Η σύσταση Επιτροπής Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Ενδοσχολικής Βίας είναι πλέον απαραίτητη ενέργεια στην οποία πρέπει να προβούν τα σχολεία όταν επαναλειτουργήσουν, καθώς αποτελεί βασική πρόνοια της νομοθεσίας για Πρόληψη και Αντιμετώπισης της Ενδοσχολικής Βίας Νόμου του 2020 η οποία ήταν ανενεργή στα συρτάρια του υπουργείου Παιδείας τα τελευταία χρόνια και ενεργοποιήθηκε με τροποποίηση το 2024.
Ενόψει της έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς, οι σχολικές μονάδες έλαβαν οδηγίες από το υπουργείο Παιδείας, όπως προχωρήσουν στην πιο πάνω ενέργεια καθώς το έργο της Επιτροπής Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Ενδοσχολικής Βίας είναι πολύ σημαντικό. Συγκεκριμένα, αυτή θα έχει την ευθύνη να εκπονεί, να υλοποιεί και να αξιολογεί το σχέδιο δράσης του σχολείου, µε στόχο την ανάπτυξη προληπτικών δράσεων που αφορούν στην ενδοσχολική βία και παραβατικότητα. Το σχέδιο δράσης του σχολείου κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό καθώς περιλαμβάνει δραστηριότητες των οποίων η υλοποίηση δεν θα εξαντλείται στην τάξη, αλλά θα επεκτείνεται σε ολόκληρη τη σχολική µμονάδα µε την εμπλοκή μαθητών, γονέων/ κηδεμόνων, εκπαιδευτικών ή/και οργανισμών/ φορέων της ευρύτερης κοινότητας.
>> Σύσταση Επιτροπής: Συμμετέχουν ο διευθυντής του σχολείου ή εκπρόσωπός του, ο οποίος προεδρεύει αυτής, ένας βοηθός διευθυντής του σχολείου, εάν υπάρχει, τουλάχιστον δύο εκπαιδευτικοί του σχολείου, δύο μαθητές μέλη του Κεντρικού Μαθητικού Συμβουλίου στην περίπτωση που αφορά σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης, δύο γονείς μέλη του Συνδέσμου Γονέων/ Κηδεμόνων, ο εκπαιδευτικός ψυχολόγος του σχολείου και ο καθηγητής Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής του σχολείου, όταν πρόκειται για σχολείο Μέσης Εκπαίδευσης.
>> Σχέδιο δράσης: Το σχέδιο δράσης του σχολείου αναπτύσσεται και διαμορφώνεται στο πλαίσιο ανοικτού διαλόγου στον οποίο συμμετέχουν οι μαθητές, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, η διεύθυνση του σχολείου και άλλα μέλη της σχολικής κοινότητας που η Επιτροπή κρίνει ότι δύναται να συνεισφέρουν λόγω της εξειδίκευσης ή των αρμοδιοτήτων τους. Το σχέδιο δράσης του σχολείου περιλαμβάνει την πρόληψη και αντιμετώπιση όλων των μορφών βίας στο σχολείο, τη σχολική παραβατικότητα, την ανάπτυξη θετικού σχολικού κλίματος και ειδικότερα τις διαπιστωθείσες ανάγκες για την τρέχουσα σχολική χρονιά, τις δράσεις και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους, τους στόχους, τα προγράμματα του σχολείου για τη στήριξη και ενδυνάμωση των μαθητών και του προσωπικού του, τους ρόλους και τις αρμοδιότητες του κάθε εμπλεκομένου, καθώς και τις αναγκαίες συνεργασίες με ειδικούς. Επίσης, στο σχέδιο περιλαμβάνεται πρωτόκολλο διαχείρισης σχολικών κρίσεων.
>> Αρμοδιότητες Επιτροπής:
Α) Αξιολόγηση των αναγκών του σχολείου μέσω προγραμμάτων και δράσεων που έχουν ως κύριο στόχο την πρόληψη, μείωση και αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας, συμπεριλαμβανομένων και των εκφοβιστικών συμπεριφορών, την ανάπτυξη θετικού σχολικού κλίματος, καθώς και τον βαθμό επίτευξης των στόχων που θέτει το σχολείο και την αναθεώρηση των στόχων και των μέτρων, σύμφωνα με τις υπάρχουσες ανάγκες και διαπιστώσεις.
Β) Καταρτισμός του σχεδίου δράσης του σχολείου μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.
Γ) Γνωστοποίηση του σχεδίου δράσης σε όλη τη σχολική κοινότητα.
Δ) Ετοιμασία επιμέρους δράσεων για εξατομικευμένες περιπτώσεις μαθητών σε σχέση με την ενδοσχολική βία, κατά τις οποίες λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης.
Ε) Παραπομπή μαθητή, σε περίπτωση που κρίνεται αναγκαίο.
Στ) Συνεργασία εντός ή/και εκτός του σχολείου με εγκεκριμένους αρμόδιους επαγγελματίες, φορείς και υπηρεσίες που μπορούν να συνεισφέρουν στην ενδυνάμωση των μελών της σχολικής κοινότητας.
Οι καλές πρακτικές στις σχολικές μονάδες
Ανάμεσα στις καλές πρακτικές για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας περιλαμβάνονται και τα ακόλουθα:
>> Ενίσχυση παιδονομίας/ εφημέρευσης σε χώρους υψηλού κινδύνου: Οι εκπαιδευτικοί εντοπίζουν στο σχολείο χώρους υψηλού κινδύνου για περιστατικά βίας (π.χ. τουαλέτες, διάδρομοι και απομονωμένες γωνιές), αξιοποιώντας πληροφορίες που λαμβάνονται από τους μαθητές. Στα σημεία του σχολείου, που τα παιδιά δηλώνουν ότι δεν νιώθουν ασφάλεια, πρέπει να γίνεται στοχευμένη παιδονομία/ εφημέρευση.
>> Άμεση και Ορατή Αντιμετώπιση: Κάθε παραβατική συμπεριφορά πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα, δίκαια και παιδαγωγικά.
>> Εντοπισμός και στήριξη μαθητών ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.
>> Παιχνίδια στο διάλειμμα: Τα οργανωμένα διαλείμματα διασφαλίζουν ότι τα παιδιά είναι απασχολημένα και ψυχαγωγούνται και θεωρείται πρακτική που αν χρησιμοποιείται κατάλληλα, βοηθά στη μείωση της σχολικής βίας. Ενδείκνυται η εμπλοκή των ίδιων των μαθητών στην επιλογή των παιγνιδιών.
>> Ομάδες Φιλίας (Buddy System) για στήριξη ευάλωτων παιδιών.
>> Θεματικές ημερίδες ή εβδομάδες αφιερωμένες σε αξίες όπως η φιλία, η συνεργασία, η ενσυναίσθηση, ο σεβασμός.
>> Μαθητικοί Όμιλοι: Θεατρικός, μουσικός, χορευτικός, πολυμέσων κ.ά. Στόχος, η ενίσχυση δεξιοτήτων, σχέσεων και ενεργού συμμετοχής στη σχολική κοινότητα. Οι Όμιλοι θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες, δυνατότητες και ενδιαφέροντα των παιδιών και να δηµιουργούνται, όπου είναι δυνατόν, από τους ίδιους.
>> Σχολικό Ραδιόφωνο: Λειτουργία Σχολικού Ραδιοφώνου από μαθητές κατά τα διαλείμματα. Κάθε σχολική μονάδα που συμμετέχει στο υποστηρικτικό Πρόγραμμα του ΠΙ «Μαθητικό Διαδικτυακό Ραδιόφωνο» αναπτύσσει σχετικές δράσεις, οι οποίες αποσκοπούν στη δημιουργία μιας ραδιοφωνικής εκπομπής ή σειράς εκπομπών από τους μαθητές.
>> Δημιουργία χώρου δημιουργικής απασχόλησης και ψυχαγωγίας: Εκεί οι µαθητές θα απασχολούνται δηµιουργικά κατά τη διάρκεια των αναπληρώσεων και των διαλειµµάτων. Στον χώρο µπορούν να τοποθετηθούν παιχνίδια και µπορεί να διακοσμηθεί µε έργα µαθητών και µπορεί κατά τον απογευµατινό χρόνο να αξιοποιηθεί για δράσεις µαθητών ή γονιών.
>> Καλλιέργεια του Εθελοντισμού: Το Εγχειρίδιο «Καλλιέργεια Εθελοντισµού και Ενεργού Πολίτη στα Σχολεία» µπορεί να αξιοποιηθεί για την εκπόνηση του σχεδίου δράσης, αφού ο εθελοντισµός αποτελεί καλή πρακτική για πρόληψη της παραβατικότητας, ως ένας υγιής τρόπος εµπλοκής των µαθητών στην κοινωνική προσφορά, στην ενίσχυση της συµµετοχικότητας και της συνύπαρξης.
>> Ώρα «Κοινωνία της Τάξης»: Στη συγκεκριμένη πρακτική καθορίζεται συγκεκριμένος χρόνος στο πρόγραμμα της τάξης κατά τον οποίο δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να συζητούν θέματα που αφορούν άμεσα τη ζωή τους στο σχολείο με τον υπεύθυνο τμήματος.
>> Κουτί Επικοινωνίας: Με την πρακτική αυτή ανοίγεται ένα κανάλι επικοινωνίας με τους εκπαιδευτικούς και δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές να έχουν άποψη, να δίνουν ανατροφοδότηση ή να μοιράζονται επώνυμα τις δυσκολίες και τους προβληματισμούς τους.
>> Ανάδειξη επιτευγμάτων των µαθητών: Το σχολείο επιδιώκει µε διάφορους τρόπους να αναδεικνύει τα έργα και επιτεύγματα των µαθητών του. Αυτό µπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια µαθητικών συγκεντρώσεων ή εκδηλώσεων στον χώρο του σχολείου.
>> Πρακτική σχολικής επίβλεψης: Ομάδες μαθητών, οι οποίοι θα εναλλάσσονται, συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς για την εύρυθμη λειτουργία του σχολείου, όταν εντοπίζουν παραβατικές ή εκφοβιστικές συμπεριφορές. Είναι σημαντικό στις ομάδες να συμμετέχουν παιδιά με διαφορετικές δυναμικές χαρακτήρων.
