Η κλιμάκωση της εμπορικής αντιπαράθεσης ΗΠΑ–Κίνας φέρνει στο προσκήνιο τον όρο transshipment, που απειλεί να εξελιχθεί σε κρίσιμο εργαλείο εμπορικής πολιτικής. Η αμερικανική κυβέρνηση πιέζει το Πεκίνο για «συγκεκριμένες δράσεις» βάσει της διμερούς εμπορικής συμφωνίας, ενώ παράλληλα εξετάζει την αυστηροποίηση του ορισμού του όρου.
Το transshipment περιγράφει τη μεταφορά προϊόντων από τη Χώρα Α στη Χώρα Γ μέσω ενδιάμεσης Χώρας Β. Στην πράξη, οι ΗΠΑ το θεωρούν ως μέσο που χρησιμοποιεί η Κίνα για να παρακάμπτει δασμούς, μεταφέροντας μέρος της παραγωγής ή της τελικής συναρμολόγησης σε τρίτες χώρες. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η εξαγωγή ημικατεργασμένου χάλυβα στο Βιετνάμ ή το Μεξικό, όπου ολοκληρώνεται η επεξεργασία και κατόπιν εξάγεται στις ΗΠΑ με ευνοϊκούς δασμούς.
Με βάση τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η ουσιαστική μεταποίηση αλλάζει τη χώρα προέλευσης. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον εξετάζει νέο ορισμό που θα δίνει προτεραιότητα στο αρχικό στάδιο παραγωγής, θεωρώντας κινεζικό το προϊόν ακόμη κι αν η τελική επεξεργασία γίνει αλλού.
Στόχος είναι αφενός ο αποκλεισμός κινεζικών εισροών από τις αλυσίδες εφοδιασμού δυτικών εταιρειών, ενισχύοντας την πολιτική decoupling, και αφετέρου η αναχαίτιση της κινεζικής υπερπαραγωγής που πιέζει τις παγκόσμιες τιμές. Παρά τη μείωση του ελλείμματος ΗΠΑ–Κίνας κατά 9 δισ. δολάρια το 2024, οι ελλείψεις με το Μεξικό και το Βιετνάμ αυξήθηκαν κατά 13 δισ. δολάρια, υποδηλώνοντας αλλαγή διαδρομών στην κινεζική παραγωγή.
Διεθνώς συζητούνται εναλλακτικοί τρόποι προσδιορισμού της χώρας προέλευσης, είτε βάσει προστιθέμενης αξίας, είτε βάσει ιδιοκτησίας του κατασκευαστή. Αν και καμία μέθοδος δεν έχει υιοθετηθεί ακόμη, η αμερικανική στάση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο εφαρμογής μη παραδοσιακών κριτηρίων.
Ραγδαίες μεταβολές στα εμπορικά μεγέθη
Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ σε αγαθά το 2024 ξεπέρασε τα 1,2 τρισ. δολάρια – ιστορικό ρεκόρ. Η Κίνα παρέμεινε πρώτη με περίπου 295 δισ. δολάρια, μειωμένη από τα 418 δισ. του 2018. Το Μεξικό κατέγραψε έλλειμμα 172 δισ. δολαρίων, ενώ το Βιετνάμ ανέβηκε στα 123 δισ., αυξημένο κατά 18% από το 2023.
Στο δωδεκάμηνο έως τον Ιούνιο 2025, το Μεξικό έφθασε στα 521,1 δισ. δολάρια σε εισαγωγές προς τις ΗΠΑ (15% του συνόλου), η Κίνα υποχώρησε στα 407,9 δισ. (11,8%) και το Βιετνάμ εκτινάχθηκε κατά 54% στα 162,9 δισ. δολάρια, συχνά ως ενδιάμεσος κόμβος για κινεζικά προϊόντα.
Η αμερικανική αλλαγή ορισμού του transshipment, με κριτήρια την αρχική παραγωγή, την προστιθέμενη αξία ή την εταιρική εθνικότητα, θα μπορούσε να προκαλέσει αναδιάρθρωση στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες και να περιορίσει σημαντικά τη χρήση τρίτων χωρών ως «καθαρού δωματίου» για την κινεζική παραγωγή.
Capital.gr
