Η πρόσφατη προμήθεια νέων εξοπλισμένων ελικοπτέρων για τη Διοίκηση Αεροπορίας (ΔΑ) προέκυψε από την ανάγκη αντικατάστασης των παλαιότερων ελικοπτέρων που διέθετε η Εθνική Φρουρά. Δηλαδή των τεσσάρων γαλλικών Gazelle SA 342L1 που είναι εξοπλισμένα με τέσσερις αντιαρματικούς πυραύλους HOT-2/3 και των έντεκα ρωσικών ελικοπτέρων Mil Mi-35P που είχαν την δυνατότητα βολής οκτώ αντιαρματικών πυραύλων 9Μ120 Ataka ή 9Μ114. Τα Gazelle διατηρούνται προσωρινά σε υπηρεσία, ενώ τα Mil Mi-35P πωλήθηκαν στη Σερβία το 2023.
Η σύμβαση για την αντικατάσταση των 15 ελικοπτέρων με σύγχρονα δικινητήρια ελικόπτερα Airbus Helicopters Η145Μ υπογράφηκε στο υπουργείο Άμυνας στις 24 Ιουνίου 2022 και περιελάβανε την αρχική προμήθεια έξι ελικοπτέρων, έναντι ποσού €140 εκατομμυρίων, και δικαίωμα άσκησης προαίρεσης για την απόκτηση άλλων έξι. Τα νέα ελικόπτερα εντάχθηκαν στην 450 Μοίρα Ελικοπτέρων και φέρουν συνδυασμό όπλων, όπως οκτώ ισραηλινούς πυραύλους Spike ER2 ή/και κατευθυνόμενες ρουκέτες 2,75 ιντσών τύπου FZ275 LGR. Επίσης, είναι εξοπλισμένα με θερμικά σκοπευτικά και διαθέτουν πλήρη δυνατότητα εκτέλεσης αποστολών κατά τη νύκτα, κάτι το οποίο δεν ήταν δυνατό με τα παλαιότερα ελικόπτερα.
Η τεχνολογική υπεροχή των ελικοπτέρων παρέχει πολύ μεγάλες δυνατότητες κρούσης για την ΕΦ. Επιπλέον, το μεγάλο βεληνεκές των πυραύλων Spike ER2, που αγγίζει τα 16χλμ., προσφέρει μεγάλη επιχειρησιακή ευελιξία και αυξημένη επιβιωσημότητα στα ελικόπτερα. Στο παρελθόν, το περιορισμένο βεληνεκές των οπλικών συστημάτων που έφεραν τα Gazelle και τα Mil Mi-35P (4 και 5,8χλμ. αντίστοιχα), υποχρέωναν την εκτέλεση βολών επί ή πέραν της Προκεχωρημένης Γραμμής Άμυνας (ΠΓΑ) της ΕΦ, με αποτέλεσμα την έκθεση των ελικοπτέρων σε πυρά πυραυλικών συστημάτων MANPADS των τουρκικών δυνάμεων κατοχής.
Σήμερα, η επιχειρησιακή κατάσταση στον συγκεκριμένο τομέα έχει μεταβληθεί σημαντικά αφού το μεγάλο βεληνεκές των αντιαρματικών πυραύλων Spike ER2 παρέχει την δυνατότητα εκτέλεσης βολών σε βάθος 10-12χλμ. εντός των κατεχομένων εδαφών από ασφαλείς αποστάσεις 4-6χλμ. από την Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός (ΓΚΠ) των κατοχικών δυνάμεων.
Επιχειρησιακά πλεονεκτήματα
Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι σε περίπτωση επιχειρήσεων η Αεροπορική Βάση «Ανδρέας Παπανδρέου» θα προσβληθεί από τον αντίπαλο ώστε να απαγορευθεί η χρήση της από φίλια εναέρια μέσα. Εκτιμάται ότι η Μοίρα θα προωθήσει έγκαιρα σε προωθημένους χώρους ανάπτυξης –και εφόσον ασκηθεί η προαίρεση– τρία σμήνη των τεσσάρων ελικοπτέρων ή τέσσερα σμήνη των τριών ελικοπτέρων σε κατάλληλες τοποθεσίες και θα διατηρεί ετοιμότητα προσβολής των εχθρικών κλιμακίων ελιγμού στο κατεχόμενο έδαφος, με την έναρξη των επιχειρήσεων. Δηλαδή, στους χώρους συγκρότησης των αντίπαλων Τακτικών Συγκροτημάτων, στην ευρύτερη περιοχή των στρατοπέδων που εδρεύουν οι τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες δυνάμεις των κατοχικών στρατευμάτων και στην Γραμμή Εξόρμησης των επιτιθέμενων δυνάμεων που είναι η τουρκική ΓΚΠ.
Η διάθεση δώδεκα ελικοπτέρων ισοδυναμεί με επιχειρησιακή δυνατότητα εκτόξευσης 96 πυραύλων Spike ER2, σε βάθος 16χλμ., σε κάθε κύμα προσβολών, ενώ μια δύναμη έξι ελικοπτέρων επιτρέπει την εκτόξευση μόνο 48 πυραύλων σε κάθε κύμα. Αυτή η διαφορά είναι ζωτική τις πρώτες ώρες των επιχειρήσεων διότι δύναται να προκαλέσει μεγάλη σύγχυση και αποδιοργάνωση του εχθρού σε μια κρίσιμη φάση του αγώνα, πριν προλάβει να εισέλθει στην ουδέτερη ζώνη ή να εισχωρήσει στα ελεύθερα εδάφη της Δημοκρατίας. Αναμένεται δε ότι κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος προσβολών, τα κλιμάκια υποστήριξης της Μοίρας θα προωθηθούν σε νέους χώρους ώστε να αποφευχθεί η επισήμανση τους από τον αντίπαλο. Κατά το δεύτερο κύμα μπορούν να προσβληθούν άλλοι 96 εχθρικοί στόχοι (48 για έξι ελικόπτερα), ενώ η συνέχιση των κυμάτων προσβολών από τη Μοίρα, δύναται να προκαλέσει μεγάλη καταστροφή στα κλιμάκια ελιγμού του αντιπάλου.
Παρατηρείται περίεργη διστακτικότητα στην απόκτηση των υπολοίπων έξι
Όμως, παρά τα σημαντικά επιχειρησιακά πλεονεκτήματα των εξοπλισμένων ελικοπτέρων και τη μη απαγορευτική τιμή των €23 εκατ. ανά μονάδα –συμπεριλαμβανομένων των αρχικών αποθεμάτων πυρομαχικών, ανταλλακτικών και της εκπαίδευσης– φαίνεται ότι μέχρι σήμερα δεν έχει ασκηθεί το δικαίωμα προαίρεσης για την απόκτηση ακόμη έξι ελικοπτέρων. Δεν είναι γνωστοί οι λόγοι για αυτήν τη διστακτικότητα, λαμβάνοντας υπόψη ότι τα έντεκα ρωσικά ελικόπτερα πωλήθηκαν στην Σερβία έναντι ποσού €105 εκατ., όπως ανέφερε ο Σέρβος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ Βούτσιτς. Αντί όμως το ποσό να διατεθεί για την άσκηση της προαίρεσης, φαίνεται ότι μέρος από αυτό χρησιμοποιήθηκε για την προμήθεια συστημάτων πυροβολικού από τη Σερβία.
Η υπόθεση γίνεται ακόμη πιο περίεργη αν ληφθούν υπόψη και άλλα δεδομένα. Από οικονομικής πλευράς, η αποπληρωμή της προμήθειας των έξι αρχικών ελικοπτέρων ολοκληρώνεται το 2026. Στον προϋπολογισμό δε του 2026 προβλέπεται ποσό €176.800.000 για σκοπούς Αμυντικής Θωράκισης, ενώ έχει εγκριθεί δάνειο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ύψους €1.181.503.924 για αμυντικούς σκοπούς στο πλαίσιο του προγράμματος SAFE.
Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και τεχνικά δεδομένα. Η διατήρηση έξι ελικοπτέρων ισοδυναμεί ουσιαστικά, λόγω των αναγκών συντήρησης, με διαθεσιμότητα τεσσάρων ελικοπτέρων και με τους καλύτερους οιωνούς πέντε. Η απόκτηση δώδεκα ελικοπτέρων επιτρέπει, στην καλύτερη περίπτωση, τη διαθεσιμότητα δέκα ελικοπτέρων, αυξάνοντας σημαντικά την επιχειρησιακή ετοιμότητα άμεσης αντίδρασης της ΕΦ, σε περίπτωση θερμού επεισοδίου ή κρίσεως. Λόγω δε της αυξημένης ζήτησης του συγκεκριμένου τύπου από πολλές χώρες, η μη άσκηση της προαίρεσης ισοδυναμεί με αυξημένο κόστος, τουλάχιστο 20-30%, και μεγάλη χρονική καθυστέρηση, αν αποφασιστεί μελλοντικά η απόκτηση έξι ακόμη ελικοπτέρων.
Καταληκτικά σχόλια
Η διστακτικότητα που παρατηρείται στην άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης είναι ακατανόητη αλλά και επιβλαβής για την επιχειρησιακή ετοιμότητα της ΕΦ. Φαίνεται ότι το ζήτημα δεν είναι οικονομικό, διότι το απαιτούμενό ποσό για την αποπληρωμή της προμήθειας έξι ακόμη ελικοπτέρων είναι μόνο €35 εκατομμύρια ετησίως για περίοδο τεσσάρων ετών. Οι μελέτες που είχαν εκπονηθεί από τη ΔΑ στο πρόσφατο παρελθόν, προέβλεπαν την προμήθεια 12 νέων ελικοπτέρων για την αντικατάσταση των 15 παλαιότερου τύπου (Gazelle και Mil Mi-35P). Ο αριθμός του ιπτάμενου προσωπικού και του προσωπικού υποστήριξης της Διοίκησης Αεροπορίας είχε διαμορφωθεί ανάλογα για την αξιοποίηση όλων των πτητικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων και των 15 ελικοπτέρων που έχουν αποσυρθεί ή θα αποσυρθούν σύντομα. Ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι που προκαλούν αυτήν την απαράδεκτη και επιβλαβή διστακτικότητα; Τα χρονικά περιθώρια φαίνεται ότι στενεύουν και το ΥΠΑΜ–ΓΕΕΦ χρειάζεται να λάβουν γενναίες αποφάσεις.
*Ακαδημαϊκός, αναλυτής γεωπολιτικής, άμυνας και ασφάλειας
