Πάνω από τριάντα χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 27,18% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού, ωφελήθηκαν κατά τη φετινή σχολική χρονιά από τις δράσεις του Προγράμματος «Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης (ΔΡΑ.Σ.Ε.+)», το οποίο εφαρμόστηκε σε 178 σχολικές μονάδες. Πρόκειται για ένα έργο που υλοποιείται από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ2021-2027», με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ. Σε συνέντευξή του στον «Φ», ο υπεύθυνος υλοποίησης του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+, δρ Γεώργιος Γιαλλουρίδης, υπογραμμίζει πως βασικός στόχος των δράσεων είναι η ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και η ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης. Ενδεικτικά, μέσω του Προγράμματος, προσφέρονται, ενισχυτική διδασκαλία, διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, ψυχοκοινωνική στήριξη, επαγγελματική επιμόρφωση εκπαιδευτικών και άλλες κρίσιμες υπηρεσίες που καλύπτουν τις ανάγκες ευάλωτων κοινωνικών ομάδων και αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η οικονομική κρίση, οι μεταναστευτικές ροές.
–Ποιος είναι ο βασικός στόχος του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ και ποιες ανάγκες καλύπτει στα σχολεία και στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες;
-Το Πρόγραμμα «Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης+» (ΔΡΑ.Σ.Ε.+), περιλαμβάνεται στα έργα του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Στόχος του Προγράμματος είναι η αναβάθμιση του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος, μέσα από την εφαρμογή στοχευμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προσφέρουν ίσες ευκαιρίες για όλους τους μαθητές και μαθήτριες, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικού υπόβαθρου, εθνικότητας, φύλου ή άλλων παραγόντων. Το Πρόγραμμα αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση των αυξημένων προβλημάτων και των προκλήσεων που καλείται να αντιμετωπίσει το εκπαιδευτικό σύστημα (π.χ. την άμβλυνση αρνητικών συνεπειών της οικονομικής κρίσης στην εκπαίδευση και στους/στις μαθητές/μαθήτριες, διαχείριση ζητημάτων όπως αυτά των αυξημένων μεταναστευτικών ροών και των συνεπειών της πανδημίας στην εκπαίδευση, κ.ά.). Το Πρόγραμμα εφαρμόζεται σε σχολικές μονάδες όλων των βαθμίδων (Δημόσια Νηπιαγωγεία, Δημοτικά Σχολεία, Γυμνάσια, Λύκεια, Τεχνικές και Επαγγελματικές Σχολές, Εκπαίδευσης και Κατάρτισης), οι οποίες έχουν επιλεγεί στη βάση συγκεκριμένων αντικειμενικών και μετρήσιμων κριτηρίων, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική περιοχή στην οποία βρίσκονται.
–Ποιεςοι δράσεις ου προσφέρονται δωρεάν;
-Οι βασικές δράσεις που προσφέρονται δωρεάν μέσω του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ είναι: Προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας σε πρωινό χρόνο και δημιουργικής απασχόλησης σε απογευματινό χρόνο προς μαθητές και μαθήτριες – Ενισχυτική διδασκαλία και διδασκαλία της Ελληνικής ως δεύτερης Γλώσσας σε πρωινό χρόνο ανάλογα με το επίπεδο γλώσσας σύμφωνα με το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες – Πρόσθετες υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης και διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης, από συμβουλευτικούς και κλινικούς ψυχολόγους, προς τους/τις μαθητές/μαθήτριες και τους γονείς/ κηδεμόνες τους – Προγράμματα συνεχούς επιμόρφωσης και επαγγελματικής ανάπτυξης των εμπλεκόμενων εκπαιδευτικών -Προμήθεια υποστηρικτικού εξοπλισμού και εκπαιδευτικού υλικού στα σχολεία – Υπηρεσίες μεταφραστή/μεταφράστριας σε αραβόφωνους /αραβόφωνες μαθητές/μαθήτριες και γονείς/κηδεμόνες – Προγράμματα εναλλακτικής εκπαίδευσης για εμπλουτισμό των εμπειριών των μαθητών και μαθητριών
–Ποιο ρόλο διαδραματίζει η στήριξη από τα ΠρογράμματαΠολιτικής Συνοχής στηνυλοποίηση και στην εξέλιξη του ΔΡΑ.Σ.Ε.+;
-Η στήριξη των Προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής και η συνεισφορά της ΕΕ σε όλα τα στάδια εξέλιξης του Προγράμματος υπήρξε καθοριστικής σημασίας, διευκολύνοντας τον σχεδιασμό αλλά και την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής και προσφέροντας την απαραίτητη χρηματοδότηση για τις δράσεις και τη στελέχωση που είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων του ΔΡΑ.Σ.Ε.+. Το έργο άρχισε από το 2007 με τον καθορισμό Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) παγκύπρια, για την προσφορά ειδικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων και υπηρεσιών σε σχολεία που εντάσσονταν στις συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες. Το 2014 το έργο μετεξελίχθηκε σε «Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης» – ΔΡΑ.Σ.Ε. μετά την ανάγκη επέκτασης των παρεμβάσεων εκτός των γεωγραφικών ζωνών, σε σχολικές μονάδες που πληρούσαν ειδικά κριτήρια. Κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο 2021-2027, το έργο συνεχίζει να εξελίσσεται με την εισαγωγή νέων προγραμμάτων και υπηρεσιών, εξού και η μετονομασία του σε ΔΡ.Α.Σ.Ε.+.
–Πόσα παιδιά σε αντίστοιχα σχολεία συμμετείχαν τη φετινή χρονιά στο Πρόγραμμα ΔΡΑ.Σ.Ε.+;
Κατά τη φετινή σχολική χρονιά επωφελήθηκαν περίπου 30.150 μαθητές, που αντιστοιχούν στο 27% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού σε 178 σχολικές μονάδες.
–Πόσα άτομα απασχολούνται επαγγελματικά στο πλαίσιο του Προγράμματος κάθε χρόνο;
-Στο πλαίσιο του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε+ απασχολείται ένας σημαντικός αριθμός επαγγελματιών κάθε χρόνο. Συγκεκριμένα, κατά τη σχολική χρονιά 2021 -22 εργοδοτήθηκαν 1.014 εκπαιδευτικοί, 189 τοπικοί συντονιστές και εφτά κεντρικοί συντονιστές, ένα χρόνο αργότερα απασχολήθηκαν 1.055 εκπαιδευτικοί, 227 τοπικοί συντονιστές, 10 ψυχολόγοι, καθώς και εφτά κεντρικοί συντονιστές. Την περίοδο 2023 -2024, οι εκπαιδευτικοί μειώθηκαν στους 586, ενώ αυξήθηκε ο αριθμός των ψυχολόγων σε 29. Παράλληλα, εργοδοτήθηκαν 190 τοπικοί και εφτά κεντρικοί συντονιστές. Κατά τη φετινή χρονιά, απασχολήθηκαν 498 εκπαιδευτικοί, 30 ψυχολόγοι, 189 τοπικοί και εφτά κεντρικοί συντονιστές. Η συνολική εικόνα, καταδεικνύει ότι το Πρόγραμμα αξιοποιεί ένα ευρύ φάσμα επαγγελματιών, οι οποίοι συμβάλλουν ουσιαστικά στην υποστήριξη της υλοποίησης του Προγράμματος και κατ’ επέκταση στις σχολικές μονάδες και τους μαθητές.
–Υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία που αποτυπώνουν συνολικά τον θετικό αντίκτυπο του Προγράμματος στα παιδιά;
-Ο αντίκτυπος του Προγράμματος αποτυπώνεται μέσα από μελέτες εξωτερικών αξιολογήσεων που διενεργούνται από το ΥΠΑΝ. Στα προκαταρτικά αποτελέσματα σχετικής έρευνας που διενεργείται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (Κ.Ε.Ε.Α.) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου αναφέρεται ότι «οι εμπλεκόμενοι εξέφρασαν πολύ θετικές απόψεις για τις παροχές του Προγράμματος, οι οποίες βοηθούν τόσο τα παιδιά όσο και τις σχολικές μονάδες να επιτύχουν καλύτερα τους στόχους τους». Προστίθεται, επίσης, ότι «με βάση τις απόψεις των εμπλεκομένων, φαίνεται ότι οι στόχοι του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ για βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και προώθηση της ισότιμης πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα επιτυγχάνονται. Παράλληλα, οι δράσεις του Προγράμματος προσφέρουν μοναδικές εμπειρίες, και συμβάλλουν στη συναισθηματική και ψυχολογική στήριξη των παιδιών, στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους, στη βελτίωση της αυτοεικόνας τους και στην κοινωνικοποίησή τους. Οδηγούν, ακόμα, στη μείωση της παραβατικότητας και στην καλλιέργεια συνεργατικού πνεύματος. Όλα αυτά, αποτελούν προϋποθέσεις για τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Γίνεται, επομένως, αντιληπτό, ότι δημιουργείται μία συνεχής αμφίδρομη διαδικασία, με όλα τα θετικά συνεπακόλουθα». Αξίζει να σημειωθεί ότι, η αξιολόγηση του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ είναι διαρκής, και στην παρούσα φάση, πέραν της προαναφερόμενης μελέτης συντρέχουν ακόμα δύο. Η μια από το Κέντρο Έρευνας για την Αξιολόγηση Επιπτώσεων (Centre for Research on Impact Evaluation – CRIE) του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Joint Research Centre of the European Commission (JRC) για τα έτη 2015 μέχρι και σήμερα και η άλλη για την τρέχουσα και τελική αξιολόγηση του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε. και ΔΡΑ.Σ.Ε.+ (ανάθεση σε εταιρεία συμβούλων μετά από σχετικό Διαγωνισμό).
Σταθερή και πολυδιάστατη υποστήριξη στη σχολική μονάδα
–Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας παραδείγματα από σχολεία που ωφελήθηκαν σημαντικά από το Πρόγραμμα;
-Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα σχολείων που έχουν ωφεληθεί σημαντικά από το ΔΡΑ.Σ.Ε.+. Χαρακτηριστικά αναφέρω την περίπτωση του Δημοτικού Σχολείου Κοφίνου στην επαρχία Λάρνακας που βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το Κέντρο Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτητών Διεθνούς Προστασίας Κοφίνου και το Κέντρο Φιλοξενίας «Λίμνες». Το σύνολο των παιδιών που διαμένουν στα δύο Κέντρα φοιτούν στο σχολείο. Ειδικότερα, τη δεδομένη στιγμή, μιας και ο μαθητικός πληθυσμός μεταβάλλεται διαρκώς, φοιτούν στη σχολική μονάδα 93 παιδιά, εκ των οποίων τα 47 προέρχονται από τα Κέντρα Φιλοξενίας και τα υπόλοιπα 46 διαμένουν στην κοινότητα Κοφίνου ή σε γειτονικές περιοχές. Το Πρόγραμμα ΔΡΑ.Σ.Ε.+ υποστηρίζει σταθερά και πολυδιάστατα τη σχολική μονάδα τα τελευταία έτη.
Κατά το σχολικό έτος 2024-2025, 48 μαθητές συμμετείχαν στο πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Παράλληλα, μέσω του Προγράμματος, το σχολείο ενισχύεται με αραβόφωνη μεταφράστρια για τέσσερις διδακτικές περιόδους εβδομαδιαίως. Όλοι οι μαθητές επωφελούνται καθημερινά από ενισχυτική διδασκαλία εντός της τάξης. Επιπρόσθετα, παρέχονται υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης, επιχορηγούνται εκπαιδευτικές δράσεις και επισκέψεις, ενώ η σχολική μονάδα ενισχύεται οικονομικά για την κάλυψη λειτουργικών και παιδαγωγικών αναγκών. Η συστηματική εφαρμογή του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ έχει συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της σχολικής ένταξης, της γλωσσικής επάρκειας και της ψυχοκοινωνικής ευημερίας των μαθητών.
Η ενίσχυση της διδασκαλίας και η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών έχουν ενδυναμώσει το μαθησιακό περιβάλλον, ενισχύοντας τη συμμετοχή και την πρόοδο όλων των παιδιών, ανεξαρτήτως προέλευσης. Ένα δεύτερο παράδειγμα αφορά το Δημοτικό Σχολείο Αγίου Αντωνίου στη Λευκωσία, όπου φοιτούν 148 παιδιά, όλα με καταγωγή από 24 διαφορετικές χώρες. Τη σχολική χρονιά 2024-2025, 72 από αυτά συμμετέχουν στο πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, ενώ ταυτόχρονα ωφελούνται μέσω της ενισχυτικής διδασκαλίας εντός τάξης. Η στήριξη που λαμβάνουν στην εκμάθηση της γλώσσας βοηθά στη μέγιστη αξιοποίηση των νοητικών τους ικανοτήτων και οδηγεί στη βελτίωση των μαθησιακών τους αποτελεσμάτων.
Παράλληλα, όλες οι υπόλοιπες δράσεις του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+, οι οποίες απευθύνονται στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού και περιλαμβάνουν ψυχοκοινωνική στήριξη, δημιουργική απασχόληση και απόκτηση βιωματικών εμπειριών μέσω επισκέψεων, καλλιεργούν τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες των παιδιών, βοηθώντας τα να έχουν μια ομαλή προσαρμογή στο σχολικό και στη συνέχεια στο κοινωνικό περιβάλλον.
–Ποιο θεωρείτε το μεγαλύτερο επίτευγμα του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ μέχρι σήμερα;
-Το Πρόγραμμα ΔΡΑ.Σ.Ε.+, ως η συνέχεια και εξέλιξη των προηγούμενων προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν, έλαβε υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων της Κύπρου, παρέχοντας στοχευμένη στήριξη. Η δημιουργία δομών και υποστηρικτικών μηχανισμών για ολιστική προσέγγιση για στήριξη σε μαθησιακό, κοινωνικό και ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο ευάλωτων μαθητών/ μαθητριών, αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα του Προγράμματος. Μέσω του Προγράμματος ενισχύεται η σχέση σχολείου και οικογένειας και με βάση τα στοιχεία και τα αποτελέσματα από την υλοποίηση του, θα βασιστεί ο σχεδιασμός πρόσθετων στοχευμένων πολιτικών ένταξης στον τομέα της εκπαίδευσης.
–Υπάρχει προοπτική συνέχισης και αναβάθμισης του Προγράμματος στο μέλλον μέσω των νέων Προγραμμάτων Πολιτικής Συνοχής;
-Το έργο ΔΡ.Α.Σ.Ε.+ ξεκίνησε να υλοποιείται με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «ΘΑλΕΙΑ 2021-2027» τον Σεπτέμβριο του 2021. Στην παρούσα φάση βρίσκονται σε εξέλιξη όλες οι δράσεις του έργου, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Δεκέμβριο του 2027. Η διαχρονικά αυξανόμενη δυναμική του Προγράμματος και η καθολική αποδοχή του από τη σχολική κοινότητα, καταδεικνύουν τον υψηλό βαθμό αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας, καθώς και την ανάγκη για συνέχισή του και στην επόμενη προγραμματική περίοδο, με τις αναγκαίες προσαρμογές και βελτιώσεις για αντιμετώπιση μελλοντικών προκλήσεων και νέων αναγκών. Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται σε δράσεις που να στοχεύουν στην ανάπτυξη πολλαπλών δεξιοτήτων, καθώς και στη συμμετοχή της οικογένειας ως συνυπεύθυνη στην διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Ουσιαστικό το αποτύπωμα στην κοινωνία
–Ποιο το αποτύπωμα του Προγράμματος στην κοινωνία;
-To Πρόγραμμα ΔΡ.Α.Σ.Ε.+ αφήνει ένα ουσιαστικό αποτύπωμα στην κοινωνία, καθώς συμβάλλει στη δημιουργία ενός συμπεριληπτικού σχολείου που αγκαλιάζει τη διαφορετικότητα, στηρίζει τα παιδιά που το έχουν ανάγκη και προάγει την ισότητα στην εκπαίδευση. Θα έλεγα πως δημιουργούμε ένα σχολείο που αγκαλιάζει, στηρίζει και εντάσσει κάθε παιδί και δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης με την οικογένεια.
