Η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου να επιβάλει υψηλούς δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα σε όλο τον κόσμο και ποιες επιπτώσεις θα προκαλέσει μεσοπρόθεσμα στην Κύπρο, αναλύει στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης στον «Φ» ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Χριστόδουλος Πατσαλίδης.
«Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι σχετικοί δείκτες καταγραφής της διεθνούς αβεβαιότητας (Global Uncertainty Indices) έχουν εκτοξευτεί σε επίπεδα υψηλότερα ακόμα και από αυτά της πανδημίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αυξάνεται αναπόφευκτα και η πιθανότητα απόκλισης από το βασικό μακροοικονομικό μας σενάριο, τόσο στην ζώνη του ευρώ όσο και στην Κύπρο». Επί του παρόντος υποδεικνύει οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία κρίνονται διαχειρίσιμες λόγω και του χαμηλού όγκου εμπορικών συναλλαγών αγαθών της Κύπρου με τις ΗΠΑ. «Ενδεχομένως όμως να υπάρξουν επιπτώσεις στην πορεία των κυπριακών εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών από τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας στους εμπορικούς μας εταίρους. Επίσης, οι επιδράσεις αυτές αναμένεται να κλιμακωθούν στην περίπτωση που επιβληθούν δασμοί ή αντίμετρα και στον τομέα των υπηρεσιών». Ο κεντρικός τραπεζίτης αναφέρει επίσης ότι «είναι σημαντικό όπως το κράτος εξετάσει ενδελεχώς το θέμα των ανελαστικών δημόσιων δαπανών δεδομένου ότι σε περίοδο ύφεσης τα έσοδα υποχωρούν».
Η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου να επιβάλει υψηλούς δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα σε όλο τον κόσμο, ποιες επιπτώσεις θα προκαλέσει μεσοπρόθεσμα στην Κύπρο; Υπάρχει κάποια ανάλυση της Κεντρικής Τράπεζας για τις επιπτώσεις από τους αυξημένους εμπορικούς δασμούς; Aνακοινώσατε ότι πιθανότατα τον Ιούνιο θα υπάρξει αναθεώρηση των μακροοικονομικών δεικτών λόγω των επιπτώσεων που μπορεί να υπάρξει στην οικονομία από τον παγκόσμιο δασμολογικό πόλεμο.
Η επιβολή δασμών συνιστά μέτρο που αντιβαίνει στις πρακτικές του ελεύθερου εμπορίου. Από την πλευρά της προσφοράς, λειτουργεί πληθωριστικά, ανεβάζει δηλαδή τις τιμές μέσω της αύξησης του κόστους εισαγωγής προϊόντων και πρώτων υλών. Παράλληλα πλήττει δυνητικά την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση στις χώρες στις οποίες επιβάλλονται οι δασμοί λόγω, για παράδειγμα, μειωμένης ζήτησης των εξαγωγών τους. Από την πλευρά της ζήτησης, μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα, καταστέλλεται η εμπιστοσύνη και κατ’ επέκταση η καταναλωτική και επενδυτική δραστηριότητα. Συνολικά, η επιβολή δασμών έχει αρνητικές συνέπειες για όλες τις πλευρές. Εξ αιτίας όλων αυτών των παραγόντων, αλλά και των συχνών μεταβολών στις αποφάσεις που ανακοινώνονται για την επιβολή δασμών, η αβεβαιότητα γύρω από την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας όχι μόνο διατηρείται, αλλά και εντείνεται σημαντικά. Ενδεικτικά αναφέρω ότι οι σχετικοί δείκτες καταγραφής της διεθνούς αβεβαιότητας (Global Uncertainty Indices) έχουν εκτοξευτεί σε επίπεδα υψηλότερα ακόμα και από αυτά της πανδημίας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, αυξάνεται αναπόφευκτα και η πιθανότητα απόκλισης από το βασικό μακροοικονομικό μας σενάριο, τόσο στην ζώνη του ευρώ όσο και στην Κύπρο. Επί του παρόντος οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις στην κυπριακή οικονομία κρίνονται διαχειρίσιμες λόγω και του χαμηλού όγκου εμπορικών συναλλαγών αγαθών της Κύπρου με τις ΗΠΑ. Ενδεχομένως όμως να υπάρξουν επιπτώσεις στην πορεία των κυπριακών εξαγωγών προϊόντων και υπηρεσιών από τη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας στους εμπορικούς μας εταίρους. Επίσης, οι επιδράσεις αυτές αναμένεται να κλιμακωθούν στην περίπτωση που επιβληθούν δασμοί ή αντίμετρα και στον τομέα των υπηρεσιών. Η Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο καταρτισμού των προβλέψεων του Μαρτίου 2025, έλαβε υπόψη τις μέχρι τότε σχετικές εξελίξεις και κινδύνους. Στο πλαίσιο καταρτισμού των προβλέψεων του Ευρωσυστήματος του Ιουνίου 2025, που έχει ήδη ξεκινήσει, θα αναλυθούν και θα μελετηθούν ενδελεχώς οι εν λόγω εξελίξεις. Ωστόσο, η διαρκώς αυξανόμενη αβεβαιότητα δυσχεραίνει το έργο αυτό.
Τι πρέπει να προσέξει η Κυβέρνηση στο δημοσιονομικό κομμάτι, σε μια περίοδο που δημιουργείται νέα παγκόσμια οικονομική αβεβαιότητα, λόγω της αμερικάνικης πολιτικής, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη δύο πόλεμοι, στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή;
Η συνετή δημοσιονομική πολιτική των τελευταίων ετών έχει επιφέρει σημαντικά οφέλη στην οικονομία της χώρας, γεγονός που αναγνωρίζεται από όλους τους μεγάλους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι οποίοι τοποθετούν πλέον το αξιόχρεο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην κατηγορία «Α».
Σε περιόδους αυξημένης αβεβαιότητας, η περαιτέρω μείωση του δημόσιου χρέους αποτελεί εχέγγυο της ανθεκτικότητας του κράτους έναντι ενδεχόμενων κλυδωνισμών στην ανάπτυξη. Για παράδειγμα, οι πιθανές συνέπειες από τις γεωπολιτικές και εμπορικές εντάσεις περιλαμβάνουν μειωμένη ζήτηση από ξένες αγορές, ή ακόμα και διακοπή αλυσίδων εφοδιασμού. Επομένως, η δυνατότητα του κράτους να παρέμβει και να στηρίξει, αν χρειαστεί, κρίσιμους τομείς της οικονομίας, όπως ο τουρισμός, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες, είναι μεγάλης σημασίας. Είναι επίσης σημαντικό όπως το κράτος εξετάσει ενδελεχώς το θέμα των ανελαστικών δημόσιων δαπανών δεδομένου ότι σε περίοδο ύφεσης τα έσοδα υποχωρούν. Εξίσου απαραίτητη είναι η εντατικοποίηση της αποτελεσματικής αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων εργαλείων χρηματοδότησης και στήριξης, είτε μέσω ευρωπαϊκών ταμείων όπως το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την τεχνολογική και πράσινη μετάβαση, είτε μέσω συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς, προκειμένου να διασφαλιστεί περαιτέρω η ανθεκτικότητα της οικονομίας. Η διατήρηση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας της χώρας σε δύσκολες περιόδους δεν εξαρτάται μόνο από την άμεση στήριξη, αλλά και από την έγκαιρη κατάρτιση στρατηγικών που θα επιτρέψουν ευέλικτη προσαρμογή στις προκλήσεις και αξιοποίηση των νέων ευκαιριών.
Αλλαγές και εκσυγχρονισμός για μια ευέλικτη Κεντρική Τράπεζα
Συμπληρώνετε ένα χρόνο ως διοικητής της ΚΤΚ, προτίθεστε να αλλάξετε κάποια πράγματα σε λειτουργικό επίπεδο στην εποπτική Αρχή; Με δεδομένο τον σημαίνοντα πλέον ρόλο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού στην εποπτεία των συστημικών τραπεζών, ενδεχομένως να πρέπει να αναθεωρηθούν οι προτεραιότητες της εγχώριας Αρχής;
Καθώς συμπληρώνεται ένας χρόνος από την ανάληψη των καθηκόντων μου ως διοικητής, παραμένει ακλόνητη η προσήλωσή μου στο να καταστεί η ΚΤΚ κορυφαίος οργανισμός προσφοράς προς τον πολίτη. Αυτό εξυπακούει εκσυγχρονισμό σε μια ευέλικτη Κεντρική Τράπεζα, ικανή να ανταποκρίνεται με ευελιξία και αποτελεσματικότητα στις προκλήσεις των καιρών. Ήδη, μέσα σε αυτό το πρώτο έτος, προχωρήσαμε μεθοδικά στη διαμόρφωση νέου οργανογράμματος, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή από τον Φεβρουάριο του 2025 και στοχεύει στην αποτελεσματική λειτουργία της ΚΤΚ ως σύγχρονη κεντρική τράπεζα του Ευρωσυστήματος. Η ενεργότερη συμμετοχή της ΚΤΚ στις δραστηριότητες του Ευρωσυστήματος έχει καθοριστική σημασία για την Κύπρο. Μέσω αυτής, αντλείται τεχνογνωσία σε ένα ευρύ φάσμα οικονομικών θεμάτων, ενώ ταυτόχρονα δίδεται η ευκαιρία συμβολής των στελεχών μας στη διαμόρφωση τεχνοκρατικών προτάσεων προς το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Με την αναδιοργάνωση, αναδείξαμε νέους τομείς, δίνοντας έμφαση στην αποτελεσματικότητα. Προς την κατεύθυνση αυτή, έχουν τεθεί νέοι στόχοι, πλαισιωμένοι από συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και σχέδια δράσης.
Συγκεκριμένα, στο επίπεδο της εποπτείας, αναβαθμίσαμε όλους τους τομείς εποπτικής αρμοδιότητας – Πιστωτικά Ιδρύματα, Εταιρείες Διαχείρισης Πιστώσεων, Ιδρύματα Ηλεκτρονικού Χρήματος και Ιδρύματα Πληρωμών – διασφαλίζοντας την ενδυνάμωση της εποπτικής μας παρουσίας. Παράλληλα, συνεργαστήκαμε με εξωτερικούς συμβούλους για την αξιολόγηση του τομέα Ιδρυμάτων Ηλεκτρονικού Χρήματος και Πληρωμών, και ακολούθως καταρτίσαμε εξειδικευμένη στρατηγική για την ενίσχυση της εποπτείας σε αυτόν τον τομέα.
Επιπρόσθετα, δημιουργήσαμε Υπηρεσία Επιβολής Συμμόρφωσης, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της κουλτούρας συμμόρφωσης όλων των εποπτευόμενων ιδρυμάτων, μέσω αποτρεπτικών κυρώσεων, και στη συνέπεια στις αποφάσεις της ΚΤΚ. Σημαντική τομή αποτέλεσε και η δημιουργία Κέντρου Αριστείας για την εποπτεία των τεχνολογικών κινδύνων, το οποίο ανταποκρίνεται στις αυξανόμενες ανάγκες ψηφιακής θωράκισης του χρηματοοικονομικού τομέα.
Χρηματοοικονομική δεοντολογία
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην αναβάθμιση του τομέα Χρηματοοικονομικής Δεοντολογίας, με στόχο την ανάληψη πρωτοβουλιών προς όφελος του πολίτη και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς το χρηματοοικονομικό σύστημα. Παράλληλα, ενισχύθηκε ο τομέας Πρόληψης Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες, με στόχο τη δυναμική και συνεπή εποπτεία. Στρατηγικής σημασίας είναι η δημιουργία θεματικών ομάδων για τα κρυπτοστοιχεία και τον κλιματικό κίνδυνο.
Πολλά από τα πιο πάνω εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο της ενεργής και δημιουργικής συμμετοχής μας στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (ΕΕΜ), του οποίου η ΚΤΚ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος. Η ένταξη των κυπριακών τραπεζών στον ΕΕΜ και η εφαρμογή των κανόνων και αρχών του έχουν ενισχύσει σημαντικά τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα του τραπεζικού μας συστήματος.
Επιπροσθέτως, θα ήθελα να αναφερθώ στην ενεργότερη συμμετοχή της ΚΤΚ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου υπό την ιδιότητά της ως Μακροπροληπτική Αρχή. Στόχος είναι η έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των συστημικών κινδύνων στον χρηματοοικονομικό τομέα και ενεργοποίηση εργαλείων για την αύξηση της ανθεκτικότητας του τομέα. Η ΚΤΚ παρακολουθεί το χρηματοοικονομικό σύστημα στο σύνολό του και έχει αναπτύξει σχετικές μεθοδολογίες και πολιτικές. Ταυτόχρονα ενεργεί ως συντονιστής στην εθνική Επιτροπή Διασφάλισης Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας και ως εθνικό κεντρικό σημείο επαφής για κυβερνοεπιθέσεις με συστημικές επιπτώσεις στον χρηματοοικονομικό τομέα.
Θα ήθελα να κάνω επίσης και μια αναφορά στην σημασία που η ΚΤΚ αποδίδει στον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό των πολιτών και πιο συγκεκριμένα στην πρόσφατη διοργάνωση του διεθνούς συνεδρίου με θέμα «Financial Literacy for the Youth: Preparing the Next Generation». Σε πιο ευρύ επίπεδο, σημειώνω τη δημιουργία του Κέντρου Μελετών και Παραγωγής Πολιτικής. Το Κέντρο συμβάλλει ουσιαστικά στη διαδικασία διαμόρφωσης και αξιολόγησης πολιτικής, συνεργαζόμενο με άλλες κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος, ακαδημαϊκά ιδρύματα και διεθνείς οργανισμούς, προάγοντας την επιστημονική αριστεία στην έρευνα.
Τελειώνοντας, αναφέρω ότι η ενίσχυση της ενημέρωσης και πληροφόρησης του πολίτη από την ΚΤΚ αποτελεί για μένα ύψιστη προτεραιότητα. Με την ευκαιρία που μου δίνει η συνέντευξη αυτή, δημοσιοποιώ ότι εργαζόμαστε για τον καταρτισμό προγράμματος τακτικής ενημέρωσης των δημοσιογράφων, με στόχο την πληρέστερη κάλυψη θεμάτων που ενδιαφέρουν τον πολίτη και εμπίπτουν στις αρμοδιότητές μας. Είμαστε πεπεισμένοι ότι η ουσιαστική και τακτική ενημέρωση ενισχύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία της ΚΤΚ αναφορικά με την αποστολή και τις επιδόσεις της και εν τέλει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας προς την ΚΤΚ.
