Οι υπερεξουσίες του Προέδρου και του Γενικού Εισαγγελέα βρέθηκαν στο επίκεντρο συζήτησης στο Cyprus Forum την Πέμπτη, με τους συμμετέχοντες να ζητούν θεσμικά αντίβαρα και μεγαλύτερη λογοδοσία για την προστασία της δημοκρατίας.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών της Βουλής, Δημήτρης Δημητρίου (ΔΗΣΥ), υπογράμμισε ότι η Κύπρος λειτουργεί εδώ και δεκαετίες χωρίς πραγματικά θεσμικά αντίβαρα. «Βλέπουμε ότι ζούμε σε μια μη φυσιολογική χώρα. Ιδιαίτερα μετά το 1963 και την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων, έχουν τερματιστεί με το δίκαιο της ανάγκης όσα θεσμικά αντίβαρα υπήρχαν στη χώρα», είπε.
Σημείωσε ότι το αποτέλεσμα είναι η υπερσυγκέντρωση εξουσιών στο ανώτατο επίπεδο. «Ο εκάστοτε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι ίσως ο Πρόεδρος με τις περισσότερες εξουσίες από οποιονδήποτε άλλον Πρόεδρο δημοκρατικής χώρας. Είναι αυτοκρατορικές οι εξουσίες του» τόνισε, σημειώνοντας ότι το ίδιο συμβαίνει και με τον θεσμό του Γενικού Εισαγγελέα.
Πρότεινε οι διορισμοί ανεξάρτητων αξιωματούχων να εγκρίνονται από τη Βουλή με 29 ψήφους, ώστε να δημιουργηθεί θεσμικό αντίβαρο. Χαιρέτισε τα νομοσχέδια που διαχωρίζουν τις συμβουλευτικές από τις ανακριτικές αρμοδιότητες της Νομικής Υπηρεσίας και εισάγουν μονοετή, μη ανανεώσιμη θητεία, αλλά τόνισε ότι η μεταρρύθμιση παραμένει μισή χωρίς ρύθμιση του «ανεξέλεγκτου» της διακριτικής ευχέρειας του Γενικού Εισαγγελέα. «Αν δεν ρυθμίσουμε τις αποφάσεις μη δίωξης, αυτή είναι μισή μεταρρύθμιση,» σημείωσε.
Προειδοποίησε μάλιστα ότι η Επιτροπή Θεσμών δεν θα προχωρήσει με τα νομοσχέδια για τη Νομική Υπηρεσία, εάν η κυβέρνηση δεν φέρει και πρόνοιες για τον έλεγχο των εξουσιών του Γενικού Εισαγγελέα.
Ειρήνη Χαραλαμπίδου: Η διαφθορά υπονομεύει τη δημοκρατία, διαβρώνει την οικονομία
Η βουλευτής του ΑΚΕΛ Ειρήνη Χαραλαμπίδου και Αντιπρόεδρος της ΚΣ ΟΑΣΕ τόνισε ότι η αλλαγή είναι αναγκαία. «Έχουμε καθήκον να υπερασπιστούμε την Κύπρο και όχι τη διαφθορά αυτών που τη διοικούν», δήλωσε. «Το Σύνταγμα πρέπει να αλλάξει. Δεν μπορεί να είναι εργαλείο αδιαφάνειας και έλλειψης λογοδοσίας».
Η Χαραλαμπίδου σημείωσε ότι η διαφθορά δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά και οικονομικό πρόβλημα. «Η διαφθορά υπονομεύει τη δημοκρατία, διαβρώνει την οικονομία και δημιουργεί ένα περιβάλλον που δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για επενδύσεις. Δεν εμπνέει εμπιστοσύνη για να έρθουν εταιρείες στη χώρα μας να επενδύσουν. Γι’ αυτό πρέπει να κινούμαστε σε αυστηρά πλαίσια λογοδοσίας και διαφάνειας», είπε, προσθέτοντας ότι αυτό αφορά και τη δικαστική εξουσία, η οποία παραμένει μέχρι σήμερα ανέλεγκτη.
Αναφερόμενη στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, επισήμανε: «Για πρώτη φορά, υπουργοί που συμμετείχαν σε αποφάσεις του Υπουργικού βρέθηκαν αργότερα να κρίνουν ως εισαγγελείς τις ίδιες αποφάσεις». Υπογράμμισε επίσης ότι στην υπόθεση του τερματικού LNG στο Βασιλικό, η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) επιβεβαίωσε τις διαπιστώσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και της αντιπολίτευσης για σκάνδαλο με σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.
Σχετικά με το «πόθεν έσχες», υπενθύμισε ότι δόθηκε μάχη για να υποχρεωθούν σε δηλώσεις περιουσιακών στοιχείων ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας. «Ακούγαμε ότι οι εισαγγελείς είναι ‘οιονεί δικαστές’. Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι δεν είναι και ότι πρέπει να υποβάλλουν πόθεν έσχες,» είπε. Και προειδοποίησε: «Αν δεν θεσπιστούν μηχανισμοί ελέγχου, θα μας το επιβάλουν τα διεθνή δικαστήρια».
Η βουλευτής του ΑΚΕΛ έκλεισε τονίζοντας ότι το σύστημα πρέπει να δώσει περισσότερη δύναμη στους ανεξάρτητους πολίτες: «Αν θέλουμε αλλαγή σε αυτή τη χώρα, το μήνυμα πρέπει να είναι καθαρό και δυνατό από τους πολίτες – και οι θεσμοί μας να είναι σχεδιασμένοι για να το ακούν».
Οδυσσέας Μιχαηλίδης: Πουθενά στον κόσμο δεν παρεμβαίνει εξωτερικό όργανο στις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας
Ο πρώην Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, νυν επικεφαλής του κινήματος ΑΛΜΑ, μίλησε για τις πιέσεις που βίωσε στην άσκηση των καθηκόντων του. «Δέχθηκα κατ’ επανάληψη απειλές παύσης – άλλοτε δημόσια, άλλοτε πίσω από κλειστές πόρτες. Αυτή είναι η πραγματικότητα για έναν ανεξάρτητο αξιωματούχο στην Κύπρο», είπε.
Τόνισε ότι το σύστημα παύσης ανεξάρτητων αξιωματούχων πρέπει να διορθωθεί, καθώς σήμερα δεν διασφαλίζεται πλήρης δικαστικός έλεγχος, γεγονός που αφήνει τους θεσμούς εκτεθειμένους σε πολιτικές πιέσεις. Υπογράμμισε επίσης ότι η απόλυτη διακριτική ευχέρεια του Γενικού Εισαγγελέα στις ποινικές διώξεις δεν μπορεί να παραμένει ανεξέλεγκτη, σημειώνοντας πως σε άλλες χώρες υπάρχει περιορισμένος δικαστικός έλεγχος.
Σχετικά με τη μεταρρύθμιση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, χαιρέτισε την πρόνοια για θητείες και οικονομική αυτονομία, αλλά επέκρινε το σχέδιο για εξωτερικό συμβούλιο που θα παρεμβαίνει στο έργο της. «Είναι μια διεθνής πατέντα. Πουθενά στον κόσμο δεν παρεμβαίνει εξωτερικό όργανο στο ετήσιο πρόγραμμα ή στις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας», είπε, τονίζοντας ότι σε όσες χώρες λειτουργούν ελεγκτικά συμβούλια, αυτά είναι εσωτερικά του θεσμού.
Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης σημείωσε ακόμη ότι για τη λειτουργία των θεσμών έχουν σημασία τόσο οι διαδικασίες όσο και τα πρόσωπα. Ως παράδειγμα ανέφερε τις Ηνωμένες Πολιτείες: «Μπορεί στο παρελθόν ο πρόεδρος να μην είχε πρόθεση να φυλακίσει αντιφρονούντες. Σήμερα όμως, με τον Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία, δεν μπορεί να φυλακίσει κόσμο κατά βούληση γιατί υπάρχουν σωστές διαδικασίες που τον εμποδίζουν».
Ο συντονιστής της συζήτησης Χριστόφορος Χριστοφή έκλεισε τονίζοντας ότι η καθαρή διάκριση εξουσιών και οι ασφαλιστικές δικλείδες κατά της πολιτικής παρέμβασης παραμένουν θεμελιώδεις για τη δημοκρατία. «Οι εξωτερικοί μηχανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, μπορούν να λειτουργήσουν ως δίχτυ ασφαλείας», είπε, «αλλά αυτό που τελικά μετρά είναι οι εσωτερικοί θεσμικοί έλεγχοι».
