Δεν υπάρχει μέρα που να μην ακούσουμε κάτι για την κλιματική αλλαγή, είτε γιατί η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με τη λειψυδρία, είτε γιατί αντιμετωπίζει υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και όλα αυτά οδηγούν στην ξηρασία με όλα τα συνεπακόλουθα.
Θα μπορούσε κάποιος να διερωτηθεί τι ενδιαφέρει αυτό τους δανειολήπτες και πώς επηρεάζει τη σχέση τους με την τράπεζα. Η περιβαλλοντική προσέγγιση μπορεί να είναι απλή ή να ακούγεται τετριμμένη αλλά είναι κάτι που πρέπει να απασχολεί όλους όσοι, ιδιώτες και επιχειρήσεις, θέλουν να ζητήσουν δάνειο από την τράπεζα και φυσικά να έχουν χαμηλότερο επιτόκιο.
Δανειολήπτες δύο ταχυτήτων
Ο «Φ» δίνει κάποια παραδείγματα για να κατανοήσουν οι νέοι ή οι υφιστάμενοι πελάτες των τραπεζών ότι εκ των πραγμάτων δημιουργούνται δανειολήπτες δύο ταχυτήτων, που επωμίζονται το ανάλογο κόστος ανάλογα με το πόσο ενεργοβόρο μπορεί να είναι το σπίτι ή το αυτοκίνητο που αγοράζουν.
Να υποθέσουμε ότι δύο δανειολήπτες ζητούν από την ίδια τράπεζα στεγαστικό δάνειο για την αγορά κατοικίας ή διαμερίσματος, ίδιων τετραγωνικών μέτρων, έτους κατασκευής, το ίδιο ποσό και τον ίδιο χρόνο αποπληρωμής. Ο πρώτος δανειολήπτης μπορεί να εξασφαλίσει επιτόκιο κατά μέσο όρο 4,50%. Ο δεύτερος πελάτης, όταν προσκομίσει το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης της οικίας κατηγορίας Α, μπορεί να έχει χαμηλότερο επιτόκιο κατά 0,50% ή και παραπάνω, που αυτό μεταφράζεται στην εξοικονόμηση μερικών χιλιάδων ευρώ τον χρόνο.
Για την αγορά αυτοκινήτου
Οι νέοι, συνήθως από 25 χρονών ή ακόμη και νεότεροι, προγραμματίζουν την αγορά αυτοκινήτου τους. Και σε αυτή την κατηγορία δανείου, υποθετικά υπάρχουν δυο υποψήφιοι πελάτες. Ο ένας ενδιαφέρεται για τη χρηματοδότηση «πράσινου» (ηλεκτρικού ή υβριδικού) αυτοκινήτου καινούργιου ή μεταχειρισμένου και ο δεύτερος για ένα αυτοκίνητο που δεν έχει πράσινες προδιαγραφές. Πέρα από τα βασικά, δηλαδή το ποσό που συνεισφέρει ο πελάτης, σε συνδυασμό με το αν είναι καινούργιο ή μεταχειρισμένο, το επιτόκιο για αγορά «πράσινου» αυτοκινήτου θα είναι χαμηλότερο τουλάχιστον κατά 0,50% και μπορεί να έχει μεγαλύτερη διάρκεια αποπληρωμής.
Μπορεί οι διαφορές των επιτοκίων με την πρώτη ματιά να θεωρούνται μικρές, αλλά σίγουρα δεν είναι αμελητέες. Όσο περνάει ο χρόνος, η ψαλίδα θα αυξάνεται υπό το βάρος των εποπτικών πιέσεων στις τραπεζικές διοικήσεις να «πρασινίσουν» σταδιακά το χαρτοφυλάκιο δανείων και να προσαρμοστούν έγκαιρα.
Πόσα είναι τα πράσινα δανεία
Το τι έχουν κάνει μέχρι τώρα οι τράπεζες, φαίνεται από τα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου 2025, που έχουν δημοσιεύει. Η Τράπεζα Κύπρου στις 31 Μαρτίου 2025 είχε μεικτά δάνεια ύψους €381 εκατ. που χρηματοδοτούν την αγορά ή κατασκευή οικιστικών κτηρίων με pιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κατηγορίας Α (πράσινα στεγαστικά δάνεια) σε σύγκριση με €321 εκατ. μεικτών δανείων στις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Το ύψος των δανείων που είναι φιλικά προς το περιβάλλον (περιλαμβανομένου και των πράσινων στεγαστικών δανείων) ανήλθε στα €415 εκατ. στις 31 Μαρτίου 2025 σε σύγκριση με €354 εκατ. στις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Στα αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου 2024 η Ελληνική Τράπεζα σημειώνει ότι η χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης πελατών με συνολικό νέο πράσινο δανεισμό ήταν ύψους €75 εκατ., με κύριες κατηγορίες τα πράσινα κτήρια και τα πράσινα αυτοκίνητα.
Βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα
Ποιος είναι όμως ο λόγος που υπάρχει διαφορετική τιμολογιακή πολιτική στις τράπεζες και διαχωρισμός των δανειοληπτών; Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή γίνονται ολοένα και πιο σημαντικοί τα τελευταία χρόνια, με ενδεχόμενες επιπτώσεις τόσο στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής όσο και στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ταυτόχρονα, η οικολογική συνείδηση τείνει να ενισχύεται στις ευρωπαϊκές οικονομίες, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη βιώσιμων χρηματοοικονομικών προϊόντων και στη χρηματοδότηση φιλικών προς το περιβάλλον αναπτυξιακών έργων.
Η έκθεση σε μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς κινδύνους μεταφράζεται σε υψηλότερες προβλέψεις και υψηλότερο κόστος κεφαλαίων για τις τράπεζες. Έτσι, είτε θα περιορίζονται χορηγήσεις προς μη πράσινες επενδύσεις είτε θα δίνονται με υψηλά επιτόκια. Από την άλλη, η χρηματοδότηση πράσινων επενδύσεων και η αγορά πράσινων ομολόγων θα μειώνει το κόστος του ρίσκου, δηλαδή θα απελευθερώνει κεφάλαια, θα βελτιώνει τον δείκτη εποπτικών κεφαλαίων, τη ρευστότητα και την κερδοφορία τους. Για τον λόγο αυτό, οδηγούνται σε διαφοροποίηση επιτοκίων ανάλογα με το πόσο πράσινο είναι ένα δάνειο ή πόσο πράσινη είναι μια επένδυση.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σημειώνει «ως η ευρωπαϊκή αρχή τραπεζικής εποπτείας, εργαζόμαστε για να διασφαλίσουμε ότι οι τράπεζες εντοπίζουν, διαχειρίζονται και δημοσιοποιούν τους κινδύνους σωστά. Σε αυτούς περιλαμβάνονται κίνδυνοι που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή και την απώλεια φυσικού περιβάλλοντος. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάμε τις τράπεζες να γίνουν πιο ανθεκτικές. Και επομένως συμβάλλουμε στην ασφάλεια του τραπεζικού τομέα της ζώνης του ευρώ και του χρηματοπιστωτικού συστήματος συνολικά.
Και η υγειονομική περίθαλψη
H European Investment Bank (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) δημοσίευσε μια ενδιαφέρουσα έκθεση με θέμα «Esttimating the impact of climate change on European healthcare» και οι αναλυτές προχωρώντας ένα βήμα ακόμη τονίζουν ότι από την κλιματική αλλαγή δεν επηρεάζεται μόνο ο χρηματοπιστωτικός στην Ευρώπη αλλά και η υγειονομική περίθαλψη.
Στην έκθεση υποδεικνύεται ότι η κλιματική αλλαγή βλάπτει άμεσα τους ανθρώπους για τους εξής λόγους:
- Τα κύματα καύσωνα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση 5% έως 13% στις εισαγωγές στο νοσοκομείο για αναπνευστικά προβλήματα μεταξύ των ηλικιωμένων.
- Οι πυρκαγιές θα μπορούσαν να προκαλέσουν αύξηση περίπου 70% στις επισκέψεις των παιδιών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών.
- Περισσότερα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια και μολυσμένο νερό.
- Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα θα μπορούσαν να προκαλέσουν 250.000 θανάτους ετησίως παγκοσμίως έως το 2030.
Περισσότερες επενδύσεις σε τεχνολογία και προσωπικό
Οι αναλυτές της EIB (European Investment Bank) αναφέρουν ότι οι τομείς της υγείας σε όλο τον κόσμο πρέπει να προσαρμοστούν στην αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης. «Πρέπει να κάνουμε περισσότερες επενδύσεις στην ικανότητα, την τεχνολογία, το προσωπικό και την έρευνα στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
Χρειαζόμαστε περισσότερα εργαλεία για να βοηθήσουμε τον τομέα της υγείας να κατανοήσει αυτές τις προκλήσεις και να θέσει σε εφαρμογή τα σωστά σχέδια και να κάνει τις σωστές επενδύσεις», σημειώνεται στην έκθεση.
Πολλές τράπεζες ανάπτυξης και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν φιλόδοξους στόχους προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, υποδεικνύει η EIB. «Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, πρέπει να γνωρίζουν πώς η κλιματική αλλαγή βλάπτει την υγεία των ανθρώπων και αυξάνει την ανάγκη για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης.
Δεδομένου ότι αυτά τα στοιχεία συνήθως δεν είναι επαρκώς διαθέσιμα, ο τομέας της υγείας λαμβάνει λιγότερο από 1% της χρηματοδότησης για την προσαρμογή».
Τα ευρήματα της έκθεσης, αναφέρουν οι αναλυτές αντιπροσωπεύουν μια συντηρητική εκτίμηση του αντίκτυπου της κλιματικής αλλαγής στην υγειονομική περίθαλψη. Αυτή είναι μια αρχική παρουσίαση για περαιτέρω μελέτη, σημειώνουν.
«Υπάρχουν σημαντικές διακυμάνσεις σε διαφορετικά μέρη της Ευρώπης και σε διαφορετικούς τομείς της υγειονομικής περίθαλψης. Για παράδειγμα, μέρη της Ισπανίας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας θα μπορούσαν να δουν αύξηση 2% έως 3% στη ζήτηση για καρδιαγγειακή και αναπνευστική περίθαλψη».
