Η κοινοβουλευτική επιτροπή Περιβάλλοντος ανοίγει σήμερα τον φάκελο για τη διαχείριση των Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ). Η συνεδρία αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ενώπιον των βουλευτών τίθεται πλέον ξεκάθαρα το ερώτημα κατά πόσο θα στηριχθεί η περιβαλλοντική συμμόρφωση και η αυστηρή εποπτεία ή θα γίνουν υποχωρήσεις προς εξυπηρέτηση οικονομικών πιέσεων.
Στο επίκεντρο της συνεδρίας οι υφιστάμενοι Κανονισμοί (Κ.Δ.Π. 112/2023) και η πρόταση για την ενδεχόμενη τροποποίησή τους. Το θέμα «τα προβλήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των περί Στερεών και Επικίνδυνων Αποβλήτων Κανονισμών» συζητείται αυτεπάγγελτα, έπειτα από σχετική επιστολή του Παγκύπριου Συνδέσμου Ιδιοκτητών ΣΚΙΠ, με αιτήματα που προκαλούν αντιδράσεις.
Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Διαχειριστών Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών, Κατεδαφίσεων και Κλαδεμάτων, με υπόμνημά του προς την Επιτροπή, τονίζει κατηγορηματικά ότι οι Κανονισμοί δεν πρέπει απλώς να διατηρηθούν αλλά να ενισχυθούν. Χαρακτηρίζει τις σχετικές ρυθμίσεις και ειδικότερα την υποχρέωση συνεργασίας με αδειοδοτημένες μονάδες διαχείρισης ως «πυρήνα της νομιμότητας και της διαφάνειας», κρίσιμες για την αποτροπή της ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων και την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων ανακύκλωσης.
Ο σύνδεσμος προειδοποιεί πως οποιαδήποτε αποδυνάμωση των Κανονισμών θα σημάνει πισωγύρισμα, ενίσχυση της παρανομίας και απώλεια της ιχνηλασιμότητας στη διαχείριση των ΑΕΚΚ. Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζεται και για τη λειτουργία παράνομων υποδομών και πλατειών μεταφόρτωσης, για τις οποίες ζητείται άμεση παύση λειτουργίας και αυστηρή εποπτεία. «Η αφαίρεση ή αποδυνάμωσή της θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε πισωγύρισμα: Ανεξέλεγκτες απορρίψεις, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, απώλεια εμπιστοσύνης στους θεσμούς και μη επίτευξη των στόχων της ΕΕ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο σύνδεσμος. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει ότι η περιβαλλοντική ευθύνη δεν μπορεί να παρακάμπτεται, η απλούστευση του πλαισίου μπορεί να συζητηθεί, αλλά όχι η ουσία της υποχρέωσης, κάθε απόπειρα χαλάρωσης θα εξυπηρετήσει όσους επωφελούνται από την παρανομία και όχι το δημόσιο συμφέρον. «Αντί οποιοσδήποτε σκέψης για χαλάρωση ή κατάργηση των εν λόγω Κανονισμών, θεωρούμε ότι το κύριο μέλημα όλων μας θα πρέπει να είναι η πλήρης και καθολική εφαρμογή των Κανονισμών, με την απαιτούμενη εποπτεία και επιβολή της νομιμότητας. Οποιαδήποτε υποχώρηση ή παρέκκλιση από το υφιστάμενο πλαίσιο θα στείλει λανθασμένα μηνύματα και θα κινδυνεύσει να αναιρέσει όσα με κόπο έχουν επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια προς την ορθολογική διαχείριση των ΑΕΚΚ», επισημαίνει.
Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Διαχειριστών Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών, Κατεδαφίσεων και Κλαδεμάτων εκφράζει έντονη ανησυχία για την ύπαρξη παράνομων πλατειών και σημείων μεταφόρτωσης αποβλήτων. Η οποιαδήποτε «νομιμοποίησή» τους, προσθέτει, θα αποτελέσει καταστροφική εξέλιξη, διότι:
Α. Θα χαθεί πλήρως η ιχνηλασιμότητα.
Β. Θα υπονομευτεί η λειτουργία των αδειοδοτημένων μονάδων.
Γ. Θα δημιουργηθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Αντιθέτως, σημειώνει, απαιτούνται άμεσα μέτρα για την παύση λειτουργίας τους και ενίσχυση των νόμιμων υποδομών.
Οι Κανονισμοί Κ.Δ.Π. 112/2023 αποτελούν ουσιαστικό εργαλείο για:
1. Την πάταξη της ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων (illegal dumping).
2. Την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
3. Την ενίσχυση της διαφάνειας και της ιχνηλασιμότητας στη διαχείριση ΑΚΚ.
4. Την εναρμόνιση της Κύπρου με τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις ανακύκλωσης.
ΟΑΚ: Δεν χρειάζονται αλλαγές – Χρειάζεται εφαρμογή
Ανάλογη στάση υιοθετεί και ο Οργανισμός Ανακύκλωσης Κύπρου (ΟΑΚ), ο οποίος συμμετέχει στη συνεδρίαση καταθέτοντας μια σκληρή αλλά τεκμηριωμένη κριτική για την πολυετή καθυστέρηση στην εφαρμογή της Νομοθεσίας. Όπως σημειώνει, έχουν περάσει 23 χρόνια από την ψήφισή της και ακόμη παραμένει ελλιπώς εφαρμοσμένη.
Ο ΟΑΚ επισημαίνει πως η υπάρχουσα νομοθεσία αποτελεί επαρκές εργαλείο για την περιβαλλοντική διαχείριση και πως η οποιαδήποτε απόπειρα αλλαγής της εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα, πολιτικά και οικονομικά, και όχι το δημόσιο ή το περιβαλλοντικό συμφέρον.
Αντιθέτως, ο Οργανισμός εισηγείται: Άμεση έναρξη συστηματικών επιτόπιων ελέγχων στα εργοτάξια, ενεργοποίηση του προσωπικού του Τμήματος Περιβάλλοντος ή εξωτερικών ελεγκτών, αυστηρή εποπτεία για συμμόρφωση των εργοληπτών με τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
Επιπρόσθετα, ο ΟΑΚ υπενθυμίζει τις δικές του προσπάθειες για πλήρη εναρμόνιση με το νομικό πλαίσιο, καθώς και την εκπαίδευση εκατοντάδων παραγωγών, εργοδηγών και μελετητών.
Περαιτέρω, εισηγείται προώθηση διεργασιών για υιοθέτηση κυπριακών προτύπων για την υποχρεωτική χρήση ανακυκλώσιμων υλικών στην οικοδομική βιομηχανία, προώθηση για συμπερίληψη των προνοιών της νομοθεσίας σχετικά με τα οικοδομικά απόβλητα (μέσω της Γενικής Λογίστριας και των μελών του ΕΤΕΚ), τόσο για τις προσφορές των έργων του Δημοσίου αλλά των έργων του ιδιωτικού τομέα.
«Πλήττεται ο κλάδος», λένε οι ιδιοκτήτες ΣΚΙΠ
Τη διαφωνία του με τις προωθούμενες ρυθμίσεις εκφράζει, από την άλλη πλευρά, ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών ΣΚΙΠ (Σύνδεσμος Κοντέινερ για Ιδιωτική Παροχή).
Σε επιστολή του προς τη Βουλή, ο σύνδεσμος κάνει λόγο για μονομερείς ρυθμίσεις που πλήττουν τον κλάδο, υπονομεύουν την αρχή της ελεύθερης αγοράς και ενισχύουν τη δημιουργία μονοπωλιακών καταστάσεων.
Ο σύνδεσμος ΣΚΙΠ ζητά τη δυνατότητα σύναψης ελεύθερων συμφωνιών μεταξύ εργολάβων και μονάδων διαχείρισης, χωρίς την υποχρεωτική εργοδότηση ατόμου του κλάδου από τις μονάδες. Αναφέρει, μάλιστα, πως οι ρυθμίσεις οδηγούν στην «ουσιαστική διάλυση ενός ολόκληρου επαγγελματικού κλάδου με άμεσες και ανυπολόγιστες συνέπειες για εκατοντάδες εργαζόμενους και τις οικογένειές τους».
Τμήμα Περιβάλλοντος: Ανοικτό για διάλογο, αλλά όχι για χαλαρώσεις
Σταθερή στην προσήλωσή του για εφαρμογή του ισχύοντος πλαισίου διαχείρισης αποβλήτων, και ιδιαίτερα των Αποβλήτων από Εκσκαφές, Κατασκευές και Κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ), παραμένει η θέση του Τμήματος Περιβάλλοντος, το οποίο, παρά την προθυμία για διάλογο, ξεκαθαρίζει ότι δεν προτίθεται να δεχθεί χαλαρώσεις των υφιστάμενων κανονισμών.
Σύμφωνα με επίσημη ενημέρωση, το Τμήμα είναι διατεθειμένο να εξετάσει προτάσεις τροποποίησης των σχετικών Κανονισμών μόνο εφόσον αυτές είναι τεκμηριωμένες και στοχεύουν στη βελτίωση της εφαρμογής του συστήματος και όχι στην αποδυνάμωσή του. Απορρίπτονται κατηγορηματικά εισηγήσεις για αναστολή ή κατάργηση βασικών προβλέψεων, όπως η υποχρέωση συνεργασίας με αδειοδοτημένες μονάδες διαχείρισης.
Οι σχετικοί Κανονισμοί τέθηκαν σε ισχύ στις 13 Απριλίου 2023 (Κ.Δ.Π. 112/2023) και αποτελούν μέρος της συνολικής προσπάθειας για ορθολογική διαχείριση των ΑΕΚΚ. Στο πλαίσιο αυτό, το Τμήμα Περιβάλλοντος προχώρησε σε παγκύπριες εκστρατείες ελέγχων σε όλη την αλυσίδα διαχείρισης, με στόχο την καταπολέμηση της παράνομης απόρριψης. Για το 2025, έχουν ήδη εκδοθεί εξώδικα συνολικής αξίας περίπου 100.000 ευρώ, ενώ οι έλεγχοι συνεχίζονται.
Έμφαση δίνεται και στην κατοχύρωση του επαγγέλματος των συλλεκτών/ μεταφορέων αποβλήτων, ένα πάγιο αίτημα των εμπλεκόμενων φορέων. Το Τμήμα έχει προχωρήσει σε διαβουλεύσεις με το Τμήμα Οδικών Μεταφορών και τον Σύνδεσμο Ιδιοκτητών ΣΚΙΠ, με στόχο τη διαμόρφωση ρύθμισης εντός του 2025.
Σε ό,τι αφορά τις μονάδες διαχείρισης ΑΕΚΚ, το Τμήμα Περιβάλλοντος στηρίζει ενεργά την ανάπτυξη νέων μονάδων, προκειμένου να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός και να προσφερθούν περισσότερες επιλογές στην αγορά. Στο πλαίσιο αυτό, εξετάζεται η αξιοποίηση πρώην Χώρων Ανεξέλεγκτης Απόρριψης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ) για τη δημιουργία κατάλληλων εγκαταστάσεων.
Παράλληλα, εντατικοποιούνται οι έλεγχοι σε παράνομους σκυβαλότοπους, με το Τμήμα να υπογραμμίζει τον ρόλο των τοπικών Αρχών στην πρόληψη και καταστολή του φαινομένου. Επιπλέον, στηρίζει την επέκταση του δικτύου Πράσινων Σημείων στις κοινότητες, καθώς και τη διεύρυνση των αποδεκτών αποβλήτων.
