Τις βάσεις για την ίδρυση Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας θέτει συνέδριο που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή στη Βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Με την Κύπρο να είναι η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που δεν διαθέτει ακόμα τέτοιο μουσείο, εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας και της πολιτείας υπογράμμισαν την αναγκαιότητα για ίδρυση ενός εθνικού φορέα που θα προστατεύει, θα μελετά και θα αναδεικνύει τη φυσική κληρονομιά της χώρας.
Το 2ο Ετήσιο Επιστημονικό Συνέδριο θέμα «Η σημασία των μουσείων φυσικής ιστορίας για τη βιοποικιλότητα: Η αναγκαιότητα δημιουργίας Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην Κύπρο» συνδιοργανώθηκε από την επιστημονική εταιρεία βίος – Society for Biological Sciences in Cyprus (SBSCy) και το Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Κατά τη διάρκεια της ημερίδας, οι προσκεκλημένες επιστήμονες από ιστορικά ευρωπαϊκά Μουσεία Φυσικής Ιστορίας παρουσίασαν τις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης, έρευνας και εκπαίδευσης που εφαρμόζονται στο εξωτερικό.
Η Μπλάνκα Χουέρτας από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου και η Μαγδαληνή Χριστοδούλου από το Κέντρο Βιοποικιλότητας της Αυστρίας τόνισαν τη συμβολή των Μουσείων Φυσικής Ιστορίας στη μελέτη της βιοποικιλότητας και γεωποικιλότητας, στην περιβαλλοντική εκπαίδευση και στην προσέλκυση επιστημονικού και γενικού τουρισμού.
Επισήμαναν ότι ένα σύγχρονο μουσείο δεν περιορίζεται στους εκθεσιακούς χώρους, αλλά διαθέτει αναβαθμισμένες υποδομές για φύλαξη συλλογών, εξειδικευμένα εργαστήρια και επιστημονικό προσωπικό.
Η απουσία Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην Κύπρο
Ο καθηγητής Οικολογίας και Βιοποικιλότητας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Σπύρος Σφενδουράκης παρουσίασε το ιστορικό των προσπαθειών για ίδρυση Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στην Κύπρο, επισημαίνοντας ότι η χώρα παραμένει η μοναδική στην Ευρώπη χωρίς τέτοιο εθνικό θεσμό. Παρουσίασε, επίσης, επικαιροποιημένες προτάσεις που έχουν ήδη υποβληθεί σε κυβερνητικούς και τοπικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων χρηματοδότησης μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Η Αραβέλλα Ζαχαρίου από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου υπογράμμισε τον καθοριστικό ρόλο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και τη δυνατότητα σύνδεσης του υφιστάμενου δικτύου Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με ένα εθνικό μουσείο.
Ο Άγγελος Κυράτζης από το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών παρουσίασε τις σημαντικές βοτανικές συλλογές του Ινστιτούτου, συμπεριλαμβανομένων τραπεζών σπερμάτων και γενετικού υλικού, οι οποίες αποτελούν πολύτιμο πόρο για την επιστήμη, την οικονομία και τη γεωργία.
Ο Ευθύμιος Τσιολάκης από το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης, ανέδειξε τον πλούτο της κυπριακής γεωλογικής και παλαιοντολογικής κληρονομιάς, καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ιδιωτικές συλλογές, πολλές από τις οποίες κινδυνεύουν από φθορά ή απώλεια. Τονίστηκε ότι πολύτιμα δείγματα έχουν ήδη χαθεί ή εξαχθεί σε άλλες χώρες λόγω έλλειψης θεσμικού πλαισίου και κατάλληλης υποδομής.
Στη συζήτηση που ακολούθησε, ακαδημαϊκοί, εκπρόσωποι φορέων και πολίτες εξέφρασαν ομόφωνα την ανάγκη άμεσης κινητοποίησης για την ίδρυση ενός σύγχρονου Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κύπρου, το οποίο θα συγκεντρώσει, θα συντηρήσει, θα προστατεύσει και θα αναδείξει τον φυσικό πλούτο της χώρας.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στην επείγουσα ανάγκη διάσωσης ιδιωτικών συλλογών εντόμων, φυτών, απολιθωμάτων και άλλων δειγμάτων, που αποτελούν αναντικατάστατο κομμάτι της φυσικής ιστορίας της Κύπρου.
Επόμενα βήματα προς την υλοποίηση
Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι για να προχωρήσει ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του Μουσείου απαιτούνται άμεσα τα εξής:
- Σύσταση διεπιστημονικής επιτροπής με συμμετοχή εκπροσώπων των εμπλεκόμενων υπουργείων, πανεπιστημιακών ερευνητών στον χώρο της βιοποικιλότητας και αρμόδιων φορέων, όπως είναι οι τοπικές αρχές που ενδιαφέρονται να στεγάσουν το Μουσείο.
- Εκπόνηση ολοκληρωμένης μελέτης σκοπιμότητας και λειτουργικού σχεδιασμού, με αξιοποίηση των υπαρχόντων προτάσεων και διεθνών προτύπων. Η μουσειολογική μελέτη πρέπει να εκπονηθεί από εξειδικευμένο συμβουλευτικό οίκο προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι το μουσείο θα είναι επιστημονικά ορθό, λειτουργικά άρτιο, διεθνώς ανταγωνιστικό, οικονομικά βιώσιμο και κοινωνικά χρήσιμο.
- Καταγραφή, αξιολόγηση και ασφαλής μεταφορά των ιδιωτικών και δημόσιων συλλογών σε προσωρινές δομές φύλαξης.
- Διαμόρφωση στρατηγικού πλάνου χρηματοδότησης, αξιοποιώντας την ευκαιρία του προγράμματος «ΘΑΛΕΙΑ 2028–2034» και άλλους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου εξέφρασε εκ νέου την ετοιμότητά του να στηρίξει επιστημονικά και με την τεχνογνωσία των μελών του το εγχείρημα, συμβάλλοντας καθοριστικά στην επιτυχία του.
