«Ήταν μια εμπειρία γεμάτη σκέψη, συζητήσεις, αλλά και γέλιο και παιχνίδι, όπου ένιωσα πως ανήκω κάπου και μπορώ να κάνω τη διαφορά», ανέφερε στον «Φ» μαθήτρια Λυκείου 16 χρόνων που συμμετείχε στο Καλοκαιρινό Σχολείο του οργανισμού «Hope For Children» CRC Policy Center, μια πρωτοβουλία σχεδιασμένη να ενδυναμώνει αγόρια και κορίτσια 12-17 χρόνων και να τα εξοπλίζει με τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να εξελιχθούν σε ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες. Το Καλοκαιρινό Σχολείο υλοποιήθηκε φέτος για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, στη Λευκωσία και στη Λεμεσό και έληξε την 1η Αυγούστου 2025. Για την υλοποίησή του στη Λεμεσό, το HFC συνεργάστηκε με τον οργανισμό το Κέντρο Απασχόλησης Παιδιών «Ελεύθερα Χέρια», που είναι ένα από τα κοινωνικά προγράμματα του Δήμου Λεμεσού. Πρόκειται για μια αξέχαστη, όπως μας διαβεβαίωσαν συμμετέχοντες, καλοκαιρινή εμπειρία γεμάτη παιχνίδι, δημιουργικότητα και γνώση, που περιλάμβανε δραστηριότητες ζωγραφικής, ομαδικές εξορμήσεις και νέες φιλίες, όπως και τη δυνατότητα συμμετοχής στο δίκτυο των Νεαρών Πρεσβευτών του οργανισμού. Περιλάμβανε κυρίως, διαδραστικά εργαστήρια για τα δικαιώματα των παιδιών και για σοβαρές ψυχοκοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι στις μέρες μας. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά επ’ αυτού, την πληροφορία που μας δόθηκε, ότι η Γραμμή Βοήθειας 1466του «Hope For Children» που υποστηρίζει παιδιά, εφήβους, αλλά και γονείς και επαγγελματίες, δέχθηκε 2120 κλήσεις το 2024, πολλές από τις οποίες σχετίζονταν με σχολικό και διαδικτυακό εκφοβισμό, ρατσιστικές συμπεριφορές και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο.
Το καθοριστικό βήμα για την πρόληψη
Όπως μας αναφέρθηκε, το Καλοκαιρινό Σχολείο πρόσφερε σε έφηβους και έφηβες από διάφορες κοινωνικές ομάδες, την ευκαιρία να ενισχύσουν τις ηγετικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες, να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη και να εμβαθύνουν σε σημαντικά ζητήματα που αφορούν τα δικαιώματα και την προστασία των παιδιών. Η εκτελεστική διευθύντρια του οργανισμού Άντρια Νεοκλέους, υπογράμμισε μιλώντας στην εφημερίδα μας, ότι «τα παιδιά δεν είναι απλοί παρατηρητές της κοινωνικής πραγματικότητας, αλλά ενεργοί και συνειδητοποιημένοι πολίτες, με άποψη, εμπειρίες και βαθιές ανάγκες για σεβασμό, αποδοχή και φωνή. Συχνά – πρόσθεσε – είναι οι πρώτοι που βιώνουν τις συνέπειες της βίας, της περιθωριοποίησης και της σιωπής. Μέσα από τις δράσεις του Hope For Children, τους δίνεται όχι μόνο ο χώρος, αλλά και τα εργαλεία για να εκφραστούν, να ακουστούν και να διεκδικήσουν όσα τούς ανήκουν. Η δυνατότητα να μιλήσουν ελεύθερα, να νιώσουν ότι κάποιος τους ακούει χωρίς να τους κρίνει, αποτελεί το πρώτο και ίσως το πιο καθοριστικό βήμα για την πρόληψη και την ουσιαστική αντιμετώπιση των φαινομένων βίας, αποκλεισμού και παραβίασης δικαιωμάτων. Είναι καθήκον όλων μας να ενισχύσουμε αυτή τη φωνή, γιατί μέσα από αυτή, γεννιούνται η αλλαγή και η ελπίδα». Στο σημείο αυτό, παραθέτουμε χαρακτηριστικά σχόλια που έκαναν στον «Φ» και άλλα συμμετέχοντα παιδιά, με τη λήξη του Καλοκαιρινού Σχολείου: «Ήρθα χωρίς να ξέρω κανέναν, αλλά έφυγα με καινούργιους φίλους και πολλές εμπειρίες που θα θυμάμαι για πάντα!», ανέφερε μαθήτρια, 14 χρόνων, ενώ 15χρονος μαθητής είπε: «Έμαθα πώς να υπερασπίζομαι τον εαυτό μου και τους άλλους με σεβασμό και αυτοπεποίθηση και νιώθω πιο δυνατός!». Εξάλλου 13χρονη μαθήτρια σχολίασε ότι «εδώ μας άκουγαν πραγματικά, δεν είναι σαν το κανονικό μας σχολείο. Εδώ μας έκαναν να νιώθουμε ότι η γνώμη μας μετράει». Τέλος, 12χρονος μαθητής τόνισε ότι το πιο σημαντικό για τον ίδιο, «ήταν ότι μάθαμε για τα δικαιώματά μας και πώς να βοηθάμε όσους έχουν ανάγκη»…
Ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός
Σύμφωνα με το «Hope For Children», το Καλοκαιρινό του Σχολείο «αποτελεί μια ξεχωριστή εκπαιδευτική πρωτοβουλία, σχεδιασμένη να ενδυναμώνει εφήβους και να τους δίνει τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να εξελιχθούν σε ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες. Μέσα από ένα πολυδιάστατο και βιωματικό πρόγραμμα, νέοι και νέες από διάφορες κοινωνικές ομάδες, μαθαίνουν για τα δικαιώματά τους, ενισχύουν τη φωνή τους και αποκτούν τα κατάλληλα εργαλεία για να αντιμετωπίζουν τις σύγχρονες κοινωνικές προκλήσεις. Η δράση αυτή του οργανισμού, έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια ως μια μοναδική εμπειρία για εφήβους, προσφέροντας ένα ασφαλές και δημιουργικό περιβάλλον, όπου μπορούν να εκφραστούν, να μάθουν, να συνεργαστούν και να αναπτυχθούν.
Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε εργαστήρια και δραστηριότητες, με επίκεντρο θέματα όπως o διαδικτυακός και σχολικός εκφοβισμός, o ρατσισμός και κοινωνικός αποκλεισμός, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η ρητορική μίσους και τα δικαιώματα του παιδιού. Τα θέματα αυτά δεν επιλέχθηκαν τυχαία, αλλά προέκυψαν μέσα από την καθημερινή εμπειρία μας και τις ίδιες τις φωνές των παιδιών. Πολλά από τα παιδιά που συμμετέχουν στις δράσεις μας, ανήκουν στη γενιά που μεγαλώνει με έντονη ψηφιακή παρουσία και καθημερινή αλληλεπίδραση, μέσω των κοινωνικών δικτύων. Αυτή η διαρκής έκθεση στο ψηφιακό περιβάλλον, αν και προσφέρει δυνατότητες επικοινωνίας, αυξάνει ταυτόχρονα την πιθανότητα εκφοβισμού, ψυχολογικής πίεσης και μείωσης της αυτοεκτίμησης. Συγκεκριμένα, μαθητές Γυμνασίου μας ανέφεραν, μεταξύ άλλων: «Ο εκφοβισμός δεν σταματά στην τάξη, αλλά συνεχίζεται όταν πάμε σπίτι. Λαμβάνουμε μηνύματα και βλέπουμε χλευαστικά βίντεο που αναφέρονται σε εμάς. Μερικές φορές κι αυτός που κοροϊδεύει, είναι θύμα και δεν χρειάζεται μόνο τιμωρία, χρειάζεται και βοήθεια».
Ρατσισμός, ρητορική μίσους, κοινωνικός αποκλεισμός
Στελέχη του «Hope For Children», τόνισαν στον «Φ» ότι «εξίσου σημαντικές με τον εκφοβισμό, είναι και οι υπόλοιπες θεματικές που εντάσσονται στο Καλοκαιρινό Σχολείο, όπως ο ρατσισμός, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η ρητορική μίσους». Και πρόσθεσαν τα ακόλουθα: «Παιδιά που προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά ή πολιτισμικά περιβάλλοντα, περιγράφουν συχνά εμπειρίες περιθωριοποίησης, χλευασμού ή σιωπηρής απόρριψης. Η εμφάνιση, το φύλο, η γλώσσα, η καταγωγή ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός, μπορεί να γίνουν αφορμές για να νιώσει κάποιος «ξένος», μέσα στην ίδια του την κοινότητα. Η αποδοχή της διαφορετικότητας, δεν είναι θεωρητική έννοια στο πλαίσιο του Καλοκαιρινού Σχολείου, αλλά μια πρακτική που βιώνεται καθημερινά. Μέσα από ομαδικές ασκήσεις, παιχνίδια ρόλων και προσωπικές αφηγήσεις, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη δύναμη της ενσυναίσθησης και της αλληλοκατανόησης. Αναγνωρίζουν, μέσα από τη δική τους εμπειρία, ότι η διαφορετικότητα δεν είναι απειλή, αλλά πλούτος.
Παράλληλα, μέσα από βιωματικές δραστηριότητες, καλλιεργείται η κατανόηση των δικαιωμάτων του παιδιού, όχι απλώς ως νομικές διατάξεις, αλλά ως καθημερινές αξίες που αφορούν τον σεβασμό, την ελευθερία έκφρασης, την προστασία από βία και διακρίσεις. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι έχουν φωνή και ότι αυτή η φωνή, αξίζει να ακούγεται και να λαμβάνεται υπόψη. Πολλά από αυτά, για πρώτη φορά, αντιλαμβάνονται ότι οι εμπειρίες που έχουν ζήσει, δεν είναι φυσιολογικές, αλλά παραβιάζουν τα βασικά τους δικαιώματα. Αυτή η συνειδητοποίηση, λειτουργεί καταλυτικά για την ενδυνάμωσή τους. Στο Καλοκαιρινό Σχολείο του HFC, μέσα από στοχευμένες δραστηριότητες, ενισχύονται δεξιότητες όπως η κριτική σκέψη, η ενσυναίσθηση, η επικοινωνία, η αυτοπεποίθηση και η επίλυση συγκρούσεων, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην προσωπική τους ενδυνάμωση. Τα ίδια τα παιδιά, αναγνωρίζουν πλέον ότι ο εκφοβισμός και η βία, δεν περιορίζονται στη σχολική τάξη, αλλά «συνεχίζονται στο κινητό τους», επηρεάζοντας την καθημερινότητά τους και τη ψυχική τους υγεία. Εκφράζουν την ανάγκη για ασφαλείς χώρους, για ενήλικες που τους ακούν, χωρίς να υποτιμούν τα βιώματά τους και για δράσεις που τους δίνουν φωνή».
Δύο εκπαιδεύτριες στο πλευρό των παιδιών
Πυλώνας της επιτυχίας του Καλοκαιρινού Σχολείου, το οποίο συνεχίζει να εξελίσσεται, δίνοντας κάθε χρόνο σε περισσότερους νέους τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε αυτό το καθοριστικό ταξίδι αυτογνωσίας και κοινωνικής ευαισθητοποίησης, είναι η παρουσία και η αφοσίωση των δύο βασικών εκπαιδευτριών του προγράμματος, της Άννας Χαραλάμπους και της Εύης Νεοκλέους, που βρίσκονται σταθερά στο πλευρό των παιδιών, κάθε χρόνο. Σε δηλώσεις τους στον «Φ», οι δύο εκπαιδεύτριες εξέφρασαν την πίστη τους στη δύναμη του Καλοκαιρινού Σχολείου και τη χαρά τους «που βλέπουν νέους να εξελίσσονται και να ανθίζουν». Η Άννα Χαραλάμπουςσυντονίστρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Ευαισθητοποίησης του HFC, μας είπε ότι «κάθε χρονιά είναι διαφορετική, αλλά η συγκίνηση είναι η ίδια. Βλέπουμε παιδιά – συνέχισε – που ξεκινούν διστακτικά και μέσα σε λίγες μέρες αποκτούν φωνή, αυτοπεποίθηση και κριτική σκέψη. Είναι απίστευτο, πόσα μπορούν να καταφέρουν, όταν τους δοθεί χώρος να εκφραστούν και να ακουστούν. Το Καλοκαιρινό Σχολείο έχει αναδειχθεί σε ένα πρόγραμμα με μακροπρόθεσμο αντίκτυπο, καθώς πολλοί από τους συμμετέχοντες, επιλέγουν να συνεχίσουν τη δράση τους ως Νεαροί Πρεσβευτές του HFC σε σχολεία, κοινωνικές εκδηλώσεις και δημόσιες συζητήσεις, συμβάλλοντας ενεργά στην προώθηση των δικαιωμάτων των παιδιών και στην καταπολέμηση της βίας». Πρόσθεσε ότι «η επιτυχία και η συνέχιση των εκπαιδευτικών δράσεων του οργανισμού μας, δεν θα ήταν εφικτή, χωρίς τη στήριξη της κοινωνίας και των εταιρικών συνεργατών του HFC, που αναγνωρίζουν τη σημασία της πρόληψης, της εκπαίδευσης και της κοινωνικής ενδυνάμωσης των νέων. Στους εταιρικούς συνεργάτες που χρηματοδοτούν τις δράσεις αυτές περιλαμβάνονται οι εταιρίες XM, LIDL, και το Ίδρυμα Andrey & Julia Dashin’s Foundation».
Από την πλευρά της η Εύη Νεοκλέους ειδική σε θέματα νεολαίας και εκπαίδευσης, μας είπε ότι «κάθε φορά που ολοκληρώνεται το πρόγραμμα, νιώθουμε πιο περήφανες για τα παιδιά που γνωρίσαμε. Μας υπενθυμίζουν γιατί είναι απαραίτητο να συνεχίσει να υλοποιείται αυτό το σχολείο. Παιδαγωγικά, είναι ένα από τα πιο ουσιαστικά και βιωματικά προγράμματα που έχουμε εφαρμόσει. Το Καλοκαιρινό Σχολείο του «Hope For Children», αποδεικνύει στην πράξη ότι όταν επενδύουμε στους νέους με ουσιαστικό και υπεύθυνο τρόπο, οικοδομούμε τις βάσεις για μια κοινωνία πιο δίκαιη, πιο συμπεριληπτική και πιο ανθεκτική. Παρέχει στα παιδιά πρακτικά εργαλεία και αναπτύσσει δεξιότητες, ώστε να μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους. Πολλά παιδιά, όταν μαθαίνουν για τη Γραμμή Βοήθειας 1466, δηλώνουν ανακούφιση που υπάρχει ένας ανώνυμος, άμεσος και ανθρώπινος τρόπος να μιλήσουν σε κάποιον, όταν το χρειάζονται. Συμμετέχουσα του προγράμματος, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «είναι ωραίο να ξέρεις ότι υπάρχει κάποιος που μπορείς να πάρεις τηλέφωνο, χωρίς να… ντρέπεσαι!».
Η Γραμμή Βοήθειας 1466 του HFC
Η Γραμμή Στήριξης 1466 του οργανισμού Hope For Children, έχει αναγνωρισθεί ευρέως ως ένας κρίσιμος μηχανισμός προστασίας και ενδυνάμωσης των παιδιών στην Κύπρο. Λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα και προσφέρει άμεση, ανώνυμη και εμπιστευτική υποστήριξη σε παιδιά, εφήβους, γονείς και επαγγελματίες που έρχονται αντιμέτωποι με φαινόμενα όπως ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός, η κακοποίηση, ο ρατσισμός και η ψυχοκοινωνική πίεση. Όπως μας αναφέρθηκε από το HFC, «η Γραμμή δεν αποτελεί απλώς ένα μέσο επικοινωνίας, αλλά είναι ένα ασφαλές καταφύγιο, όπου κάθε παιδί μπορεί να μιλήσει, να ακουστεί και να λάβει καθοδήγηση από εξειδικευμένους επαγγελματίες. Η ύπαρξή της, ενισχύει την πρόληψη, προωθεί την παιδική ευημερία και υπενθυμίζει πως καμιά φωνή, δεν πρέπει να μένει στο περιθώριο».
