Οικόπεδα τα οποία διατέθηκαν από το κράτος με ενοικιαγορά σε φτωχές οικογένειες (αλλά εξακολουθούν να ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία) κινδυνεύουν να βγουν στο σφυρί ή να κατασχεθούν από δανειστές.
Τα πιο πάνω προκύπτουν από Έκθεση του Γενικού Ελεγκτή που αφορά την περίοδο 2020-2022 και επιβεβαιώθηκε και ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, η οποία εξετάζει τη διάθεση κρατικών οικοπέδων για οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα.
Στην έκθεση αναφέρεται, πως «υπάρχει ενδεχόμενος ορατός κίνδυνος στάσης πληρωμών των δανειζόμενων δικαιούχων, που μπορεί να οδηγήσει σε κατάσχεση των οικοπέδων, τα οποία ακόμα ανήκουν στην Κυπριακή Δημοκρατία, από τους εκάστοτε δανειστές».
Παράλληλα, επισημαίνεται κίνδυνος απαίτησης σημαντικού ποσού από την Κυπριακή Δημοκρατία, ως εγγυητής των δανείων που συνήφθησαν μεταξύ δικαιούχων και τραπεζικών οργανισμών για την ανέγερση των κατοικιών, τα οποία δεν εξυπηρετούνται.
Τα ευρήματα της Έκθεσης παρουσίασε η λειτουργός της Ελεγκτικής Υπηρεσίας κ. Μαρία Παύλου και ανάμεσα σε αυτά καταγράφονται και τα ακόλουθα:
-Συγγενείς (Α’ Βαθμού) πολίτη, ο οποίος υπέβαλε αίτηση να του παραχωρηθεί οικόπεδο για φτωχές οικογένειες, κατείχαν ακίνητη ιδιοκτησία αξίας άνω του €1 εκατ. και όμως εγκρίθηκε, παρόλον ότι ήταν ξεκάθαρο πως αν η περιουσία αυτή μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση κατοικίας, η αίτηση έπρεπε να απορριφθεί.
-Συγγενής αιτητή (επίσης Α’ βαθμού) κατείχε μισό μερίδιο γης, έκτασης 6.355 τ.μ.
Στην έκθεση καταγράφονται και οι ακόλουθες περιπτώσεις δικαιούχων οι οποίοι κατείχαν περιουσία πέραν των €500.000.
Άγιοι Τριμιθιάς περιουσία €698.213, Ανάγυα, €805,530, Μάμμαρι €724.561, Μάμμαρι €536.565, Σούνι Ζανατζιά €578.600, Πραστειό Αυδήμου €533.900, Μοσφιλωτή €518.050, Μοσφιλωτή €744.800,, Αυγόρου €756.802, Έμπα €595.450 και επίσης Έμπα €1.051.560.
Ο έλεγχος διενεργήθηκε για 12 κοινότητες προερχόμενες από όλες τις επαρχίες της Κύπρου. Περιλάμβανε 13 γνωστοποιήσεις σχεδίων και 138 φάκελους αιτήσεων που υποβλήθηκαν την περίοδο 2020-2022.
Τα οικόπεδα διατέθηκαν σε ειδικές τιμές και διευκολύνσεις και όταν διενεργήθηκε ο έλεγχος, στις Επαρχιακές Διοικήσεις εκκρεμούσαν οφειλές πέραν των €10 εκατ. και συγκεκριμένα €10.462.484, από προηγούμενα σχέδια.
Ο Γενικός Ελεγκτής διαβλέπει κίνδυνο απαίτησης σημαντικού ποσού από την Κυπριακή Δημοκρατία, ως εγγυητής των δανείων που συνήφθησαν μεταξύ δικαιούχων και τραπεζικών οργανισμών για την ανέγερση των κατοικιών, τα οποία δεν εξυπηρετούνται.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση σε έξι περιπτώσεις αιτήσεων, όπου εγκρίθηκε η αίτηση και παραχωρήθηκε οικόπεδο στους δικαιούχους, διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, ότι τα οικόπεδα που δόθηκαν ήταν ακατάλληλα για ανέγερση κατοικίας (πολύ στενό, τριγωνικό σχήμα κ.λπ., βραχώδες έδαφος ή σε έδαφος με μεγάλες υψομετρικές διαφορές).
Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνταν καθυστερήσεις στην εξέταση των αιτήσεων και σε δύο κοινότητες, η διαδικασία αξιόλογης διήρκεσε περίπου 4 χρόνια.
Στη σύνοψη της Έκθεσης καταγράφονται και τα ακόλουθα:
♦ Απουσία αιτιολογικών εκθέσεων από Επαρχιακές Διοικήσεις (ΕΔ) αναφορικά με την ανάγκη για νέο διαχωρισμό. Σε αρκετές περιπτώσεις, εκ του αποτελέσματος, διαφάνηκε ότι δεν υπήρξε το αναμενόμενο ενδιαφέρον, με συνέπεια, μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου, να υπάρχουν πολλά αδιάθετα οικόπεδα σε διάφορες κοινότητες.
♦ Απουσία του «προκαταρκτικού» καταλόγου κατά σειρά προτεραιότητας δικαιούχων στις πλείστες ΕΔ (62% των γνωστοποιήσεων διάθεσης) για επιβεβαίωση ότι η διάθεση διενεργήθηκε με την ανάλογη προτεραιότητα, όπως ορίζει το Σχεδίου Διάθεσης Οικοπέδων (ΣΔΟ).
♦ Δεν τηρήθηκε ο όρος του ΣΔΟ αναφορικά με το ανώτατο μέγεθος οικοπέδου, με αποτέλεσμα, σε μερικές περιπτώσεις, το εμβαδόν του οικοπέδου να είναι σχεδόν διπλάσιο του καθορισμένου. Κατ’ επέκταση, η τιμή παραχώρησης του οικοπέδου στις συγκεκριμένες περιπτώσεις αυξήθηκε σημαντικά.
♦ Σε αρκετές περιπτώσεις, ενώ είχε εκπνεύσει η αρχική περίοδος ανέγερσης της κατοικίας σύμφωνα με το ΣΕ, δεν εντοπίστηκε στους σχετικούς φακέλους αίτηση παράτασης της περιόδου ανέγερσης και αντίστοιχη έγκριση, κατά παράβαση του ΣΔΟ και των ΣΕ.
Εγκρίθηκαν περιπτώσεις όπου αιτητές δεν πληρούσαν όρο του ΣΔΟ που αφορούσε στη μη κατοχή ακίνητης ιδιοκτησίας από τους ιδίους και συγγενείς τους Α’ βαθμού, η οποία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανέγερση κατοικίας.
Τα οικόπεδα διατέθηκαν στο 25% της αξίας της γης, πλέον τα έξοδα διαχωρισμού του κάθε οικοπέδου με περίοδο αποπληρωμής 15 χρόνια και με σταθερό επιτόκιο 3%.
Ο Ελεγκτής φέρνει ως παράδειγμα και αίτηση η οποία εγκρίθηκε παράτυπα «εφόσον, τόσο ο αιτητής, όσον και η μητέρα και ο πεθερός του κατείχαν ακίνητη ιδιοκτησία στην οποία ο αιτητής μπορούσε να ανεγείρει κατοικία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το μερίδιο της εκτιμημένης αξίας των επτά ακινήτων της οικογένειας ανέρχεται σε €1.029.767.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία εξέτασε το πιθανό οικονομικό όφελος των δικαιούχων από την παραχώρηση προς αυτούς οικοπέδου σε ελκυστική τιμή. Από άσκηση που διενεργήθηκε φαίνεται ότι το ενδεχόμενο οικονομικό όφελος των δικαιούχων κυμαίνεται μεταξύ €4.100 και €137.000, ενώ σε μερικές περιπτώσεις διαπιστώθηκε και οικονομική ζημιά.
Συγκεκριμένα, το εύρος του οφέλους στην επαρχία Λευκωσίας είναι σε απόλυτες τιμές μεταξύ €43.156 και €79.036, που αντιστοιχεί σε 207%-212% της τιμής διάθεσης του οικοπέδου, ενώ στην επαρχία Λεμεσού το όφελος κυμαίνεται μεταξύ €10.279 και €10.914, ή ποσοστό 40% της τιμής διάθεσης. Στην Επαρχία Λάρνακας, το δυνητικό όφελος κυμαίνεται μεταξύ €21.000 και €137.000 ή ποσοστό 138%-372% της τιμής διάθεσης του. Τέλος, στην Επαρχία Αμμοχώστου εντοπίστηκε ότι υπάρχει δυνητική ζημιά €1.500-€6.650, ποσοστό δηλαδή 47%. Το αρνητικό όφελος (ζημιά) οφείλεται στο γεγονός ότι για μία κοινότητα τα έξοδα διαχωρισμού κατανεμήθηκαν ισόποσα σε όλα τα οικόπεδα, ασχέτως αξίας και χαρακτηριστικών, οπότε, σε κάποιες περιπτώσεις η τιμή διάθεσης υπερβαίνει της αξίας των οικοπέδων όπως αυτή είχε καθοριστεί από το Κτηματολόγιο. Τέλος, στην Επαρχία Πάφου το όφελος κυμαίνεται μεταξύ €4.180 και €4.590, ποσοστό περίπου 10% στη τιμή διάθεσης του οικοπέδου.
Όπως αναφέρεται στην έκθεση, σε έξι περιπτώσεις αιτήσεων, όπου εγκρίθηκε η αίτηση και παραχωρήθηκε οικόπεδο στους δικαιούχους, διαπιστώθηκε εκ των υστέρων, ότι τα οικόπεδα που δόθηκαν ήταν ακατάλληλα για ανέγερση κατοικίας (πολύ στενό, τριγωνικό σχήμα κ.λπ., βραχώδες έδαφος ή σε έδαφος με μεγάλες υψομετρικές διαφορές).
Τα μέλη της Επιτροπής καυτηρίασαν τις παρεκκλίσεις από τις πρόνοιες του σχεδίου αλλά τόνισαν την ανάγκη να συνεχιστεί η διάθεση οικοπέδων με την άσκηση περισσότερου ελέγχου.
