Έστω και ένα βήμα, μικρό, θέλει να ανακοινώσει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, μετά την άτυπη Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό, που θα πραγματοποιηθεί στις 16-17 Ιουλίου, στη Νέα Υόρκη. Το βήμα αυτό θα χρησιμοποιηθεί ως γέφυρα για συντήρηση μιας μορφής κινητικότητας στο Κυπριακό, παρόλο που όλοι οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν ότι η διαδικασία παραμένει μετέωρη.
Μέσα σε ένα γεωπολιτικό κομφούζιο, που δεν πρέπει να αποσυνδέεται με το Κυπριακό, ο Διεθνής Οργανισμός, που είναι παντού απών από τις εξελίξεις, επιχειρεί να δηλώσει παρουσία μέσω Κυπριακού. Αν και η τουρκική πλευρά δεν βοηθά ώστε ο Αντόνιο Γκουτέρες να προβεί σε σημαντικές ανακοινώσεις, φαίνεται πως θα βρεθεί «σωσίβιο».
Τα όσα διαδραματίζονται στην περιοχή, με την αμερικανική ηχηρή παρέμβαση και τις προσπάθειες ανάδειξης περιφερειακής δύναμης με τις ευλογίες της Ουάσιγκτον, τοποθετούν και το Κυπριακό στη μεγάλη εικόνα, αν και δεν αναφέρεται συχνά. Η Άγκυρα διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο κι όλες οι κινήσεις της λειτουργούν προς την κατεύθυνση αυτή. Είναι προφανές πως όσο πιο ισχυρή και αναβαθμισμένη είναι η Τουρκία τόσο θα διαφοροποιούνται τα δεδομένα και στο Κυπριακό. Είτε επειδή η Άγκυρα όντας ενισχυμένη θα ζητά την ικανοποίηση όλων των αξιώσεων της, είτε θα διατηρήσει τη σκληρή γραμμή και δεν θα κάνει βήμα, καθώς άλλες είναι οι προτεραιότητες της σε αυτή τη φάση.
Είναι, πάντως, σαφές πως σε μια περίοδο κατά την οποία η Τουρκία θέλει να έχει πρώτο ρόλο στην περιοχή, δύσκολα θα κάνει κινήσεις στο Κυπριακό, που δεν θα νομιμοποιούν την παρουσία της στο νησί.
ΜΟΕ και ανακοινώσεις
Η άφιξη στο νησί της Προσωπικής Απεσταλμένης του Γ.Γ. στο Κυπριακό, Μαρίας Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ, συνδέεται με την προετοιμασία της άτυπης Πενταμερούς αλλά και για να «κλειδώσει» και η ανακοίνωση ενός μέτρου χαμηλής πολιτικής. Από τη στιγμή κατά την οποία δύσκολα μπορεί να υπάρξει συμφωνία στο θέμα των οδοφραγμάτων( ή των φωτοβολταϊκών), τότε μάλλον θα επιλεγεί ένα άλλο ΜΟΕ, όπως για παράδειγμα, θα μπορούσε να ήταν το θέμα της αποναρκοθέτησης. Στο θέμα των οδοφραγμάτων είναι σαφές πως η Λευκωσία αποδέχεται μόνο τα δυο συν δυο, Αθηένου, Κόκκινα και Μια Μηλιά, Λουρουτζίνα. Δεν αποκλείεται, πάντως, ενόψει των δυσκολιών για τα τέσσερα και την άρνηση της κατοχικής πλευράς για τα προτεινόμενα από τη Λευκωσία, να ανοίξει μια δίοδος στην παλιά πόλη της Λευκωσίας, στην παλιά αγορά, στη οδός Λιδίνης. Θα είναι δίοδος για πεζούς. Το θέμα τέθηκε και στο παρελθόν.
Ασκήσεις επί χάρτου
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης και οι συνεργάτες του θα προσέλθουν στην άτυπη Πενταμερή κρατώντας μικρό καλάθι. Ωστόσο, η κυπριακή πλευρά είναι προετοιμασμένη και για το ενδεχόμενο εκπλήξεων. Εξ ου και γίνονται διάφορες ασκήσεις επί χάρτου.
Είναι σαφές πως υπάρχουν διάφορα σενάρια, που θα ενεργοποιήσει ο Διεθνής Οργανισμός.
Το καλό σενάριο, υπό τις συνθήκες, είναι να διατηρηθεί η προσπάθεια. Θα επαναληφθούν οι εκατέρωθεν απόψεις και ο Γενικός Γραμματέας, στηριζόμενος ότι στο πεδίο των ΜΟΕ «κάτι κινείται» θα συντηρήσει την κινητικότητα. Στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών, θεωρούν πως εάν υπάρξει συντήρηση της προσπάθειας μέχρι τον Οκτώβριο τότε ενδεχομένως να υπάρξουν νέα δεδομένα εάν ηττηθεί στις λεγόμενες εκλογές ο Τατάρ. Σημειώνεται πως αυτή η εκτίμηση στηρίζεται περισσότερο σε μη αντίληψη των δεδομένων, καθώς είναι γνωστό ότι στα μεγάλα ζητήματα αποφασίζει η Τουρκία και όχι ο εκάστοτε ηγέτης του κατοχικού καθεστώτος.
Το κακό σενάριο, είναι ο Γενικός Γραμματέας, στην προσπάθεια του να σπρώξει την προσπάθεια του, να μην περιοριστεί στην ανακοίνωση της υλοποίησης ενός συμφωνηθέντος ΜΟΕ, αλλά να επιχειρήσει να καταθέσει ευφάνταστες ιδέες για να καλοπιάσει την κατοχική δύναμη.
Οι πληροφορίες αναφέρουν πως η γραμμή της Άγκυρας είναι η επανάληψη από πλευράς του εγκάθετου της, Ερσίν Τατάρ, του αφηγήματος της ότι χωρίς αναγνώριση κυριαρχικής ισότητας και ίσου διεθνούς καθεστώτος δεν μπορεί να προχωρήσει η διαδικασία. Ο Τατάρ θεωρεί πως μέχρι την επίτευξη συμφωνίας στα δυο αυτά ζητήματα, θα μπορούσε να επιτευχθεί πρόοδος στα 3D. Δηλαδή, απευθείας πτήσεις, απευθείας εμπόριο και απευθείας πραγματοποίησης διεθνών επαφών.
Ευρωπαϊκή παρέμβαση
Είναι σαφές πως ο διορισμός του Απεσταλμένου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Κυπριακό, Γιοχάνες Χαν, δείχνει το ενδιαφέρον για εμπλοκή της Ε.Ε. Ο κ. Χαν δεν αναμένεται να βρίσκεται στη Νέα Υόρκη για την Πενταμερή. Δεν έχει προσκληθεί από τα Ηνωμένα Έθνη. Αυτό εκτιμάται ότι ήταν αναμενόμενο, όχι όμως φυσιολογικό, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχει ολοκληρώσει το παζλ των επαφών του και κυρίως δεν συναντήθηκε με την κατοχική πλευρά, η οποία αρνείται να τον δει. Εάν, τελικά, δεν προσκληθεί ο κ. Χάν, που αυτό μέχρι στιγμής φαίνεται, δεν θα είναι καλή εξέλιξη. Σημειώνεται, πάντως, ότι μέχρι τώρα, στις άτυπες Συνόδους δεν προσκαλείται σε πολιτικό επίπεδο η Ε.Ε.
Οι Βρυξέλλες, στο ανώτατο επίπεδο, έχουν πάντως, ξεκαθαρίσει τη θέση τους κατά τις επαφές της κ. Ολγκίν. Η τελευταία συναντήθηκε τόσο με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα όσο και με τον κ. Γιοχάνες Χαν. Η Ένωση θεωρεί το Κυπριακό και δικό της θέμα, αναδεικνύει τη διασύνδεση με τα ευρωτουρκικά.
Τουρκο-συριακό μνημόνιο και επίσκεψη
του Λιβανέζου Προέδρου στην Κύπρο
Ασφυκτικό πρέσινγκ ασκεί η κατοχική Τουρκία, σε μια προσπάθεια αξιοποίησης των γεωπολιτικών εξελίξεων, με μόνιμο στόχο την υλοποίηση των επεκτατικών της σχεδιασμό στην περιοχή. Είναι σαφές πως στην προσπάθεια αυτή, η Άγκυρα επιχειρεί να «ποδοπατήσει» κυριαρχικά δικαιώματα Ελλάδος και Κύπρου. Στην εξίσωση μπαίνουν δυο κινήσεις, που συνδέονται: Ο καθορισμός ΑΟΖ με τη Συρία και το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Σε σχέση με τη Συρία γίνεται λόγος για μυστικές συζητήσεις των δυο πλευρών. Η Κυπριακή Δημοκρατία παρακολουθεί από κοντά τις διεργασίες και παρεμβαίνει τόσο προς το καθεστώς της Δαμασκού όσο και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία διατηρεί ισχυρά κανάλια επικοινωνίας. Οι Βρυξέλλες είχαν παρέμβει προς την Άγκυρα, όταν πρώτο-βγήκε το θέμα για να μην προχωρήσει, παρόλο που ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών το διαψεύδει. Διαψεύδει ότι στις 12 Ιανουαρίου 2025, κατά τη διάρκεια της συνάντησης που πραγµατοποιήθηκε στο Ριάντ µε την ύπατη εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για θέµατα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κάγια Κάλας, η τελευταία του ζήτησε να μην προχωρήσει για ΑΟΖ με τη Συρία. Σημειώνεται πως η Λευκωσία έχει διαμηνύσει προς τη Δαμασκό ότι η άρση των κυρώσεων κατά της Συρίας θα εξαρτηθεί από τη συμπεριφορά της. Την ίδια ώρα, μια τέτοια κίνηση από πλευράς της Άγκυρας θα προκαλέσει αντιδράσεις κι άλλων κρατών της περιοχής, όπως το Ισραήλ και το Λίβανο. Σε κινήσεις της Τουρκίας για έλεγχο της Συρίας αντιδρά και η Σαουδική Αραβία. Ισραήλ και Σαουδική Αραβία δυσκολεύουν όπως φαίνεται τους σχεδιασμούς της Άγκυρας.
Σημειώνεται ότι την ερχόμενη Τετάρτη θα επισκεφθεί την Κύπρο ο Λιβανέζος Πρόεδρος, Joseph Aoun. Υπενθυμίζεται ότι ο Νίκος Χριστοδουλίδης ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης, που επισκέφθηκε τη Βηρυτό, τον περασμένο Ιανουάριο, μετά την εκλογή Joseph Aoun. Τότε συζητήθηκαν και οι κινήσεις Τουρκίας και νέου καθεστώτος της Συρίας και το ζήτημα αυτό θα βρίσκεται στην ατζέντα κι αυτής της συνάντησης.
Σε σχέση με την ΑΟΖ Τουρκίας- Συρίας, οι ενέργειες επιβεβαιώνονται, όπως είναι γνωστό, από μια επιστολή που υπογράφεται από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, απευθύνεται στην προεδρία της Τουρκικής Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης και φέρει ημερομηνία 16 Ιουνίου. Σύμφωνα με το Nordic Monitor, πολλά τουρκικά θεσμικά όργανα έχουν λάβει εντολή να συντάξουν μια συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία. «Στόχος είναι η διασφάλιση των συμφερόντων τόσο της Τουρκίας όσο και της ΄΄Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου΄, ενός αποσχισθέντος κράτους στο νησί της Μεσογείου που αναγνωρίζεται μόνο από την Άγκυρα».
Για την Τουρκία το ζήτημα τούτο έχει γεωπολιτική σημασία και θεωρεί ότι θα βοηθήσει, εάν επιτευχθεί, και στις παράνομες αξιώσεις της στην περιοχή, στην κυπριακή ΑΟΖ. Γι αυτό και δεν υποβαθμίζονται οι κινήσεις αυτές.
