Τον κώδωνα του κινδύνου για τη χειρότερη ίσως υδατική χρονιά της τελευταίας δεκαετίας κρούει το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ). Με τα αποθέματα στα φράγματα να υποχωρούν σε οριακά επίπεδα, το στοίχημα είναι διπλό: Διασφάλιση επάρκειας για ύδρευση και προστασία του αγροτικού τομέα.
Η Κύπρος βρίσκεται αντιμέτωπη με μία από τις πιο δύσκολες υδρολογικές περιόδους των τελευταίων ετών, καθώς η παρατεταμένη ανομβρία έχει οδηγήσει σε δραματική μείωση των αποθεμάτων νερού στα φράγματα. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, τα σημερινά αποθέματα (24 Οκτωβρίου 2025) ανέρχονται σε μόλις 32,2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (ΕΚΜ), που αντιστοιχούν σε 11,1% πληρότητα. Την ίδια περίοδο πέρσι, η πληρότητα ανερχόταν στο 26,4% με αποθέματα 76,8 ΕΚΜ.
Η κατάσταση κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη στις επαρχίες Λεμεσού, Λευκωσίας, Λάρνακας και Αμμοχώστου, οι οποίες υδροδοτούνται από το Ενιαίο Σχέδιο Νοτίου Αγωγού (ΕΣΝΑ). Σύμφωνα με τα σενάρια που εκπόνησε το ΤΑΥ, ακόμη και με τη μέγιστη λειτουργία των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης, οι περιοχές αυτές ενδέχεται να αντιμετωπίσουν σοβαρά ελλείμματα νερού μέσα στο 2026, οδηγώντας ενδεχομένως σε περικοπές στην ύδρευση και ότι παρέχεται νερό για σκοπούς άρδευσης μόνο για κτηνοτροφικές ανάγκες και για τη βιομηχανία.
Στην επαρχία Πάφου, αν και δεν προβλέπονται ελλείμματα στην ύδρευση, αναμένονται σοβαροί περιορισμοί στην άρδευση, προκειμένου να διασφαλιστεί η επάρκεια νερού για οικιακή χρήση.
Το ΤΑΥ προειδοποιεί πως, αν οι συνθήκες δεν αλλάξουν, δεν θα είναι δυνατή η παραχώρηση νερού για εποχιακές φυτείες, θερμοκήπια ή για σκοπούς παγετοπροστασίας, ενώ εξετάζεται και το ενδεχόμενο μη παραχώρησης νερού σε γήπεδα, πάρκα και χώρους πρασίνου. Σε σχέση με τα γήπεδα γκολφ και τα γήπεδα ποδοσφαίρου βρίσκεται σε εξέλιξη μελέτη για αξιολόγηση των επιπτώσεων και διαχείριση των αντιδράσεων που θα προκύψουν.
Σε μια προσπάθεια έγκαιρης ενημέρωσης του αγροτικού κόσμου, το ΤΑΥ απέστειλε γραπτό μήνυμα (SMS) σε όλους τους αγρότες, καλώντας τους να μην προγραμματίσουν νέες φυτείες χωρίς να διασφαλίσουν πρώτα την επάρκεια νερού για το 2026.
Παράλληλα, σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωργίας, εξετάζονται μέτρα οικονομικής στήριξης των γεωργών που θα επηρεαστούν από τους περιορισμούς στην άρδευση, ώστε να περιοριστούν οι κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις.
Αντιμέτωπο με την οξύτατη λειψυδρία, το ΤΑΥ υλοποιεί το «Πρόγραμμα Δράσης για την Αντιμετώπιση της Λειψυδρίας», με τη στήριξη της κυβέρνησης και αποφάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου. Σήμερα λειτουργούν πέντε μεγάλες μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης (Δεκέλεια, Λάρνακα, Βασιλικό, Επισκοπή, Πάφος), με συνολική δυναμικότητα 235.000 κ.μ./ημέρα, καλύπτοντας άνω του 70% των αναγκών των μεγάλων αστικών και τουριστικών κέντρων.
• Δεκέλεια: 60.000 κ.μ./ημέρα.
• Λάρνακα: 60.000 κ.μ./ημέρα.
• Λεμεσός (Επισκοπή): 40.000 κ.μ./ημέρα.
• Βασιλικό (ΑΗΚ): 60.000 κ.μ./ημέρα.
• Πάφος: 15.000 κ.μ./ημέρα.
Εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης
Προωθείται η εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης σε καίρια σημεία, με στόχο να τεθούν σε λειτουργία πριν το καλοκαίρι του 2026. Συγκεκριμένα:
• Κισσόνεργα: 12.000 κ.μ./ημέρα (λειτουργεί μονάδα δυναμικότητας 2.000 κ.μ./ημέρα. Μέχρι το τέλος Οκτωβρίου θα προστεθούν μονάδες 5.000 κ.μ./ημέρα και μέχρι το τέλος Νοεμβρίου επιπλέον 5.000 κ.μ./ημέρα).
• Μονή (Ηλεκτροπαραγωγικός Σταθμός ΑΗΚ): 15.000 κ.μ./ημέρα (λειτουργεί).
• Ποταμός Γαρύλλης – Λεμεσός: 10.000 κ.μ./ημέρα (έναρξη λειτουργίας Δεκέμβριο 2025).
• Λιμάνι Λεμεσού: 10.000 κ.μ./ημέρα (έναρξη λειτουργίας τον Ιανουάριο 2026).
Το ΤΑΥ προχωρά με την εγκατάσταση νέων κινητών μονάδων συνολικής δυναμικότητας 10.000 κ.μ./ημέρα σε Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο, πριν το καλοκαίρι 2026.
• Λεμεσός (Επισκοπή): 10.000 κ.μ./ημέρα (έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός).
• Βασιλικό (ΑΗΚ): 10.000 κ.μ./ημέρα (διαβούλευση).
• Αγία Νάπα: 10.000 κ.μ./ημέρα (διαβούλευση).
Νέες μόνιμες μονάδες αφαλάτωσης
Παράλληλα, σχεδιάζεται η κατασκευή δύο νέων μόνιμων μονάδων αφαλάτωσης:
• Στην Ανατολική Λεμεσό (60.000–80.000 κ.μ./ημέρα).
• Στη Δεκέλεια όπου θα αντικατασταθεί η υφιστάμενη μονάδα (80.000–100.000 κ.μ./ημέρα).
Οι μελέτες βιωσιμότητας θα εξετάσουν την αξιοποίηση των κινητών μονάδων αφαλάτωσης σε μόνιμη βάση, καθώς και την πιθανή επέκταση της δυναμικότητας και της διάρκειας λειτουργίας τους.
Μικρές ιδιωτικές μονάδες αφαλάτωσης
Με απλοποιημένη διαδικασία που εγκρίθηκε τον Μάρτιο 2025, επιτρέπεται πλέον σε ξενοδοχειακές μονάδες, Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης και κοινότητες που είναι Αρχές Υδατοπρομήθειας και για σκοπούς άρδευσης από Τοπικές Αρχές (δήμοι, κοινότητες) να εγκαθιστούν μικρές μονάδες αφαλάτωσης (έως 1.500 κ.μ./ημέρα).
Το σχέδιο συνοδεύεται από χορηγίες ύψους €3 εκατομμυρίων, με προθεσμία υποβολής αιτήσεων έως 30 Σεπτεμβρίου 2026.
Μέχρι στιγμής, έχουν υποβληθεί 13 αιτήσεις για εγκατάσταση μικρών ιδιωτικών μονάδων αφαλάτωσης σε ξενοδοχεία, εκ των οποίων 7 έχουν εγκριθεί.
Έργα μείωσης απωλειών νερού και ενίσχυση κοινοτήτων
Το ΤΑΥ, σε συνεργασία με τους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) και τις κοινότητες, προχωρεί σε σειρά έργων για τη μείωση απωλειών νερού.
Η χρηματοδότηση ύψους €10,5 εκατ. από το πρόγραμμα ΘΑλΕΙΑ 2021–2027 κατανέμεται ως εξής:
• Αμμόχωστος: €2,32 εκατ.
• Λάρνακα: €2,62 εκατ.
• Λεμεσός: €1,90 εκατ.
• Λευκωσία: €1,83 εκατ.
• Πάφος: €1,90 εκατ.
Επιπλέον, εγκρίθηκαν 13 έργα σε κοινότητες με συνολικό κόστος €640.000, ενώ δίνεται η δυνατότητα κάλυψης κόστους μεταφοράς νερού με βυτία σε περιοχές που αντιμετωπίζουν έκτακτα προβλήματα ύδρευσης. Μέχρι στιγμής έχουν υποβληθεί 43 αιτήματα για χρηματοδότηση έργων μείωσης απωλειών.
Εθνικό στρατηγικό πλάνο για τη μείωση απωλειών
Τον Ιούλιο 2025 υπογράφηκε σύμβαση με την ΕΥ Cyprus για το έργο «Μείωση των Απωλειών Νερού και Συμμόρφωση με την Οδηγία για το Πόσιμο Νερό», το οποίο χρηματοδοτείται από το Μέσο Στήριξης Τεχνικής Βοήθειας (TSI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το έργο, διάρκειας 24 μηνών, στοχεύει στην εκπόνηση ενός Εθνικού Στρατηγικού Πλάνου για τη μείωση των απωλειών νερού, καθώς και τοπικών στρατηγικών για τους ΕΟΑ και το ΤΑΥ. Συγκεκριμένα δόθηκαν οι ακόλουθοι όροι εντολής:
• Εκτίμηση των επιπέδων διαρροής νερού για τα δίκτυα ύδρευσης του ΤΑΥ και των ΕΟΑ
• Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης και υπολογισμός απωλειών για τα δίκτυα που δεν έχουν ακόμη ενταχθεί στους ΕΟΑ
• Ετοιμασία Εθνικού Στρατηγικού Πλάνου για τη μείωση των απωλειών
• Ετοιμασία Τοπικών Στρατηγικών Πλάνων (για ΕΟΑ, ΤΑΥ και κάποιες κοινότητες)
• Ανάπτυξη ικανοτήτων προσωπικού του ΤΑΥ και των ΕΟΑ.
Στήριξη κοινοτήτων με άμεσα έργα ύδρευσης
Στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προϋπολογισμού, το ΤΑΥ εκτελεί σειρά άμεσων έργων για ενίσχυση της ύδρευσης σε κοινότητες που αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω ανομβρίας ή φθαρμένων δικτύων. Μέχρι σήμερα έχουν υλοποιηθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη: 31 έργα στη Λευκωσία, 18 στη Λεμεσό, 9 στην Πάφο, 6 στη Λάρνακα, 1 στην Αμμόχωστο.
Τα έργα περιλαμβάνουν αντικατάσταση πεπαλαιωμένων αγωγών, συντήρηση δεξαμενών/ υδατόπυργων και αξιοποίηση νέων γεωτρήσεων. Το Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης έχει ήδη ανορύξει 13 επιτυχείς γεωτρήσεις, ενώ το ΤΑΥ έχει ολοκληρώσει 23 έργα αξιοποίησης και μελετά άλλα 11.
