Σε τρεις μέρες αποχαιρετούμε το 2025. Μια γεμάτη χρονιά για την Κύπρο, με μεγάλες προκλήσεις και δύσκολες αποφάσεις. Η Κυβέρνηση, όπως είναι αυτονόητο σε κάθε δημοκρατική χώρα, εκτίθεται καθημερινά σε κριτική για τους χειρισμούς της, κάποιες φορές σκληρή, άλλες πιο ήπια και εποικοδομητική. Ο «Φ της Κυριακής» επιχειρεί σήμερα μια αποτίμηση γεγονότων και πραγματικοτήτων της φετινής χρονιάς, επιλέγοντας μερικά από τα σημαντικότερα θέματα που απασχόλούν την κοινωνία. Τις απόψεις τους για το φετινό κυβερνητικό έργο καταθέτουν ο αντιπρόεδρος του ΔΗΚΟ, Χρύσανθος Σαββίδης, και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Λουκαΐδης.
Κυπριακό
Το 2025 είναι η χρονιά που ξαναμπήκε το Κυπριακό στις ράγες. Ο Πρόεδρος με στρατηγικές κινήσεις κατάφερε να πείσει τους διεθνείς παίκτες ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά επιθυμεί πραγματικά την ανακίνηση του εθνικού μας ζητήματος. Επιτεύχθηκε ο επαναδιορισμός της Μαρία Άνχελα Ολγκίν ως προσωπική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ, καθώς και ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν από τη Κομισιόν. Έγιναν δύο άτυπες πενταμερείς συναντήσεις, ενώ ευνοϊκά στις εξελίξεις λειτουργεί πλέον και η επικράτηση του Τουφάν Έρχιουρμαν στα κατεχόμενα. Το ανακοινωθέν των Ηνωμένων Εθνών αρχές του μηνός, μετά την τριμερή Χριστοδουλίδη-Έρχιουρμαν-Ολγκίν, και η σαφής αναφορά στην πολιτική ισότητα είναι ένα πρώτο αλλά πολύ σημαντικό βήμα για ουσιαστικές εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, το Κυπριακό είναι ίσως το μοναδικό ζήτημα που σχεδόν όλες οι πολιτικές δυνάμεις συμφωνούν ότι φέτος πήγε σχετικά καλά. Ανεξαρτήτως του πώς θα εξελιχθεί τους επόμενους μήνες, όταν -όπως όλα δείχνουν- θα ξεδιπλωθούν μπροστά μας τα δύσκολα θέματα. Εκεί είναι που θα κριθούν όλοι, όπως λέει και ο ίδιος ο Πρόεδρος.
Οικονομία και Ενέργεια
Όσον αφορά τον τομέα της οικονομίας, η πραγματικότητα είναι πως υπάρχουν δύο όψεις. Από τη μία η χώρα μας είναι δημοσιονομικά σταθερή, με ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Κάποιοι τομείς καταγράφουν ακόμα και επιδόσεις ρεκόρ, ενώ η ανεργία κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα. Από την άλλη, αυτή η ευημερία δεν αποτυπώνεται στη ζωή του μέσου πολίτη. Το κόστος ζωής ανεβαίνει ασταμάτητα, ενώ το αβάστακτο κόστος στέγασης και ενέργειας καθιστούν την κατάσταση όλο και πιο ασφυκτική. Την ίδια στιγμή, οι μισθοί παραμένουν για τους απλούς εργαζόμενους καθηλωμένοι και αναλλοίωτοι. Η Κυβέρνηση είχε ξεκινήσει μια μεγάλη προσπάθεια για την ΑΤΑ, με ψηλές προσδοκίες που αρχικά εκτιμήθηκαν από τους πολίτες, αλλά με ένα μέτριο αποτέλεσμα. Από την πρόθεση για καθολική επέκταση και κλιμακωτά, κατέληξε σε συμβιβασμό με σταδιακή απόδοση μέχρι και 100% το 2027, μόνο για τους δημόσιους υπαλλήλους. Σημαντικός σταθμός για την οικονομία η φορολογική μεταρρύθμιση, την οποία η Κυβέρνηση κατάφερε να περάσει από τη Βουλή την περασμένη Δευτέρα. Στις βασικότερες αλλαγές η αύξηση του αφορολόγητου από €19.500 σε €22.000.
Ενεργειακά, η Κύπρος παραμένει η μοναδική απομονωμένη χώρα της ΕΕ, έχοντας το δεύτερο ακριβότερο ρεύμα, με βάση την αγοραστική δύναμη. Η οσμή σκανδάλου για το τερματικό στο Βασιλικό και το αλαλούμ με την ηλεκτρική διασύνδεση δημιουργούν εύλογα ερωτηματικά και δυσανασχέτηση ανάμεσα στους πολίτες. Υπενθυμίζεται ότι και οι δύο υποθέσεις εξετάζονται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Το θέμα του GSI προκάλεσε μάλιστα μια πρωτοφανή δημόσια αντιπαράθεση με την ελληνική κυβέρνηση, την οποία επέκρινε μέχρι και ο τέως ΠτΔ Νίκος Αναστασιάδης. Ζήτημα ασάφειας και διγλωσσίας εκ μέρους της Κυβέρνησης έθεσε και ο μεγαλύτερος κομματικός σύμμαχος της, Νικόλας Παπαδόπουλος. Στα θετικά, το 2025 σηματοδοτεί τη χρονιά που «έσπασε», τουλάχιστον νομικά, το μονοπώλιο της ΑΗΚ. Αν αυτό θα οδηγήσει σε μια πραγματικά ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού θα διαφανεί από το πώς θα λειτουργήσει το σύστημα τους επόμενους μήνες. Ανακαλύφθηκε επίσης νέο κοίτασμα φυσικού αερίου στο τεμάχιο Κρόνος, το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα, ενώ εξαγγέλθηκε εμπορική συμφωνία με την Αίγυπτο για αξιοποίηση του.
Μεταναστευτικό
Η διαχείριση του μεταναστευτικού, ακόμα μιας μεγάλης πρόκλησης για τη χώρα λόγω και της γεωγραφικής της θέσης, αποτιμάται φέτος θετικά από τους περισσότερους. Σύμφωνα με στοιχεία της Αστυνομίας που δημοσιεύτηκαν πρόσφατα, 11.500 αλλοδαποί που διέμεναν παράνομα στην Κύπρο επαναπατρίστηκαν το 2025. Αριθμός που σε ποσοστό μεταφράζεται ως 53% αύξηση την τελευταία τριετία. Οι αφίξεις παράτυπων μεταναστών το 2025 ανήλθαν σε 2.400. Σε σύγκριση με τις αφίξεις 17.434 αφίξεις που είχαν καταγραφεί το 2022, καταγράφεται μείωση 86% την τελευταία τριετία. Ερμηνεύοντας τους αριθμούς αυτούς, δεν μπορεί να παραγνωριστεί και μια σημαντική γεωπολιτική εξέλιξη, η πτώση του Άσαντ στη Συρία, χωρίς αυτό να μηδενίζει το γεγονός ότι παρατηρήθηκε και επιτάχυνση της εξέτασης φακέλων από τα αρμόδια τμήματα. Μέχρι τον Σεπτέμβριο, 3200 Σύριοι είχαν ήδη επιστρέψει στη χώρα τους, μετά την αλλαγή καθεστώτος.
Φονική πυρκαγιά: Το ματωμένο αγκάθι της χρονιάς
Το θέμα που στιγμάτισε την Κυβέρνηση φέτος και αυτό που σίγουρα θα ήθελε να ξεχάσει ο ΠτΔ, είναι η φονική πυρκαγιά του Ιουλίου. Η φωτιά κατέκαψε 120,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή περίπου το 1,3% της συνολικής έκτασης της Κύπρου, και στέρησε τη ζωή από δύο συνανθρώπους μας. Παρά τις εξαγγελίες για ύψιστη ετοιμότητα ενόψει του καυτού καλοκαιριού, η Κυπριακή Δημοκρατία βίωσε την πιο καταστροφική πυρκαγιά στα χρονικά της.
Δύο χαώδεις μέρες, που συνοδεύτηκαν από άστοχες έως και απαράδεκτες δηλώσεις αρμοδίων αξιωματούχων, σε συνδυασμό με πολλές εβδομάδες αντιπαραθέσεων και κατηγορίες που έπεφταν υπό τη μορφή χιονοστιβάδας, οδήγησαν την Κυβέρνηση στο τέλμα. Παρά τις ομολογουμένως δύσκολες καιρικές συνθήκες, η κακή διαχείριση εξέθεσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την Κυβέρνηση, σε σημείο που ήταν δύσκολο να την υπερασπιστεί και ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της. Στο στόχαστρο βρέθηκαν κυρίως δύο πρόσωπα, ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης Μάριος Χαρτσιώτης και η Υπουργός Γεωργίας Μαρία Παναγιώτου. Έντονη συζήτηση προκάλεσε επίσης η απόφαση να εκπροσωπηθεί εκείνες τις ημέρες η Κυπριακή Δημοκρατία σε αποστολή στην Αυστραλία από τον υπεύθυνο συντονιστή για τις πυρκαγιές.
Οι πολίτες απαιτούσαν άμεσα παραιτήσεις ή ανασχηματισμό, ωστόσο ούτε ο Πρόεδρος ούτε οι Υπουργοί δεν υπέκυψαν στις πιέσεις. Αρχές Δεκεμβρίου ο Πρόεδρος προχώρησε τελικά σε ανασχηματισμό απομακρύνοντας τον κ. Χαρτσιώτη, όμως τα φώτα είχαν μετακινηθεί προ πολλού από το ζήτημα της πυρκαγιάς. Γι’ αυτό και η εντύπωση που σχηματίστηκε είναι πως η ευθύνη δεν αναλήφθηκε εμπράκτως από κανένα.
Ως αντίδοτο στην οργή του κόσμου, η Κυβέρνηση ανακοίνωσε δέσμη 12 μέτρων στήριξης για τους πληγέντες. Τα μέτρα περιλάμβαναν άμεση οικονομική βοήθεια στα Κοινοτικά Συμβούλια για κάλυψη έκτακτων αναγκών, προσωρινή στέγαση και ψυχολογική υποστήριξη των πληγέντων, επιδότηση ενοικίων για μη κατοικήσιμες κατοικίες, καθώς και πλήρη αποκατάσταση των ζημιών σε κατοικίες και περιουσίες, είτε ασφαλισμένες είτε όχι. Προέβλεπαν επίσης αποζημίωση γεωργών, κτηνοτρόφων και επιχειρηματιών για απώλεια εισοδήματος και καταστροφή υποδομών ή εξοπλισμού, εφάπαξ στήριξη οικογενειών με σημαντικές ζημιές, και μηνιαία αποζημίωση εργαζομένων για τρεις μήνες. Επιπλέον, τα μέτρα περιλάμβαναν την αποκατάσταση δικτύων ύδρευσης και ηλεκτροδότησης, απαλλαγή από κοινοτικά τέλη και φόρους για τους πληγέντες και περιβαλλοντική αποκατάσταση των περιοχών που επλήγησαν.
Δημόσια ασφάλεια και Φυλακές
Σοβαρά γεγονότα αλλά και πιέσεις από το εξωτερικό, ανέδειξαν φέτος -ίσως περισσότερο από ποτέ- την ανάγκη ριζοσπαστικών αλλαγών στον τομέα της Δημόσιας Τάξης. Σωρεία εγκληματικών ενεργειών, με αποκορύφωμα την δολοφονία του επιχειρηματία Σταύρου Δημοσθένους μέρα μεσημέρι, σε συνδυασμό με τα όσα βλέπουν το φως της δημοσιότητας για την ανεξέλεγκτη κατάσταση εντός των Κεντρικών Φυλακών και τις διαπιστώσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχουν πλήξει σημαντικά το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών.
Ως απάντηση στην κριτική η Κυβέρνηση επιχειρεί πλέον να προβεί σε κάποιες τομές με σκοπό να ανατρέψει το παιχνίδι. Λίγο πριν την αποχώρηση του από το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης ο Μάριος Χαρτσιώτης εξήγγειλε την ίδρυση του «κυπριακού FBI» με σκοπό να χτυπηθεί ο υπόκοσμος και οι παράνομες δραστηριότητες. Μια εξαγγελία που δεδομένα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, με σοβαρές όμως προκλήσεις και στοιχήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, ώστε να μην καταλήξει σε άλλη μία ανακοίνωση βιτρίνας.
Για τη δραματική κατάσταση στις Κεντρικές Φυλακές, ο νέος Υπουργός, Κώστας Φυτιρής, καλείται πλέον να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Η μέχρι σήμερα διαχείριση, όπως μαρτυρά και η έκθεση της CPT, δεν απέδωσε καρπούς. Οι 240 νέες θέσεις κράτησης που δημιουργήθηκαν αποδείχθηκαν λίγες για να αντιμετωπιστεί το σοβαρό πρόβλημα υπερπληθυσμού, ενώ η ανεπαρκής διοίκηση έσπρωξε το σωφρονιστικό ίδρυμα στα χέρια των καταδίκων. Η δημόσια τάξη και ασφάλεια αποτελεί πλέον ίσως στη μεγαλύτερη πρόκληση της Κυβέρνησης για το 2026.
Χρύσανθος Σαββίδης: Θετικός ο απολογισμός
Τον προσεχή Μάρτιο συμπληρώνονται τρία χρόνια από την ανάληψη της διακυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας από τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη. Πρόκειται για μια τριετία κατά την οποία η χώρα κατέγραψε ουσιαστικές παρεμβάσεις πολιτικής, με έμφαση στην αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών και στην προώθηση μεταρρυθμίσεων που επί δεκαετίες παρέμεναν σε εκκρεμότητα. Παρά τα αναπόφευκτα λάθη ή παραλείψεις, η κυβέρνηση επέδειξε πολιτική βούληση, τόλμη και αποφασιστικότητα, εκεί όπου προηγούμενες κυβερνήσεις είτε δίστασαν είτε δεν κατόρθωσαν να φέρουν αποτέλεσμα.
Κορυφαίο παράδειγμα αποτελεί η Φορολογική Μεταρρύθμιση, η πρώτη ουσιαστική αναθεώρηση του φορολογικού πλαισίου μετά από 23 χρόνια. Σε συνεργασία με τη Βουλή των Αντιπροσώπων, η κυβέρνηση υλοποίησε μια μεταρρύθμιση με σαφή κοινωνικό πρόσημο, η οποία ενισχύει τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και προσφέρει ουσιαστική στήριξη στις οικογένειες, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στη δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η μεταρρύθμιση στο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και του εκπαιδευτικού έργου. Η αλλαγή του συνιστά μια τομή με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας της δημόσιας εκπαίδευσης και την ουσιαστική αξιολόγηση, με προοπτική τη συνολική βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Στο εθνικό ζήτημα, μετά από οκτώ χρόνια παρατεταμένης στασιμότητας, καταγράφεται ουσιαστική κινητικότητα και σπάσιμο του αδιεξόδου στο Κυπριακό. Η επανεκκίνηση της διαδικασίας και η προοπτική συνομιλιών επί της ουσίας φέρουν τη σφραγίδα της πολιτικής στρατηγικής του Προέδρου Χριστοδουλίδη, ο οποίος πέτυχε να επαναφέρει το Κυπριακό στο διεθνές προσκήνιο, χωρίς εκπτώσεις σε θέματα αρχών και χωρίς παραχωρήσεις προς την Τουρκία, παρά τις έντονες πιέσεις που ασκήθηκαν.
Στην οικονομία, η Κύπρος βιώνει μια περίοδο σταθερότητας και διεθνούς αναγνώρισης. Οι συνεχείς αναβαθμίσεις από διεθνείς οίκους αξιολόγησης αντανακλούν την αξιοπιστία και τη σοβαρότητα της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Πληθωρισμός κάτω του 2,5%, ανεργία κάτω του 5%, μόνιμη συμφωνία για την ΑΤΑ και στοχευμένα επιδόματα προς τα χαμηλά εισοδήματα συνθέτουν μια εικόνα κοινωνικά υπεύθυνης και δημοσιονομικά ισορροπημένης πολιτικής.
Συνολικά, ο απολογισμός της τριετίας αποτιμάται με σαφώς θετικό πρόσημο. Πρόκειται για μια διακυβέρνηση που, με πράξεις και όχι με συνθήματα, επιδιώκει να θέσει στέρεες βάσεις για το μέλλον της χώρας.
Γιώργος Λουκαΐδης: Η αλλαγή δεν ήρθε
Το 2025 επιβεβαίωσε εκ νέου, ότι η αλλαγή που υποσχέθηκε η κυβέρνηση Ν. Χριστοδουλίδη δεν ήρθε ποτέ. Πίσω από τη ρητορική περί «σταθερότητας», συνεχίστηκε στην πράξη η ίδια πολιτική κατεύθυνση της διακυβέρνησης ΔΗΣΥ-Νίκου Αναστασιάδη, με τα ίδια κοινωνικά αδιέξοδα και τις ίδιες στρεβλώσεις να βαθαίνουν.
Η κρίση κόστους ζωής παραμένει το κυρίαρχο πρόβλημα για τα νοικοκυριά. Παρά τους θετικούς μακροοικονομικούς δείκτες, η καθημερινότητα γίνεται ολοένα πιο ασφυκτική. Το στεγαστικό έχει μετατραπεί σε κοινωνική κρίση. Τα ενοίκια και οι τιμές κατοικιών αυξάνονται ανεξέλεγκτα, η πρόσβαση σε δανεισμό περιορισμένη, αποκλείοντας έτσι ολοένα και περισσότερους νέους και οικογένειες από το δικαίωμα στη στέγη. Η απουσία ολοκληρωμένης στεγαστικής πολιτικής και κυρίως των απαραίτητων ρυθμιστικών παρεμβάσεων στην αυξημένη ζήτηση από υπηκόους τρίτων χωρών, επιβεβαιώνει την αθέτηση βασικών προεκλογικών δεσμεύσεων για προσιτή στέγη.
Στην κοινωνική πολιτική, η κυβέρνηση περιορίστηκε σε αποσπασματικά και προσωρινά μέτρα. Χωρίς στρατηγική αναδιανομής και μόνιμες παρεμβάσεις, η ακρίβεια απορροφά κάθε μικρή ανακούφιση, αφήνοντας τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα εκτεθειμένα.
Την ίδια ώρα, το ηλεκτρικό ρεύμα παραμένει από τα ακριβότερα στην Ευρώπη. Αντί για ουσιαστικές λύσεις, η κοινωνία παρακολουθεί καθυστερήσεις, ασάφειες και σοβαρά σκάνδαλα που ερευνώνται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία γύρω από το GSI και το τερματικό στο Βασιλικό, με τον κίνδυνο το κόστος λανθασμένων επιλογών να μετακυλιστεί ξανά στους πολίτες.
Στον τομέα της δημόσιας ασφάλειας, η εικόνα είναι εξίσου προβληματική. Η ανικανότητα πάταξης της εγκληματικότητας, οι συνθήκες, τα κενά καθώς και η ύπαρξη «διευθυντηρίου οργανωμένου εγκλήματος» στις φυλακές, επιτείνουν το αίσθημα ανασφάλειας των πολιτών και υπονομεύουν το κράτος δικαίου.
Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η υδατική κρίση. Η χώρα βρέθηκε απροετοίμαστη, με τους αγρότες ήδη να πληρώνουν το τίμημα της έλλειψης πρόληψης και μακρόπνοου σχεδιασμού. Το νερό, βασικός φυσικός και παραγωγικός πόρος, αντιμετωπίστηκε χωρίς σοβαρή στρατηγική, παρά τις έγκαιρες προειδοποιήσεις.
Τέλος, το κυκλοφοριακό αναδεικνύει λάθος κατεύθυνση και ανεπάρκεια. Την απουσία ολοκληρωμένου σχεδιασμού, καθυστερήσεις σε αποτελεσματικές δημόσιες μεταφορές και λύσεις που δεν απαντούν στις πραγματικές ανάγκες της καθημερινότητας.
Κάπως έτσι είναι που το 2025 καταγράφεται ως χρονιά συνέχειας αδιέξοδων πολιτικών και όχι αλλαγής. Συνέχειας πολιτικών που διευρύνουν τις ανισότητες και αφήνουν ανεκπλήρωτες κρίσιμες δεσμεύσεις, τη στιγμή που η κοινωνία χρειάζεται ουσιαστική στροφή προς τη κοινωνική δικαιοσύνη, την ποιότητα ζωής και την ασφάλεια.
