Με τις ισχυρές επιφυλάξεις του Γενικού Εισαγγελέα για τη συνταγματικότητα τους, εγκρίθηκαν σήμερα από το Υπουργικό Συμβούλιο τα νομοσχέδια που αφορούν στον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα και τον εκσυγχρονισμό της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Το πακέτο νομοσχεδίων παρουσιάστηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως και αναμένεται ότι τώρα θα σταλούν στη Βουλή. Όπως έγραψε χθες ο «Φ», τα νομοσχέδια συνοδεύει εκτός από τη συνηθισμένη αιτιολογική έκθεση και γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα Γιώργου Σαββίδη, ως προς τη συνταγματικότητα τους. Επίσης επισυνάπτει τις γνωμοδοτήσεις έγκριτων νομικών τόσο της Κύπρου όσο και της Ελλάδος. Ο κ. Σαββίδης διατηρεί επιφυλάξεις ως προς τα νομοσχέδια, αφού θεωρεί ότι επηρεάζεται η δικοινοτική μορφή του Συντάγματος. Σημειώνεται ότι τρεις έγκριτοι συνταγματολόγοι της Κύπρου θεωρούν ότι δεν τίθεται θέμα συνταγματικότητας με τις αλλαγές που επιφέρονται.
Το ζήτημα και οι τελικές αλλαγές που θα επέλθουν αφού τα νομοσχέδια θα συζητηθούν εν εκτάσει από τη Βουλή, αναμένεται στην τελική τους μορφή να σταλούν στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο για γνωμοδότηση πριν τεθούν σε εφαρμογή. Μια επιλογή είναι όπως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναπέμψει τον νόμο αν δεν συμφωνεί με τις αλλαγές που θα επιφέρουν τα κόμματα.
Για τον διαχωρισμό των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα, όλα τα κόμματα φαίνεται να συμφωνούν, ωστόσο αναμένεται ότι σε επιμέρους ζητήματα θα επέλθουν αλλαγές, κυρίως όσον αφορά στον τρόπο διορισμού του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα και του Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου και του Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου. Όπως αναφέρθηκε στον «Φ» αρμοδίως, οι όποιες επιφυλάξεις αναμένεται να ακουστούν κατά τη συζήτηση των νομοσχεδίων στη Βουλή, οπόταν και θα ληφθούν υπόψη πριν την ψήφισή τους.
Για το θέμα είχε αναφερθεί χθες το πρωί ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πριν τη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου αφού ο εκσυγχρονισμός των δύο αυτών ανεξάρτητων υπηρεσιών, πρόκειται για προεκλογική του δέσμευση.
Οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις θα τεθούν άμεσα σε εφαρμογή ωστόσο στην πράξη θα εφαρμοστούν μόλις ένας εκ των υφιστάμενων επικεφαλής τους αφυπηρετήσει ή παραιτηθεί. Μιλώντας μετά τη συνεδρία του Υπουργικού, ο υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης, ανέφερε ότι οι μεταρρυθμίσεις αφορούν τόσο τη Νομική όσο και την Ελεγκτική Υπηρεσία, με στόχο τον εκσυγχρονισμό, την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας, χωρίς να επηρεάζονται οι συνταγματικές εξουσίες των αρμόδιων αξιωματούχων.
Νομική Υπηρεσία
Σημαντική θεσμική τομή αποτελεί, όπως ανέφερε ο κ. Χαρτσιώτης, ο διαχωρισμός των ρόλων στη Νομική Υπηρεσία. Ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας παραμένουν νομικοί σύμβουλοι του κράτους, ωστόσο καταργείται ο διττός ρόλος τους, καθώς θεσμοθετείται νέα ανεξάρτητη υπηρεσία.
Πρόκειται, πρόσθεσε, για τη θέση του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου και του Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατήγορου, οι οποίοι θα επιφορτιστούν αποκλειστικά με τον ποινικό – διωκτικό ρόλο, που σήμερα ασκούν ο Γενικός και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας. Με τη σχετική νομοθεσία διασφαλίζεται και η λειτουργική αυτονομία της Νομικής Υπηρεσίας, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως εξαιρετικά σημαντικό βήμα. Όπως προβλέπεται από τα νομοσχέδια, όλοι οι ανώτατοι αξιωματούχοι των δύο υπηρεσιών, ήτοι Γενικός και Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας, Γενικός και Βοηθός Γενικός Δημόσιος Κατήγορος, θα έχουν οκταετή και μη ανανεώσιμη θητεία, ρύθμιση που συμβάλλει στη θεσμική σταθερότητα και ανεξαρτησία. Ο υπουργός Δικαιοσύνης τόνισε ότι οι θεσμικές αυτές μεταρρυθμίσεις δεν αγγίζουν τις συνταγματικές αρμοδιότητες των ανεξάρτητων αξιωματούχων, ενώ στοχεύουν στην ενίσχυση της θεσμικής αξιοπιστίας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας, ευθυγραμμίζοντας τη λειτουργία των δύο βασικών υπηρεσιών του κράτους με τις ευρωπαϊκές πρακτικές.
Παράλληλα, συστήνεται ανεξάρτητο Γραφείο Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου με δομή και όσοι θα μετακινηθούν από τη Νομική Υπηρεσία που υπηρετούν σήμερα θα το πράξουν με τη θέλησή τους. Επίσης, θεσπίζεται πλαίσιο ώστε οι αποφάσεις του Γενικού και Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου να είναι αιτιολογημένες.
Πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι η Κύπρος στην ουσία αντέγραψε το μοντέλο που ισχύει στην Μάλτα αναφορικά με τις εξουσίες που έχει ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Γενικός Δημόσιος Κατήγορος.
Περαιτέρω, ο κ. Χαρτσιώτης εξήγησε πως οι δύο θεσμοί ανεξαρτητοποιούνται εντελώς, και θα υπάγονται στο κομμάτι προαγωγών και μεταθέσεων στα Εισαγγελικά Συμβούλια. Θα υπάρχει Εισαγγελικό Συμβούλιο στο γραφείο του Γενικού Εισαγγελέα, όπως και στο γραφείο του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου. Οι τέσσερεις αξιωματούχοι, συμπλήρωσε, θα διορίζονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Απαντώντας σε ερωτήσεις, ο κ. Χαρτσιώτης, εξήγησε πως υπάρχουν ρητές πρόνοιες με τις οποίες δεν επηρεάζεται το υφιστάμενο καθεστώς των παρόντων αξιωματούχων σε καμία περίπτωση. Υπάρχει πρόνοια, είπε, που λέει ότι ενώ τα γραφεία και η όλη δομή προβλέπεται να λειτουργήσει τέλος του 2027, εάν έχουμε την παραίτηση οποιουδήποτε αξιωματούχου π.χ. το 2026 και εφόσον έχει ήδη ψηφιστεί η νομοθεσία, γι’ αυτό που θα διοριστεί, ο νέος, θα ισχύει η οκταετία από το 2026, άσχετα εάν η νομοθεσία προβλέπεται να εφαρμοστεί περί τα τέλη του 2027.
Έρχεται το Ελεγκτικό Συμβούλιο
Όσον αφορά στις αλλαγές που επέρχονται στην άλλη ανεξάρτητη κρατική υπηρεσία, την Ελεγκτική, ο κ. Χαρτσιώτης υπογράμμισε ότι η θητεία του Γενικού και του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή καθορίζεται σε οκταετή και μη ανανεώσιμη, ενώ προβλέπεται ο εκσυγχρονισμός των προσόντων που απαιτούνται για τον διορισμό στη θέση του Γενικού Ελεγκτή. Σύμφωνα με τον κ. υπουργό, πρόβλεψη με την οποία εκσυγχρονίζονται τα προσόντα του Ελεγκτή τα οποία τελευταία φορά είχαν θεσμοθετηθεί με βάση τη συνταγματική διάταξη του 1960.
Το σημαντικότερο είναι πως ιδρύεται Ελεγκτικό Συμβούλιο τριών μελών, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, το οποίο θα λειτουργεί συνεπικουρικά με τον Γενικό και τον Βοηθό Γενικό Ελεγκτή. Την ίδια στιγμή, κατοχυρώνεται η οικονομική αυτονομία της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ορίζεται οκταετής, μη ανανεώσιμη θητεία για τον Γενικό Ελεγκτή και τον Βοηθό Γενικό Ελεγκτή. Ειδικότερα για το Ελεγκτικό Συμβούλιο, εξήγησε πως οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν αγγίζουν τα καθήκοντα και τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή και ξεκαθάρισε πως αυτές δεν επηρεάζονται σε κανένα απολύτως βαθμό. Αντίθετα, όπως είπε, ο θεσμός αυτός του Ελεγκτικού Συμβουλίου -που έχουν τα πλείστα ευρωπαϊκά κράτη πλην τεσσάρων-, είναι ενισχυτικός. Το Συμβούλιο θα έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες όπως η επιθεώρηση της γενικότερης πολιτικής που εφαρμόζει η Ελεγκτική Υπηρεσία, παρέχοντας συμβουλευτικές υπηρεσίες και εποπτεία ως προς την υλοποίηση του έργου της Υπηρεσίας. Τα μέλη του θα είναι τρία και θα ορίζονται από το εκάστοτε Υπουργικό Συμβούλιο και η θητεία θα είναι πενταετής. Το Συμβούλιο θα εκφράζει γνώμη αναφορικά με το περιεχόμενο είτε της ετήσιας έκθεσης ή των ειδικών εκθέσεων. Θα έχει την δυνατότητα να ελέγχει διάφορες λεπτομέρειες, έγγραφα αλλά και να καλεί τον Γενικό Ελεγκτή στις εκάστοτε συνεδρίες για να σχηματίζει άποψη. Η γνώμη του Ελεγκτικού Συμβουλίου, όπως είπε, δυνατόν να καταγράφεται υπό τη μορφή σημείωσης στην ετήσια έκθεση του Γενικού Ελεγκτή ή στις κατά καιρούς ειδικές εκθέσεις που δημοσιεύει η Ελεγκτική Υπηρεσία.
