Στις 24 Μαρτίου 2025, το Υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε ότι το νομοσχέδιο με τίτλο «Ο περί Ρύθμισης της Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων Νόμος 2025» τίθεται σε Δημόσια Διαβούλευση μέχρι τις 25 Απριλίου.
Το θέμα της ενεργειακής απόδοσης κτηρίων δεν είναι καινούργιο. Η ρύθμιση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων υπάρχει σαν νομοθεσία από το 2006, όταν δημοσιευθηκε ο νόμος ν. 142(I)/2006, ο οποίος πατούσε στην περίφημη ευρωπαϊκή οδηγία 91 του 2002.
Η έναρξη εφαρμογής υποχρεωτικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης ξεκίνησε το 2009, με την υποχρέωση θερμομόνωσης των δομικών στοιχείων νέων κτηρίων. Έκτοτε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολούθησε μια σταθερή πορεία όλο και πιο αυστηρών απαιτήσεων, με ορίζοντα το 2050, όπου ο στόχος είναι να έχουμε κτηριακό απόθεμα μηδενικών εκπομπών.
Εμείς ως κράτος μέλος ακολουθούσαμε. Σε σχέση με το 2009, όπου άρχισε η εφαρμογή υποχρεωτικών μέτρων ενεργειακής απόδοσης έχουν γίνει πολλά βήματα προς τα εμπρός, κυρίως για νεόδμητα κτίρια. Υπάρχουν φυσικά και αδυναμίες…
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα. Στις 24 Απριλίου 2024 δημοσιεύθηκε η ευρωπαϊκή Οδηγία (ΕΕ) 2024/1275 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Η νέα Οδηγία είναι πολύ φιλόδοξη και πάει ακόμη ένα βήμα μπροστά προς την οικονομία μηδενικών εκπομπών του 2050.
Μία από τις νέες πρόνοιες της νέας Οδηγίας είναι η εισαγωγή της έννοιας του κτηρίου μηδενικών εκπομπών, η οποία καθίσταται η νέα νόρμα και «αντικαθιστά» το κτίριο με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας. Στην Οδηγία περιέχονται νέες διατάξεις για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων για τη θέρμανση των κτιρίων. Ενισχύεται επίσης η υιοθέτηση της βιώσιμης κινητικότητας, χάρη στις διατάξεις για την προκαλωδίωση, τα σημεία επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων καιτους χώρους στάθμευσης ποδηλάτων.
Να μην τα πολυλογούμε, επειδή παρακολουθώ το θέμα της ενεργειακής απόδοσης από τη γένεση του, θα τολμήσω να πω πως το νομοσχέδιο αυτό επιφέρει παρόμοιας έντασης και έκτασης αλλαγές, όσες είχε φέρει η αρχική και καινοφανής για τα τότε δεδομένα νομοθετική ρύθμιση το 2006. Εδώ να θυμίσουμε πως πριν το 2006 σε επίπεδο νόμου και 2009 σε επίπεδο πράξης δεν είχαμε καμία απαίτηση στο θέμα της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων.
Υπερ-ρύθμιση
Κάποιο γενικό σχόλιο. Εφτά σελίδες η πρώτη Οδηγία 2002/91 για την Ενεργειακή Απόδοση Κτηρίων. Εξήντα οκτώ σελίδες (!) ΟΔΗΓΙΑ (ΕΕ) 2024/1275. Κατά αναλογία 18 σελίδες ο πρώτος νόμος ν. 142(I)/2006. 147 (!) σελίδες το νομοσχέδιο. Αντανακλαστικά αυτό μου φέρνει στο νου την περίφημη, σχετικά πρόσφατη, ομιλία του Μάριο Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, στην οποία μίλησε για υπερ-ρύθμιση ή υπερβολική ή φλύαρη και αναποτελεσματική νομοθέτηση.
Σε ένα βαθμό αυτές οι αυξημένες νέες ρυθμίσεις αντανακλούνται και στο γεγονός πως το υπουργείο επέλεξε τη δημοσιευση ενός εξ αρχής νέου νομοσχεδίου, παρά να προβεί σε τροποποίηση του υφιστάμενου νόμου, κάτι που είναι η συνήθης πρακτική.
Αν είχα να κρατήσω μια ενότητα από τη νέα Οδηγία και συνεπώς από το νομοσχέδιο η οποία θεωρώ ότι αποτελεί ριζοσπαστική αλλαγή, είναι οι απαιτήσεις που επιβάλλονται στα υφιστάμενα εμπορικά κτίρια. Δηλαδή στα κτιρια που δεν είναι κατοικίες. Ειδικότερα το νομοσχέδιο λέει πως θα πρέπει να καθοριστούν βάσει συγκεκριμένης μεθοδολογίας νέα ελάχιστα επίπεδα ενεργειακής απόδοσης για τα μη οικιστικά κτήρια (όπως γραφεία, σχολεία, νοσοκομεία, εμπορικά κέντρα κ.ά.). Τα επίπεδα αυτά καθορίζονται στη βάση στατιστικής ανάλυσης των ενεργειακών επιδόσεων του υφιστάμενου κτηριακού αποθέματος.
Να ανοίξει μια παρένθεση εδώ. Αυτό θα είναι μια δύσκολη και επίπονη άσκηση που πρέπει να τρέξει η αρμόδια αρχή.
Η ουσιώδης διαφορά, σε ό,τι αφορά τη νέα προσέγγιση, είναι πως πλέον οι ιδιοκτήτες των χειρότερων από πλευρας ενεργειακής απόδοσης εμπορικών κτιρίων οφείλουν να πάρουν μέτρα για να βελτιώσουν την ενεργειακή τους απόδοση, ακόμη και αν δεν είχαν πρόθεση να προχωρήσουν σε κατασκευαστικές εργασίες ή ανακαίνιση των κτιρίων τους. Και αυτό είναι κάτι που μάλλον πρώτη φορά συμβαίνει στα χρονικά. Ως σημαντικά ορόσημα στο νομοσχέδιο, εισάγονται οι ημερομηνίες 2030 και 2033. Φαντάζουν μακρυνές αλλά δεν είναι…
Σε σχέση με τις κατοικίες, το νομοσχέδιο προβλέπει πως μέχρι το 2026, πρέπει να καθορίστει εθνική πορεία για την προοδευτική ανακαίνιση του δυναμικού οικιστικών κτιρίων.
Πολλές και σημαντικές προκλήσεις
Ένα τελευταίο σχόλιο. Κατά την αρχική συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αντιμετώπιση κατοικιών και μη κατοικιών, ήταν ενιαία. Σύντομα όμως -και ευτυχώς- έγινε κατανοητό ότι, εν μέσω πανευρωπαϊκής στεγαστικής κρίσης, ίσως να μην είναι πολύ καλή ιδέα αυτό. Επίσης, πώς να το κάνουμε; Είναι από πολιτικής πλευράς πολύ πιο δύσκολη η επιβολή της προσέγγισης που θα επιβληθεί σε εμπορικά κτίρια, σε κατοικίες.
Να μην ξεχνούμε πως σε μια τέτοια περίπτωση, αυτοί που θα όφειλαν να πάρουν μέτρα για να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση της κατοικίας τους θα ήταν κατά κανόνα τα φτωχότερα νοικοκυριά.
Καταληκτικά, το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο αποτελεί σημαντικό σταθμό για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος. Οι προκλήσεις είναι πολλές και σημαντικές. Τα επόμενα βήματα θα τα δούμε επί του πεδίου.
*Μηχανολόγος Μηχανικός, Dipl Eng, MBA
*Oι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές.
