Σφοδρή κριτική για τις διαδικασίες και τους χειρισμούς του Τμήματος Δασών (ΤΔ) ασκεί η νέα Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, αναφορικά με τέσσερις συμβάσεις για έργα που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Σχεδίου Αειφόρου Ανάπτυξης (ΣΑΑ) του Εθνικού Δασικού Πάρκου Ακάμα.
Η Έκθεση αποκαλύπτει μια ανησυχητική εικόνα, με οικονομικές εκτροπές, αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, παραβιάσεις της νομοθεσίας και πλήρη απουσία ορθής διοίκησης. Αν και το έργο συγχρηματοδοτείται με ευρωπαϊκούς πόρους από το Πρόγραμμα «ΘΑΛΕΙΑ 2021-2027», ύψους €16,5 εκατομμυρίων, η διαχείρισή του από το Τμήμα Δασών συνιστά, σύμφωνα με τους ελεγκτές, παράδειγμα προς αποφυγή.
«Τα ευρήματα του ελέγχου αναδεικνύουν ελλείψεις και παραλείψεις εκ μέρους του ΤΔ που οδήγησαν σε καθυστερήσεις, επιπλέον κόστος, και μη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην Έκθεση.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της πρώτης φάσης του έργου, που αφορά τις υποδομές διαχείρισης των 14 κόμβων του πάρκου. Το αρχικό κόστος εκτιμήθηκε σε €2,8 εκατομμύρια, ενώ πλέον έχει εκτιναχθεί στα €6.589.000, αύξηση της τάξης του 135,3%. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η φάση αυτή παραμένει μέχρι σήμερα ανολοκλήρωτη.
Παρά τις πρόδηλες αποτυχίες του εργολάβου να ανταποκριθεί στις συμβατικές του υποχρεώσεις, το Τμήμα Δασών δεν προχώρησε έγκαιρα σε καταγγελία της σύμβασης, επιτρέποντας τη συσσώρευση πρόσθετων απαιτήσεων ύψους περίπου €500.000. Παράλληλα, απώλεσε την ευκαιρία ρευστοποίησης εγγυητικών ύψους €1 εκατομμυρίου, γεγονός που συνιστά άμεση ζημιά στα δημόσια ταμεία.
Παράνομες πρακτικές και παραβιάσεις νομοθεσίας
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εντοπίζει πληθώρα νομικών και διοικητικών ατοπημάτων. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαδικασίες ανάθεσης μελετών και επιβλέψεων έγιναν κατά παράβαση της νομοθεσίας, μέσω διαπραγματεύσεων χωρίς προηγούμενη δημοσίευση και χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις.
Το ΤΔ ανέθεσε απευθείας την επίβλεψη του έργου στον ίδιο μελετητή που είχε εκπονήσει τη μελέτη, χωρίς ανοικτό διαγωνισμό, και χωρίς να διασφαλιστεί η οικονομικότητα και διαφάνεια της διαδικασίας.
Κόμβοι υποδομών χωρίς περιβαλλοντική γνωμάτευση
Το αλαλούμ συνεχίζεται σε ό,τι αφορά την κατασκευή των 14 κόμβων υποδομών του πάρκου. Το Τμήμα προκήρυξε συμβάσεις πριν εξασφαλιστεί η απαραίτητη Περιβαλλοντική Γνωμάτευση, γεγονός που προκάλεσε δραστικές αλλαγές στις μελέτες εκ των υστέρων, με αποτέλεσμα αυξήσεις στο κόστος και σημαντικές καθυστερήσεις (σχεδόν 90% πέραν της συμβατικής διάρκειας).
Αυτές οι αλλαγές επέφεραν επιπλέον δαπάνες, οι οποίες δεν αποτέλεσαν προϊόν ανταγωνισμού, παραβιάζοντας την αρχή της ίσης μεταχείρισης και στερώντας από το Δημόσιο τη δυνατότητα εξασφάλισης πιο συμφέρουσας τιμής.
Ανικανότητα στη διαχείριση
Το Τμήμα Δασών επιπλέον κατηγορείται για μη έγκαιρη υποβολή κρίσιμων εγγράφων προς την Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ), με καθυστερήσεις που ξεπέρασαν τα δύο χρόνια. Το αποτέλεσμα ήταν η επιβολή διοικητικού κόστους, οι επαναλαμβανόμενες αναβολές και η πλήρης δυσλειτουργία στον χειρισμό των συμβάσεων.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία διαπιστώνει πλήθος λανθασμένων αποφάσεων και απουσία εμπεριστατωμένων εισηγήσεων εκ μέρους του ΤΔ, επισημαίνοντας ότι το Τμήμα παραβίασε κρίσιμες πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας (Ν.73(Ι)/2016 και ΚΔΠ 138/2016), προκαλώντας άμεσες και έμμεσες ζημιές στο Δημόσιο.
Περιβαλλοντική και οικονομική υποβάθμιση
Παρά το γεγονός ότι η Έκθεση δεν εξετάζει αναλυτικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις (θα ακολουθήσει άλλη), η εικόνα που αναδεικνύεται φανερώνει ήδη ότι οι χειρισμοί του Τμήματος Δασών δεν σεβάστηκαν την ιδιαίτερη περιβαλλοντική ευαισθησία της περιοχής. Αντί για ένα έργο πρότυπο αειφορίας, ο Ακάμας απειλείται σήμερα από ένα μνημείο κακοδιαχείρισης.
Οι εργασίες στο Εθνικό Δασικό Πάρκο έχουν ανασταλεί με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, γεγονός που επισφραγίζει την αποτυχία του εγχειρήματος.
Η Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης: Το Τμήμα Δασών απέτυχε να διαχειριστεί με διαφάνεια, νομιμότητα και αποτελεσματικότητα τα έργα στο Εθνικό Δασικό Πάρκο Ακάμα. Οι συνέπειες (οικονομικές, διοικητικές και πιθανόν περιβαλλοντικές) είναι βαριές και ζητούν άμεση θεσμική παρέμβαση.
Η διαχείριση του Ακάμα, μιας περιοχής με εξαιρετική φυσική και πολιτιστική σημασία, δεν μπορεί να παραμένει έρμαιο πρόχειρων πολιτικών και ανεπαρκών υπηρεσιών. Η ευθύνη ανήκει όχι μόνο στο Τμήμα Δασών, αλλά και σε όσους επέτρεψαν ή ανέχθηκαν αυτή την κακοδιαχείριση.
