Όταν λέμε Συνήγορος του Ασθενούς «δεν εννοούμε μόνο ένα άτομο», ξεκαθάρισε σε συνέντευξή του στον «Φ» ο πρώτος Συνήγορος του Ασθενούς στην Κύπρο, Μάριος Χαραλαμπίδης.
Κατέστησε σαφές πως ο ίδιος, το Γραφείο του αλλά και ολόκληρος ο μηχανισμός που πρέπει να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει σε ολόκληρο τον τομέα της Υγείας, εντός και εκτός ΓεΣΥ, δεν έχει μόνο μία αρμοδιότητα: «Δεν θα είμαστε απλά εξεταστές παραπόνων. Ο ανεξάρτητος θεσμός του Συνηγόρου έχει πολλές άλλες αρμοδιότητες και πολύπλευρο έργο και ρόλο, όπως την παρακολούθηση των εργασιών, ενεργειών και της εφαρμογής των πολιτικών και μέτρων που σχετίζονται με τα δικαιώματα των ασθενών στους παροχείς υπηρεσιών υγείας, την έκδοση οδηγιών και συστάσεων, την καθοδήγηση των εμπλεκομένων, την εκπαίδευση και διαφώτιση, την υποβολή προτάσεων και εισηγήσεων, την υποβολή εκθέσεων προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Υπουργό Υγείας, αλλά και την παρακολούθηση της εφαρμογής της νομοθεσίας που αφορά τα δικαιώματα των ασθενών, την εφαρμογή της Χάρτας Δικαιωμάτων των Ασθενών, από όλους».
Αυτών λεχθέντων, πρόσθεσε, «αντιλαμβάνεστε ότι για να αρχίσει να λειτουργεί ο θεσμός, προϋποθέτει πρώτα μια σειρά άλλων ενεργειών. Ο δικός μου ο διορισμός είναι απλά, η πρώτη ενέργεια ώστε ως επικεφαλής του θεσμού, να ξεκινήσει ο σχεδιασμός και η δημιουργία, βήμα-βήμα, ενός δομημένου συστήματος, με σκοπό τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών. Οι ίδιες οι διαδικασίες από μόνες τους είναι πολλές και σίγουρα θα χρειαστεί χρόνος για να είναι όλα έτοιμα».
«Σκεφτείτε ότι πρέπει όλοι οι παροχείς υπηρεσιών Υγείας, δηλαδή νοσοκομεία, κλινικές, φαρμακεία, κλινικά εργαστήρια, ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, Κέντρα Υγείας, πολυιατρεία, ιατρεία, οδοντιατρεία, κ.ά., να ορίσουν ή να διορίσουν Λειτουργό Δικαιωμάτων των Ασθενών. Αυτοί όλοι οι λειτουργοί, πρέπει στη συνέχεια να περάσουν από μια σωστή ενημέρωση/εκπαίδευση από το Γραφείο του Συνηγόρου του Ασθενούς για να μπορέσουν να αναλάβουν τα καθήκοντά τους».
Αυτή η διαδικασία από μόνη της, επεσήμανε ο κ. Χαραλαμπίδης, «χρειάζεται κάποιο χρόνο, αλλά το σημαντικότερο είναι άλλο: Nα έχουμε τη βοήθεια, τη στήριξη και τη συνεργασία όλων των δομών παροχής υπηρεσιών υγείας, καθώς και όλων των άλλων εμπλεκόμενων μερών».
Η συνεργασία, τόνισε ο Συνήγορος, «σε όλη αυτή την προσπάθεια, αποτελεί το Α και το Ω. Η αναγνώριση των δικαιωμάτων των ασθενών από όλους, είναι η βάση για να λειτουργήσει σωστά ο Θεσμός και ολόκληρος ο μηχανισμός που τον συνοδεύει».
«Πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τα δικαιώματα των ασθενών, να είναι όλοι αποφασισμένοι να τα σεβαστούν. Τα δικαιώματα των ασθενών δεν είναι ανακάλυψη της Κύπρου ή της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου. Η Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών δεν είναι κυπριακής κατασκευής. Η Κύπρος έχει υιοθετήσει και θεσπίσει Νόμο, και στο πλαίσιο αυτού του Νόμου, έχει ρυθμιστεί και ο θεσμός του Συνηγόρου του Ασθενούς».
Το πού βρισκόμαστε σε ό,τι αφορά τα δικαιώματα των ασθενών, «θα το δούμε στην πράξη. Και επανέρχομαι στην ουσία της έννοιας της συνεργασίας μεταξύ όλων».
«Αναφερθήκαμε στην ανάγκη για τον ορισμό ή διορισμό Λειτουργών Δικαιωμάτων των Ασθενών. Να εξηγήσουμε ότι στις περιπτώσεις κατά τις οποίες σε μια δομή εργάζονται πέραν των 50 ατόμων, ο λειτουργός αυτός πρέπει να ασχολείται κατά κύριο λόγο με τα δικαιώματα των ασθενών. Για τις δομές στις οποίες εργάζονται από 4 μέχρι 50 άτομα, ο λειτουργός μπορεί να είναι ένα από αυτά τα άτομα, και θα ασκεί τα καθήκοντα του λειτουργού σε συνδυασμό με όποια άλλα καθήκοντα έχει. Στις δομές μέχρι τριών εργαζομένων, δεν υπάρχει υποχρέωση για ορισμό λειτουργού, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ασθενείς θα είναι ξεκρέμαστοι. Πριν εξηγήσουμε τη συνέχεια, να επισημάνουμε πως εάν κάποιος παροχέας που διαθέτει από τέσσερα μέχρι 50 άτομα προσωπικό επιθυμεί να διορίσει λειτουργό δικαιωμάτων των ασθενών που δεν θα έχει άλλα κύρια καθήκοντα, μπορεί να το πράξει. Με το ίδιο σκεπτικό, και στις δομές στις οποίες υπάρχουν μέχρι τρεις εργαζόμενοι, μπορεί να οριστεί Λειτουργός Δικαιωμάτων των Ασθενών.
Ο λειτουργός αυτός θα είναι ο άνθρωπος στον οποίο θα μπορούν να απευθύνονται οι ασθενείς όταν έχουν κάποιο παράπονο, όταν θέλουν να καταγγείλουν κάτι ή όταν χρειάζονται βοήθεια και καθοδήγηση, την οποία θα πρέπει να παρέχει ούτως ή αλλιώς. Με μεγάλη ικανοποίηση, έχουμε ενημερωθεί ότι κάποια από τα μεγάλα νοσηλευτήρια της Κύπρου έχουν ήδη ορίσει/διορίσει τον δικό τους λειτουργό, και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό ως μια πρώτη βάση».
Ο κάθε φορέας πρέπει να προτείνει τους εκπροσώπους του.
Πέραν του διορισμού ή ορισμού των λειτουργών, «πρέπει παράλληλα να συσταθούν οι Επαρχιακές Επιτροπές Εξέτασης Παραπόνων.
Η κάθε επιτροπή, βάσει του νόμου, θα αποτελείται από πέντε μέλη συν τον πρόεδρό της.
«Τα πέντε μέλη θα προέρχονται από την Ομοσπονδία Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ), τον Παγκύπριο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ), τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Νοσηλευτών και Μαιών (ΠΑΣΥΝΜ), τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και το Υπουργείο Υγείας».
Άρα, «αυτοί οι φορείς στους οποίους θα αποταθούμε πολύ σύντομα, πρέπει να προτείνουν τα άτομα που θα τους εκπροσωπούν στην επιτροπή της κάθε επαρχίας. Και με αυτό, επανερχόμαστε στο σημαντικότατο ζήτημα της συνεργασίας μεταξύ όλων. Δεν θα πρέπει να υπάρξει καθυστέρηση από τον οποιονδήποτε φορέα ώστε να προχωρήσει η διαδικασία και, κατ’ επέκταση, ολόκληρος ο μηχανισμός».
Στις επαρχιακές επιτροπές, θα εξετάζονται ζητήματα τα οποία θέτουν οι πολίτες και αφορούν παροχείς υπηρεσιών υγείας που λειτουργούν με 1-3 εργαζόμενους «ή παράπονα και περιπτώσεις που θα εξετάζονται από τους λειτουργούς δικαιωμάτων των ασθενών χωρίς να επιλυθούν και χρήζουν περαιτέρω μελέτης ή διερεύνησης ή παράπονα που αποστέλλονται από τους λειτουργούς και το Γραφείο του Συνηγόρου».
Επίσης, πρέπει να συσταθεί η Συμβουλευτική Επιτροπή του Συνηγόρου. Την Πέμπτη, η Ολομέλεια της Βουλής ψήφισε τον τρόπο με τον οποίο θα διορίζονται τα μέλη της Επιτροπής. «Θα προέρχονται από την ΟΣΑΚ, τον ΠΙΣ, τον ΠΑΣΥΝΜ, τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, το Υπουργείο Υγείας, τον ΟΑΥ, τον Επίτροπο Διοικήσεως και την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής Κύπρου. Οι φορείς αυτοί θα προτείνουν στον Υπουργό Υγείας τα άτομα που επιθυμούν να τους εκπροσωπούν, ώστε ο Υπουργός να προχωρήσει με τη διαδικασία διορισμού, σύμφωνα με τον Νόμο».
«Άκρως σημαντική η άμεση στελέχωση του Γραφείου»
Τέλος, είπε ο κ. Χαραλαμπίδης, «πρέπει να πούμε ότι και το Γραφείο μας θα πρέπει να στελεχωθεί επαρκώς και σωστά. Υπάρχουν τώρα κάποια άτομα, βλέπουμε αυτή τη στιγμή τις ανάγκες ως ένας εντελώς νέος θεσμός και μηχανισμός, και ευελπιστώ ότι το αμέσως επόμενο διάστημα, σε συνεννόηση με τον υπουργό Υγείας, θα ενισχυθούμε κατάλληλα. Σκεφτείτε ότι έχουμε αναφέρει μόνο τον μηχανισμό που θα πλαισιώνει τον Συνήγορο, και γίνεται αμέσως αντιληπτό ότι για να λειτουργήσει σωστά αυτός ο μηχανισμός, χρειάζεται σωστή υποστήριξη από το δικό μας Γραφείο. Από εκεί και πέρα, πρέπει να είμαστε σε θέση, μεταξύ άλλων, να ετοιμάζουμε εκθέσεις, να προχωρούμε σε εισηγήσεις, να ελέγχουμε και να παρακολουθούμε την εφαρμογή της νομοθεσίας από όλους και να εξετάζουμε επείγουσας φύσης παράπονα/καταγγελίες, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας».
