Ανάμεσα στις μεγαλύτερες αρετές βρίσκεται και η συνέπεια λόγου και πράξεων, η οποία αποτελεί και βασική συνιστώσα εδραίωσης της δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο και το γεγονός πως, ο κοινωνικός διάλογος αποτελεί αδιαμφισβήτητη παράμετρο ενίσχυσης των εργασιακών σχέσεων, εκδημοκρατικοποίησης της αγοράς εργασίας και διασφάλισης της εργατικής ειρήνης.
Ως εκ τούτου, τυχόν λιγότερος κοινωνικός διάλογος δημιουργεί σοβαρές αρνητικές επιδράσεις στην ομαλή εξέλιξη της αγοράς εργασίας και στη δίκαιη ανάπτυξη της οικονομίας, στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς.
Στη βάση αυτής της αξιακής αρχής, επιβεβαιώνονται δυστυχώς και οι ανατροπές που έχουν προκύψει σε μία σειρά από ζητήματα, όπως είναι η Στρατηγική Απασχόλησης Εργαζομένων από Τρίτες Χώρες και η Φορολογική Μεταρρύθμιση, οδηγώντας σε υποβάθμιση της τριμερούς συνεργασίας, με έμμεση ή και άμεση σε κάποιες περιπώσεις, αμφισβήτηση των συλλογικών συμβάσεων. Γίνεται κατανοητό πως, η εξέλιξη αυτή, με την ενδεχόμενη περαιτέρω προσπάθεια αποδόμησης του συστήματος και των εταίρων, θα αγγίζει τα όρια της ύβρεως με απρόβλεπτες συνέπειες για το σύστημα που μπόρεσε να δώσει λύσεις σε καυτά ζητήματα, σε κρίσιμες περιόδους για την οικονομία και την ίδια την κοινωνία (πρόσφατα παραδείγματα η οικονομική κρίση και η πανδημία).
Παράλληλα, η θεώρηση, η φιλοσοφία και η ενδεχόμενη πρακτική του κυβερνώ, αποφασίζω και ακολουθείτε, θα δυναμιτίσει περισσότερο το κλίμα της προκατάληψης, με αρνητικές προεκτάσεις και στα υπόλοιπα μεγάλα ανοικτά ζητήματα που βρίσκονται στο πλαίσιο του Εργατικού Συμβουλευτικού Σώματος και αφορούν, κυρίως, τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, τη βελτίωση και καλύτερη ρύθμιση του κατώτατου μισθού, όπως επίσης και τη δημιουργία συνθηκών και προϋποθέσεων επέκτασης της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, μέσα από τον σχεδιασμό και τον καθορισμό συγκεκριμένης στρατηγικής.
Το τελευταίο διάστημα, καταγράφεται ένας παραλογισμός σε σχέση με την προσέγγιση του θέματος της ΑΤΑ. Καλόπιστες ενδεχομένως προσεγγίσεις, οι οποίες όμως αγγίζουν τη σφαίρα του άτοπου σε σχέση με την έννοια και τη φιλοσοφία της ΑΤΑ. Δικαιότερη κατανομή, εκσυγχρονισμός, διασύνδεσή της με την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα.
Υπάρχει όμως τελικά αντίληψη ως προς το τί σημαίνει στην πράξη η ΑΤΑ ή απλώς πλάθονται μύθοι οι οποίοι καλλιεργούν το πρόσφορο έδαφος για μερίδα της εργοδοτικής πλευράς, έτσι ώστε να πιστεύουν πως μέσα από την αποδόμηση και δαιμονοποίησή της, θα οδηγηθεί στην απαξίωση και τελικά στην κατάργησή της;
Επειδή οι μύθοι όταν δεν ανατρέπονται δημιουργούν ψευδαισθήσεις οι οποίες εμπεδώνονται επικίνδυνα πολλές φορές, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουν τα ακόλουθα:
Απομυθοποίηση πρώτη: Η ΑΤΑ δεν προέρχεται από το πουθενά, αλλά προκύπτει ως δικαίωμα μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις. Η όποια αλλοίωση της φιλοσοφίας της, θα αποτελεί προσπάθεια παραβίασης μιας βασικής συνιστώσας τους, δημιουργώντας κινδύνους για υποβάθμιση της αξίας και σημασίας των συλλογικών συμβάσεων, με απρόβλεπτες αρνητικές επιδράσεις στην αγορά εργασίας, στην κοινωνική συνοχή και στην ανάπτυξη της οικονομίας.
Απομυθοποίηση δεύτερη: Η ΑΤΑ δεν αφορά μόνο τους δημόσιους υπαλλήλους, τους εργαζόμενους στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και σημαντικό αριθμό εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, μέσα από τις συλλογικές συμβάσεις. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των εργαζομένων που απολαμβάνουν την ΑΤΑ στον ιδιωτικό τομέα, είναι μεγαλύτερος από τους υπόλοιπους εργαζόμενους. Σε πραγματικούς αριθμούς, στον ιδιωτικό τομέα η ΑΤΑ καλύπτει 92.475 εργαζόμενους (25.45%) και στον δημόσιο, ευρύτερο δημόσιο και τοπική αυτοδιοίκηση καλύπτει 75.353 εργαζόμενους, οι οποίοι αποτελούν το 17.17% της αγοράς εργασίας, σε ότι αφορά τους μισθωτούς εργαζόμενους.
Απομυθοποίηση τρίτη: Η όποια διαφοροποίηση του τρόπου υπολογισμού της ΑΤΑ, ακόμα και η κλιμακωτή απόδοση και καταβολή της, δεν θα έχει οποιαδήποτε ενισχυτική επίδραση στους χαμηλόμισθους. Μείωση της ΑΤΑ για κάποιους δεν συνεπάγεται αύξησή της για κάποιους άλλους. Τουναντίον, η πλήρης, έστω και σταδιακή, αποκατάστασή της, δίνει τη δυνατότητα επέκτασης της εφαρμογής της και κάλυψη κατά πολύ μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων. Για παράδειγμα, αν μέσα από τη διαδικασία βελτίωσης του ύψους του κατώτατου μισθού και την ωριαία του απόδοση, συμπεριληφθεί και η ΑΤΑ, στο διάταγμα που θα εκδώσει ο Υπουργός Εργασίας, τότε θα σημαίνει αυτόματη αύξηση του αριθμού των εργαζομένων που επωφελούνται από τον θεσμό, κατά 53.000 (ποσοστό 12.2% των μισθωτών εργαζομένων). Συμπληρωματικά, μέσα από τη δυνατότητα επέκτασης της εφαρμογής των συλλογικών συμβάσεων, στο πλαίσιο και του σχεδιασμού της προβλεπόμενης στρατηγικής, τότε θα μπορούν να δημιουργηθούν οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για κάλυψη του συνόλου των εργαζομένων, στηρίζοντας και ενισχύοντας παράλληλα, τόσο την εργατική ειρήνη, (μέσα και από τη δυνατότητα συνομολόγησης και ανανέωσης συλλογικών συμβάσεων μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας), όσο και την πραγματική οικονομία, ως απότοκο της δυνατότητας αύξησης της κατανάλωσης, μέσα και από τη δυνατότητα διατήρησης της αγοραστικής δύναμης των μισθών.
Απομυθοποίηση τέταρτη: Η ΑΤΑ δεν έχει ως στόχο την κάλυψη μόνο των βασικών βιοποριστικών αναγκών (γάλα, ψωμί, αγγουράκια, ντομάτες), αλλά την αποκατάσταση της αγοραστικής δύναμης και αξίας των μισθών, η οποία διαβρώνεται από τις πληθωριστικές τάσεις της οικονομίας. Θα πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό πως, η ΑΤΑ δεν αποτελεί ούτε μηχανισμό κοινωνικής πολιτικής, ούτε βελτίωσης των μισθών. Η συζήτηση αυτή μπορεί και θα πρέπει να γίνει σε ένα άλλο πλαίσιο και ανεξάρτητα από την ΑΤΑ. Παράλληλα, υπενθυμίζεται πως, μέσω της ΑΤΑ στηρίζεται η πραγματική οικονομία και η ισόρροπη ανάπτυξη.
Απομυθοποίηση πέμπτη: Η ΑΤΑ δεν δημιουργεί περαιτέρω πληθωρισμό, όπως επιμελώς καταβάλλεται προσπάθεια για εμπέδωση μιας ανεπιβεβαίωτης επιχειρηματολογίας, για την οποία υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις ακόμα και ανάμεσα στους οικονομολόγους, ανάλογα και με την ευρύτερη οικονομολογική τους θεώρηση. Η ΑΤΑ βρισκόταν παγωμένη κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ενώ η επαναφορά της δεν επέφερε οποιαδήποτε επίδραση στον ύψος του πληθωρισμού.
Απομυθοποίηση έκτη: Η Κύπρος επηρεάζεται από εξωγενείς παράγοντες εδώ και δεκαετίες, ενώ η γεωγραφική θέση και η ευαισθησία στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή αποτελούν διαχρονικό σημείο αναφοράς, ιδιαίτερα στον τουρισμό. Ως εκ τούτου, η επιχειρηματολογία περί αλλαγών και επιδράσεων στην οικονομία, σε σχέση με τις επιδράσεις στην ανταγωνιστικότητα, δεν μπορούν να αποτελούν άλλοθι στην προσπάθεια υποβάθμισης του ρόλου της ΑΤΑ. Η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ από το 2004, στην Ευρωζώνη από το 2008, βρίσκεται σε εξέλιξη η συζήτηση για ένταξη στη ζώνη Σένγκεν, ενώ οι προκλήσεις, οι ανατροπές και η επαναφορά στην ομαλότητα αποτελούν σημείο αναφοράς κατά διαστήματα και, παρά το ότι θα πρέπει να αξιολογούνται ανάλογα, αλίμονο αν ανέτρεπαν συνεχώς τη λειτουργία, είτε του κοινωνικοοικονομικού συστήματος, είτε των εργασιακών σχέσεων.
Απομυθοποίηση έβδομη: Γίνεται προσπάθεια δημιουργίας εντυπώσεων πως, μετά από 81 χρόνια ζωής, η ΑΤΑ χρήζει επανασχεδιασμού και επανακαθορισμού των παραμέτρων που τη συνθέτουν, τόσο σε σχέση με τον υπολογισμό, όσο και σε ότι αφορά την απόδοσή της. Η θεώρηση αυτή γίνεται εκ του πονηρού, σε μια προσπάθεια απαξίωσής του θεσμού, με τελικό στόχο την πλήρη κατάργησή του. Σε όλη αυτή την περίοδο, η προσπάθεια για κατάργησή της ΑΤΑ έπεσε στο κενό, ενώ έχουν γίνει μελέτες καταδεικνύοντας τη χρησιμότητά της, καθώς και αναθεωρήσεις και αναπροσαρμογές, (1977, 1986 ανατροπή επιχειρήματος εργοδοτών για κατάργηση από την επιτροπή που καθόρισε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, 1996), με την πιο πρόσφατη να έχει ολοκληρωθεί το 2017 και εφαρμοστεί το 2018 και η οποία προκύπτει μέσα από τη Μεταβατική Συμφωνία. Στη βάση αυτής της πρόσφατης αναθεώρησης, η ΑΤΑ καταβάλλεται μία φορά, αντί δύο φορές, τον χρόνο, υπό την προϋπόθεση πως καταγράφονται θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης κατά το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Υπενθυμίζεται επίσης πως, η αρχική ρύθμιση της παραχώρησής της στο 50% του δείκτη τιμών καταναλωτή έχει βελτιωθεί στο 66.7% το 2023, και απομένει η ολοκλήρωση της συμφωνίας για την πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ.
Απομυθοποίηση όγδοη: Η προσπάθεια διασύνδεσης της ΑΤΑ με τα δημόσια οικονομικά και το κρατικό μισθολόγιο, είναι ατυχής, ωσάν και ο θεσμός αποτελεί μίασμα και ανατρεπτικό στοιχείο στην ομαλή εξέλιξη της οικονομίας. Μελέτες επιβεβαιώνουν την αμελητέα επίδραση της κλιμακωτής απόδοσης της ΑΤΑ στο κρατικό μισθολόγιο, στοιχείο που δημιουργεί την αίσθηση πως, η στόχευση αυτή γίνεται εκ του πονηρού και με αρνητικές προεκτάσεις και προδιάθεση για τις συλλογικές συμβάσεις, δίνοντας ανάλογο άλλοθι και σε μερίδα εργοδοτών στον ιδιωτικό τομέα, ικανοποιεί τον λαϊκισμό, τιμωρεί τους εργαζόμενους στους οποίους αποδίδεται η ΑΤΑ και περιορίζει τη δυνατότητα διεύρυνσης της εφαρμογής της.
Απομυθοποίηση έννατη: Η ΑΤΑ δεν αποτελεί προνόμιο μόνο της Κύπρου. Γίνεται προσπάθεια για δημιουργία εντυπώσεων πως, η ΑΤΑ δεν εφαρμόζεται πουθενά αλλού στην Ε.Ε. Τουναντίον, η ΑΤΑ σχετίζεται με την πολιτική που προωθεί η ίδια η ΕΕ για διασύνδεση των μισθών με το κόστος ζωής, έτσι ώστε να αποτρέπεται η φτωχοποίηση των εργαζομένων. Στη βάση αυτού του στοιχείου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασυνδέει τους μισθούς με το ύψος του πληθωρισμού, όπως και τα επιδόματα που παραχωρούνται στα μέλη των διαφόρων επιτροπών (πχ ΕΟΚΕ), έτσι ώστε να καλύπτουν την αύξηση του κόστους ζωής. Παράλληλα, ο θεσμός της ΑΤΑ, με κάποιες παραλλαγές, εφαρμόζεται στο Βέλγιο, στο Λουξεμβούργο και στη Μάλτα, ενώ χώρες που έχουν καταργήσει ή δεν εφαρμόζουν την ΑΤΑ, βίωσαν πρόσφατα εργατική αναταραχή στη βάση ψηλών αιτημάτων για μισθολογικές αυξήσεις, έτσι ώστε να μειωθεί η αρνητική πληθωριστική επίδραση (πχ Γερμανία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο).
Αναντίλεκτα λοιπόν, η ολοκλήρωση της διαδικασίας για πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ, τώρα, θα δώσει τη δυνατότητα στους κοινωνικούς εταίρους να διαχειριστούν σωστά και έγκαιρα τα υπόλοιπα μεγάλα ζητήματα που βρίσκονται ανοικτά ενώπιών τους, επαναφέροντας και αποκαθιστώντας την μεταξύ τους εμπιστοσύνη.
Τέλος, ας μην υποβαθμίζεται και το γεγονός πως, η ποιότητα και η αξιοπρέπεια στην εργασία αντανακλά ανάλογα και στο επίπεδο ποιότητας και αξιοπρέπειας στην καθημερινότητα, συνδράμοντας στην κοινωνική συνοχή και στην υγιή οικονομική ανάπτυξη, στο πλαίσιο και της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, η οποία αποτελεί και τον θεμέλιο λίθο της ίδιας της Ε.Ε.
