Ελεγκτική Υπηρεσία για ΥΠΑΜ: Παράτυπη χρήση στρατιωτικών οχημάτων και κίνδυνος απώλειας κονδυλίων – Τι αναφέρεται στα ευρήματα της έκθεσης

Σοβαρές αδυναμίες στη λειτουργία, τη διαχείριση πόρων και την τήρηση της νομιμότητας εντοπίζει η νέα Ειδική Έκθεση της Ελεγκτική Υπηρεσίας για το Υπουργείο Άμυνας. Η Έκθεση η οποία δημοσιεύθηκε σήμερα, φέρνει στο φως ευρήματα που υποδεικνύουν ανάγκη για ουσιαστική αναδιοργάνωση και αυστηρότερη εφαρμογή της νομιμότητας. Καταγράφεται σειρά χρόνιων παθογενειών, καθυστερήσεων και παρατυπιών, που σε αρκετές περιπτώσεις συνεπάγονται αυξημένο δημοσιονομικό κόστος ή ακόμη και πιθανές αποζημιώσεις για το κράτος.

ΣΥΟΠ: Υπερπληρωμές και καθυστερήσεις σε συμψηφισμούς  

Η έκθεση καταγράφει σοβαρές αδυναμίες στη διαχείριση μισθοδοτικών και συμβατικών υποχρεώσεων που αφορούν τους Συμβασιούχους Οπλίτες (ΣΥΟΠ), ιδίως μετά την παραίτησή τους από την Εθνική Φρουρά.

Παρά τη μηχανογράφηση του συστήματος αδειών, οι υπερπληρωμές που προκύπτουν από υπερβάσεις στις άδειες ανάπαυσης ή ασθενείας συνεχίζουν να συσσωρεύονται. Το συνολικό ποσό προς ανάκτηση ανερχόταν σε €34.185, εκ των οποίων το 40% αφορά οφειλές παλαιότερων ετών (2017-2020). Το ποσοστό ανάκτησης για την περίοδο 2021–9.2024 ανήλθε μόλις στο 27%, ενώ διαπιστώνεται ότι οι διαδικασίες είσπραξης δεν παρακολουθούνται συστηματικά, καθώς οι σχετικές καταστάσεις δεν επικαιροποιούνται σε τακτά διαστήματα.

Η έκθεση αναφέρει επίσης πρόσθετες οφειλές που επιβαρύνουν τους ΣΥΟΠ λόγω της συμβατικής ρήτρας αποζημίωσης όταν αποχωρούν πριν ολοκληρώσουν την προβλεπόμενη περίοδο υπηρεσίας. Το ποσό αυτό ανερχόταν στις 30 Σεπτεμβρίου 2024 στα €38.836. Αν και το συνολικό ποσοστό ανάκτησης για την περίοδο 2016–2024 φτάνει το 90%, ή 94% αν εξαιρεθούν οι πρόσφατες οφειλές του 2024, αυτό οφείλεται κυρίως στον αυτόματο συμψηφισμό της αποζημίωσης με τα φιλοδωρήματα που δικαιούνται οι παραιτηθέντες.

Οι καθυστερήσεις στον συμψηφισμό αποδίδονται σε αργοπορημένη υποβολή δικαιολογητικών από τους ΣΥΟΠ, σε καθυστέρηση στη διαβίβαση αιτημάτων από το ΥΠΑΜ προς το Γενικό Λογιστήριο και σε βραδύρυθμη εξέταση των υποθέσεων από το Γενικό Λογιστήριο.  

Παράνομες καθημερινές μεταφορές με στρατιωτικά οχήματα

Ένα άλλο εύρημα αποτελεί η συνέχιση της πρακτικής μεταφοράς μόνιμων στελεχών και πολιτικού προσωπικού από και προς τον χώρο εργασίας τους με στρατιωτικά οχήματα, πρακτική που αντίκειται ρητά στη νομοθεσία.

Η κατανάλωση καυσίμων για τις μετακινήσεις αυτές αφαιρείται από το πάγιο επιχειρησιακό απόθεμα των μονάδων, περιορίζοντας τη διαθεσιμότητα για πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες. Η Ελεγκτική Υπηρεσία ξεκαθαρίζει ότι αν η ρύθμιση κρίνεται αναγκαία, πρέπει να προωθηθεί νομοθετική τροποποίηση, διαφορετικά η πρακτική παραμένει παράνομη και οι σχετικές δαπάνες μη κανονικές.

Από την πλευρά του, το ΥΠΑΜ απάντησε ότι γίνονται προσπάθειες για την μείωση αυτών των μεταφορών, ωστόσο σημειώνει ότι θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες που διέπουν την Εθνική Φρουρά.

Εκκρεμείς προσφυγές για ευδόκιμους τερματισμούς – Κίνδυνος αποζημιώσεων

Ένα μείζον ζήτημα, που διαπιστώνει η Έκθεση είναι οι δεκάδες προσφυγές αξιωματικών κατά αποφάσεων ευδόκιμου τερματισμού, που κατατέθηκαν μεταξύ 2019–2021. Οι προσφυγές βασίζονται σε προηγούμενη ακυρωτική απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου και ενέχουν κίνδυνο υψηλών αποζημιώσεων εις βάρος της Δημοκρατίας, ανάλογα με την έκβαση των υποθέσεων.

Αντί για μείωση, αυξήθηκε το στρατιωτικό προσωπικό στο ΥΠΑΜ

Παρά την ολοκλήρωση της συστέγασης Υπουργείου Άμυνας και ΓΕΕΦ το 2019 και τη δημιουργία νέων οργανικών θέσεων, η επιδιωκόμενη μείωση στρατιωτικού προσωπικού στα τμήματα του ΥΠΑΜ όχι μόνο δεν επιτεύχθηκε, αλλά καταγράφεται αύξηση.

Η μεταρρύθμιση του 2015, που στόχευε σε εξορθολογισμό του προσωπικού και καλύτερη λειτουργία, παραμένει ουσιαστικά ανολοκλήρωτη. Συγκεκριμένα τον Οκτώβριο του 2017, απασχολούνταν στο Υπουργείο σε διάφορα τμήματα 104 στελέχη, τον Οκτώβριο του 2019, 109 στελέχη και τον Νοέμβριο του 2024, 124 στελέχη.

Σύμφωνα με το ΥΠΑΜ, η αύξηση του εξειδικευμένου προσωπικού αποδίδεται στις γεωστρατηγικές εξελίξεις και στις νέες αρμοδιότητες που ανέλαβε το ΥΠΑΜ, όπως για παράδειγμα ο τομέας της Αμυντικής Βιομηχανίας.

12 χρόνια χωρίς νέα συμφωνία στις Τηλεπικοινωνίες

Ιδιαίτερα αιχμηρή είναι η αναφορά της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στα τηλεπικοινωνιακά κόστη της Εθνικής Φρουράς. Το ΥΠΑΜ εξακολουθεί να λειτουργεί χωρίς ενιαία τιμολογιακή συμφωνία με πάροχο, παρότι η ανάγκη έχει εντοπιστεί από το 2012.

Η δαπάνη για το 2023 ανήλθε σε €3,14 εκατ., με σημαντικό μέρος των κυκλωμάτων να παραμένει σε τιμές παλαιάς συμφωνίας, παρά το ότι ο αριθμός τους έχει μειωθεί κατά 39%. Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι εντός 2024 θα ολοκληρωνόταν νέα συμφωνία, καμία διαδικασία δεν προωθήθηκε μέχρι την ολοκλήρωση του ελέγχου.  

Καθυστέρηση στα φωτοβολταϊκά και κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών κονδυλίων

Χωρίς ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης παραμένει για σχεδόν μία δεκαετία η ενεργειακή στρατηγική του Υπουργείου, παρά το ότι είχε ανακοινωθεί από το 2016.

Την ίδια ώρα, το έργο εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων, χρηματοδοτούμενο από το πρόγραμμα «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027», παρουσιάζει σημαντικές καθυστερήσεις, εγείροντας τον κίνδυνο απώλειας ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Αντίστοιχη καθυστέρηση καταγράφεται και στις φάσεις αντικατάστασης φωτισμού με LED.

Σχετικά με αυτά τα συμπεράσματα, το ΥΠΑΜ μεταβίβασε την ευθύνη στην ΑΗΚ, ζητώντας να ληφθούν άμεσα διορθωτικά μέτρα.

Κατάργηση 17 συστημάτων επεξεργασίας γκρίζου νερού χωρίς μελέτη

Το ΥΠΑΜ έχει προχωρήσει σε παύση λειτουργίας 17 συστημάτων ανακύκλωσης γκρίζου νερού σε στρατόπεδα (νερό που χρησιμοποιούν οι στρατεύσιμοι σε χώρους υγιεινής), χωρίς να προηγηθεί τεχνική αξιολόγηση ή μελέτη σκοπιμότητας. Από το 2021 υπάρχει δέσμευση για εξέταση νέων συστημάτων, ωστόσο δεν έχει γίνει καμία πρόοδος.

Σύμφωνα με την επιστολή του ΥΠΑΜ, η παύση των συστημάτων έγινε, διότι η εταιρεία που κατέχει την αποκλειστική τεχνογνωσία, δεν μπορεί πλέον να εξυπηρετεί την Εθνική Φρουρά.

Αρχεία Excel αντί για μηχανογραφημένο σύστημα επιτάξεων

Εννέα χρόνια μετά την έναρξη προσπάθειας για ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης επιτάξεων και απαλλοτριώσεων, το έργο έχει καταλήξει ασύμβατο με κυβερνητικές υποδομές, παρά τα χρήματα που δαπανήθηκαν, αναφέρει η Έκθεση.

Οι επιτάξεις παρακολουθούνται ακόμη σε αρχεία Excel, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις, λάθη και υψηλό γραφειοκρατικό κόστος. Πλήθος διαταγμάτων επίταξης παραμένουν ληγμένα και ανανέωση δεν προχωρά εγκαίρως.

Καθυστερήσεις στην ανέγερση ιδιόκτητων κτηρίων – Κίνδυνος συνέχισης μισθώσεων

Χωρίς ουσιαστική πρόοδο παραμένει η προσπάθεια ανέγερσης ιδιόκτητων κτηρίων για ΥΠΑΜ και ΓΕΕΦ, παρότι έχει παρέλθει μεγάλος χρόνος και το συμβόλαιο μίσθωσης τρέχει προς λήξη. Το σενάριο νέας παράτασης ενοικίασης, σύμφωνα με την Έκθεση, θεωρείται πλέον πιθανό.

Αλλαγή στον προϋπολογισμό της ΕΦ – Περισσότερη διαφάνεια μετά από εισήγηση της Ελεγκτικής

Για πρώτη φορά από το 2025, ο προϋπολογισμός της Εθνικής Φρουράς αναλύεται σε επιμέρους άρθρα, κι όχι ως ενιαίο κονδύλι, μετά από σύσταση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Πλέον, οι μεταφορές πιστώσεων ακολουθούν τους κανόνες του κρατικού προϋπολογισμού, ενισχύοντας τον έλεγχο και τη διαφάνεια.

Αδικαιολόγητες απουσίες στελεχών

Ο έλεγχος εντόπισε σοβαρές αδυναμίες στην παρακολούθηση του ωραρίου εργασίας στο ΥΠΑΜ, με εργαζομένους να εμφανίζουν αδικαιολόγητες απουσίες ή ελλείμματα χρόνου χωρίς τις αντίστοιχες αποκοπές άδειας.

Η Έκθεση, επισημαίνει λανθασμένη εφαρμογή νομοθεσίας και εγκυκλίων, τονίζοντας την ανάγκη για άμεση συμμόρφωση.

Το συμπέρασμα της έκθεσης

Η συνολική εικόνα που προκύπτει είναι ενός Υπουργείου που, παρά επιμέρους προσπάθειες εκσυγχρονισμού, εξακολουθεί να λειτουργεί με δομικές αδυναμίες, καθυστερήσεις και σημαντικά κενά ελέγχου.

Από παράνομες πρακτικές μετακινήσεων και ανεπαρκή ενεργειακό σχεδιασμό, μέχρι αποτυχημένα πληροφοριακά συστήματα και κινδύνους αποζημιώσεων, τα ευρήματα υποδεικνύουν ανάγκη για ουσιαστική αναδιοργάνωση και αυστηρότερη εφαρμογή της νομιμότητας.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία, καλεί την πολιτική ηγεσία να προωθήσει άμεσα τις αναγκαίες διορθωτικές ενέργειες, ώστε να μειωθούν οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι και να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία ενός από τους πιο κρίσιμους τομείς του κράτους.

Σύφμωνα με την απαντητική επιστολή του Υπουργείου Άμυνας, ημερομηνίας 10 Οκτωβρίου, αναφέρεται ότι το Υπουργείο θα υιοθετήσει όλες τις συστάσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.  

Μπορείτε να δείτε ολόκληρη την έκθεση εδώ