Ένας ολόκληρος αιώνας συμπληρώνεται φέτος από την πρώτη φορά που τιμήθηκε η Εργατική Πρωτομαγιά στην Κύπρο, η κορυφαία ταξική επέτειος, ποτισμένη με το αίμα και τους αγώνες των εργαζομένων.
Μέρα αντίστασης σε κάθε προσπάθεια να αλλοιωθεί, να διαστρεβλωθεί το ταξικό της περιεχόμενο. Μέρα, που οι εργαζόμενοι ανταμώνουν στους δρόμους, ενώνονται νοερά με όσους αγωνίστηκαν για το δίκιο του εργάτη. Ανταμώνουν με τους εργάτες του Σικάγο, συναντούν τους εργάτες της πρώτης Πρωτομαγιάς στην Κύπρο το 1925, περπατάνε στους δρόμους του Μάη του 1958 στην Λευκωσία, ενώνονται στην νεκρή ζώνη το 2014, στην πρώτη κοινή Πρωτομαγιά μετά το ’58.
Μαζί, όλοι όσοι αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για να κατακτήσει η εργατική τάξη δικαιώματα και αξιοπρέπεια.
Η αρχή έγινε στον τόπο μας το 1925, που με πρωτοβουλία του τότε Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου (Κ.Κ.Κ.) και του Εργατικού Κέντρου Λεμεσού γιορτάστηκε στην παρουσία δεκάδων εργαζομένων για πρώτη φορά η τιμημένη Εργατική Πρωτομαγιά.
Ο γιορτασμός της Πρωτομαγιάς συνδέθηκε με την εμφάνιση στην Κύπρο των πρώτων κομμουνιστικών πυρήνων που συγκροτήθηκαν με τη εμφάνιση του Κ.Κ.Κ. συνδέοντας το με τα μηνύματα της μεγάλης Οκτωβριανής επανάστασης, ο απόηχος της οποίας είχε ήδη φθάσει στη χώρα μας.
Ο «Νέος άνθρωπος» στην έκδοση του της 1ης Μαΐου 1925 είχε γράψει: «Για πρώτη φορά γιορτάζεται σ’ αυτή την γωνιά της γης η Πρωτομαγιά του πραγματικού ξεσκλαβωμού, από τους οργανωμένους εργάτες, τους χωρικούς και το Κ.Κ.Κ. που αγωνίζονται πάντα για την ευημερία και την ελευθερία τόπου μας».
Πηγαίνοντας νοερά προς τα πίσω, διακρίνουμε μέσα από την εξέλιξη των Πρωτομαγιάτικων εκδηλώσεων, την ζωντανή τους σχέση με την ιστορική διαδρομή των αγώνων του κινήματος μας. Κάποιες από αυτές έχουν σφραγίσει την ιστορία του εργατικού κινήματος στον τόπο μας, όπως:
Το 1931 στην Εργατική Λέσχη Λευκωσίας έγινε η μεγαλύτερη μέχρι τότε συγκέντρωση, με ομιλητές τον Τεύκρο Ανθία, τον Μικρασιάτη και τον Γιάννη Ευσταθίου ο οποίος μίλησε στα Τουρκικά για να καταλαβαίνουν και οι Τουρκοκύπριοι εργάτες.
Το 1940 έγιναν εκδηλώσεις σε όλη την Κύπρο με πρωτοφανή συμμετοχή και με αιτήματα την άρση των εκτοπιστικών διαταγμάτων στελεχών του Εργατικού Κινήματος, την θέσπιση πλήρους Εργατικής Νομοθεσίας και την παραχώρηση Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Από το 1943 οι συγκεντρώσεις μεταφέρονται σε ανοικτούς χώρους παρά τα τεράστια εμπόδια που παρέμβαλλαν οι αποικιοκράτες όπως η λογοκρισία, η παρουσία χαφιέδων και αστυνομικών, η απαγόρευση της χρήσης μεγάφωνων, η κατάσχεση των εράνων που διεξάγονταν στις συγκεντρώσεις κλπ.
Το 1947 λόγω της σκληρής μάχης που έδιναν τότε οι πρωτοπόροι Μεταλλωρύχοι γιορτάζεται η Πρωτομαγιά στην Λεύκα και στο Μαυροβούνι. Η αμερικάνικη διοίκηση της εταιρείας απαγόρευσε την εκδήλωση και εκβιαστικά έκλεισε για τρεις ημέρες τις εγκαταστάσεις.
Οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργαζόμενοι θυσίασαν τα τρία μεροκάματα, που για τα δεδομένα της τότε εποχής ήταν δυσβάσταχτο κόστος, δεν πτοήθηκαν και εκατοντάδες ήταν αυτοί που πήραν μέρος στη μεγαλειώδη παρέλαση αψηφώντας τα μέτρα της Διεύθυνσης της εταιρείας και της αστυνομίας.
Η πιο συγκλονιστική ίσως Πρωτομαγιά πραγματοποιήθηκε το 1958. Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργάτες ξεχύθηκαν στους δρόμους ανεμίζοντας τα κόκκινα λάβαρα. Αυτό το συγκλονιστικό συναπάντημα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ενωμένων κάτω από τα ίδια λάβαρα, αποτέλεσε το πρόσχημα για να αρχίσουν οι δολοφονίες Τουρκοκυπρίων πρωτοπόρων αγωνιστών από τα όργανα του σωβινισμού και την ΤΜΤ τα οποία και επέβαλαν το διαχωρισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και τη δημιουργία των Τούρκικων Συντεχνιών. Όπως βέβαια και οι δολοφονίες στελεχών της ΠΕΟ και του ΑΚΕΛ από τους μασκοφόρους του Γρίβα την ίδια περίοδο.
Ορόσημο και η Πρωτομαγιά του 2014. Πέρασαν 56 χρόνια μετά τον ματωμένο Μάη του ’58 και η ΠΕΟ και τα Τουρκοκυπριακά Συνδικάτα μέλη της ΠΣΟ, οργανώνουν ξανά κοινό γιορτασμό της Πρωτομαγιάς. Πολλές χιλιάδες Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εργαζομένων ενώθηκαν στο γήπεδο της νεκρής ζώνης στο Λήδρα Πάλας.
Έκτοτε, τιμούμε μαζί την κορυφαία γιορτή της τάξης μας.
139 χρόνια μετά την ηρωική Πρωτομαγιά του Σικάγο, 100 χρόνια από την πρώτη Πρωτομαγιά στην Κύπρο, τα οράματα των πρωτοπόρων παραμένουν ζωντανά και διαχρονικά. Ενώνουν τους εργαζόμενους στον αγώνα για εργασία με δικαιώματα, για ειρήνη, δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο. Για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, για μια επανενωμένη Κύπρο, κοινή πατρίδα όλων των παιδιών της, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων, Μαρωνιτών, Αρμένιων Λατίνων.
Βαριά κληρονομιά επομένως ο κοινός γιορτασμός της Πρωτομαγιάς. Ας ζωντανέψουμε και φέτος τη «νεκρή ζώνη» ανεμίζοντας τα κόκκινα μαντήλια μας, στη μνήμη των μαρτύρων της τάξης μας.
Κληρονομιά αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Για να βρουν ανάπαυση οι πρώτοι νεκροί.
ΖΗΤΩ Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
- Κεντρικός Οργανωτικός Γραμματέας ΠΕΟ
