαδή σημαντική απόκλιση. Αντιθέτως, εάν λάβουμε υπόψη μας το διάμεσο μισθό τότε αυτός ισούται με 1400 ευρώ.
Αυτή η τιμή είναι πιο ενδεικτική και τείνει να πλησιάζει πιο κοντά στις απολαβές της πλειοψηφίας των τεσσάρων από τους πέντε εργαζόμενους. Μια Κυβέρνηση θα πρέπει να κτίζει οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές όχι στις εξαιρέσεις αλλά στις υφιστάμενες πραγματικότητες, οι οποίες θα πρέπει να εξυπηρετούν την πλειοψηφία των πολιτών και των εργαζομένων της. Όταν για παράδειγμα το 38.3% των εργαζομένων λαμβάνει απολαβές κάτω των 1500 ευρώ δεν μπορεί κάποιοι να πανηγυρίζουν. Ούτε ασφαλώς θα πρέπει η Κυβέρνηση να αισθάνεται ικανοποιημένη όταν το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων (26.7%) στο τέλος του 2024 είχε μισθολογικές απολαβές μεταξύ 1000 και 1249 ευρώ.
Ως ΣΕΚ, ουδέποτε δαιμονοποιήσαμε την κερδοφορία των επιχειρήσεων, όμως την ίδια ώρα θα πρέπει να υπάρξει μια ισορροπημένη ανάπτυξη που να βασίζεται και στην άνοδο των απολαβών για τους εργαζομένους, ιδιαίτερα στη βάση της πορείας και του κόστους διαβίωσης και των ωρών απασχόλησης. Είναι γι’ αυτό τον λόγο που και ο κατώτατος μισθός χρειάζεται αναπροσαρμογή προς τα πάνω και να λαμβάνει υπόψη του και το κόστος διαβίωσης (την πορεία του πληθωρισμού δηλαδή) αλλά και την ωριαία απόδοση, που στην περίπτωση της Κύπρου με βάση τα τελευταία στοιχεία της Eurostat 1 στους 6 εργαζόμενους δουλεύουν πάνω από 45 ώρες τη βδομάδα.
Είμαστε στη 2η θέση μετά την Ελλάδα. Και το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε τομείς όπου η κάλυψη των εργαζομένων από Συλλογικές Συμβάσεις είναι περιορισμένη. Είναι ώρα που η κυβέρνηση θα πρέπει επιτέλους να χαράξει Σχέδιο Δράσης για σταδιακή κάλυψη των εργαζομένων με Συλλογικές Συμβάσεις, κάτι άλλωστε που προκύπτει ως υποχρέωση μας από την ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Οδηγίας για τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό.
* Υπεύθυνος Τμήματος Οικονομικών Μελετών ΣΕΚ
