Όσοι αμφιβάλλουν για την επείγουσα αναγκαιότητα της αναβάθμισης του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού στη Δεκέλεια θα πρέπει να αναθεωρήσουν. Χωρίς τη Δεκέλεια, έστω και με τις πεπαλαιωμένες ατμοηλεκτρικές της μονάδες -τις οποίες η ΕΕ ζητά να αποσυρθούν το 2029- η Κύπρος δεν έχει επάρκεια ηλεκτρισμού. Δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της, σε ώρες αιχμής, ούτε το καλοκαίρι, ούτε τον χειμώνα, όταν παραγωγή από φωτοβολταϊκά μειώνεται ή μηδενίζεται. Και δεν έχει ούτε ασφάλεια – εξισορρόπηση του ηλεκτρικού συστήματος, η οποία αμφισβητείται επιστημονικά όταν η κάλυψη της ζήτησης επιχειρείται να γίνει μόνο από ένα σημείο παραγωγής, το Βασιλικό.
Απεδείχθη αυτό και χθες. Γύρω στις 8 το βράδυ ο Διαχειριστής Μεταφοράς υποχρεώθηκε να αποσυνδέσει χιλιάδες νοικοκυριά στην ορεινή Λεμεσό και τη Λευκωσία, λόγω βλάβης στην περιοχή Καρβουνά, η οποία δεν ήταν άσχετη ούτε από την καταπόνηση του συστήματος, ούτε από τις υψηλές θερμοκρασίες και την υπερχρήση.
Σε συνθήκες ακραίου καύσωνα, που θα συνεχιστούν και σήμερα, πολύ περισσότεροι Κύπριοι καταναλωτές δεν θα είχαν ηλεκτρική ενέργεια για την ψύξη των σπιτιών και των επαγγελματικών τους χώρων χθες απόγευμα – βράδυ, αν δεν κατάφερνε η περιφρονημένη Δεκέλεια να βγάλει τα κάρβουνα από τη φωτιά. Όπως κάνει πολύ συχνά. Ουσιαστική ήταν επίσης η συμβολή και των αεριοστροβίλων στη Μονή. Του άλλου περιθωριοποιημένου σταθμού της ΑΗΚ. Σωτήρια όμως υπήρξε αργά το απόγευμα η μικρή αλλα΄πολύτιμη συμβολή των ανεμογεννητριών. Από αιολική ενέργεια παραγόταν χθες, μετά τις 7 το απόγευμα, ενέργεια περίπου 40-45 μεγαβάτ, που βοήθησε το σύστημα να αντέξει στην τεράστια πίεση που δέχθηκε.
Οι αρμόδιοι στο Υπουργείο Ενέργειας, της ΡΑΕΚ, τον Διαχειριστή Μεταφοράς και την ΑΗΚ επαναλάμβαν τους τελευταίους μήνες φορτικά πως η κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια θα γινόταν οριακά. Εννοούσαν πως οι ανάγκες μπορούσαν να καλυφθούν, μπορούσαν και όχι. Αλλά δεν το έλεγαν έτσι.
Χθες, οι ανάγκες καλύφθηκαν τελικά σε μεγάλο βαθμό, χάρη στις άοκνες προσπάθειες όσων εργάζονται στην παραγωγή, προμήθεια, διανομή, μεταφορά ηλεκτρισμού. Αλλά και χάρη στην τύχη. Όπως συνέβη μερικές φορές στο πρόσφατο παρελθόν και θα συμβεί και στο μέλλον. Καθώς, με βάση τη νομοθεσία και τους κανονισμούς, η Κύπρος δεν έχει επάρκεια ηλεκτρισμού σε συνθήκες αυξημένης κατανάλωσης ρεύματος σε ώρες που η παραγωγή από φωτοβολταϊκά μειώνεται ή μηδενίζεται, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα αξιοποίησης ενέργειας από αποθηκευτικά συστήματα. Για τα οποία αδεοδοτήθηκαν δεκάδες ιδιώτες επιχειρηματίες, αλλά δεν τα εγκατέστησαν. Η πρώτη απθήκευση αναμένεται να λειτουργήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2026, με ευθύνη του Διαχειριστή Μεταφοράς και της ΑΗΚ, παρά τις σφοδρές ενστάσεις ιδιωτών επιχειρηματιών του κλάδου.
Οι πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν πως η δραματική κατάσταση που δημιουργληθηκε χθες οφειλόταν σε βλάβες που παρουσιάστηκαν σε μονάδες της ΑΗΚ σε όλους τους σταθμούς της.
Αν και μέχρι τις 6 το απόγευμα χθες η μέγιστη διαθέσιμη ισχύς από τις μονάδες της ΑΗΚ ήταν 1040 μεγαβάτ, τα αμέσως επόμενα λεπτά αυξήθηκε η διαθεσιμότητα κατά περίπου 20-25 μεγαβάτ, λόγω της αξιοποίησης μονάδας στον σταθμό της Μονής, ενώ σωτήρια απεδείχθη η παραγωγή (40-45 μεγαβάτ) από αιολικά πάρκα.
Προκαλεί προβληματισμό η παραλειψη των αρμοδίων (ΡΑΕΚ, Διαχειριστής Μεταφοράς, ΑΗΚ, Υπουργείο Ενέργειας) να προειδοποιήσουν έγκαιρα τους καταναλωτές για τον κίνδυνο διακοπών στη ηλεκτροδότηση.
Οι ίδιες συνθήκες αναμένεται να υπάρξουν και σήμερα. Η θερμοκρασία θα ξεπεράσει τους 40 βαθμούς για άλλη μια μέρα και οι ανάγκες σε ηλεκτρισμό πιθανότατα να είναι περισσότερες από χθες. Αν δεν διορθωθούν οι βλάβες σε γεννήτριες της ΑΗΚ, η κάλυψη της ζήτησης αργά το απόγευμα είναι υπό σοβαρή αμφισβήτηση.
