Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση δεν είναι κάτι θεωρητικό, ούτε υπόσχεση για το μέλλον. Είναι παρούσα και μετασχηματίζει τα πάντα. Από την παραγωγή και την ενέργεια, μέχρι την υγεία, την εκπαίδευση και την εργασία.
Όπως κάθε τεχνολογικός μετασχηματισμός, έτσι και αυτός δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους. Ένα από τα μεγαλύτερα ρίσκα που διαφαίνονται μπροστά μας είναι η αναπαραγωγή (ή και ενίσχυση) των υπαρχουσών κοινωνικών και επαγγελματικών ανισοτήτων — και κυρίως αυτών που σχετίζονται με το φύλο.
Ο όρος STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) δεν αποτελεί μια παροδική τάση, αλλά το ακριβές πεδίο όπου οικοδομείται η σύγχρονη οικονομία της γνώσης. Παρ’ όλα αυτά, οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται σε αυτά τα επαγγέλματα τόσο διεθνώς, όσο και στην Κύπρο.
Η εικόνα στην Κύπρο
Στην Κύπρο, τα στοιχεία δείχνουν ότι, αν και τα κορίτσια επιτυγχάνουν εξαιρετικές επιδόσεις στα μαθήματα θετικών επιστημών στο σχολείο, η μετάβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και κυρίως στην αγορά εργασίας παραμένει άνιση.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ισότητα των Φύλων στην Επιστήμη και την Καινοτομία (SHE Figures), οι γυναίκες στην Κύπρο αποτελούν μόλις το 29% των αποφοίτων σε τεχνολογικούς και μηχανολογικούς κλάδους. Σε κλάδους όπως η πληροφορική και η ηλεκτρολογία, τα ποσοστά είναι ακόμη χαμηλότερα. Επιπλέον, μόλις το 19% των επιστημονικών ερευνητών στη χώρα είναι γυναίκες, ενώ η εκπροσώπησή τους σε διοικητικές θέσεις τεχνολογικών εταιρειών είναι αποσπασματική.
Το φαινόμενο έχει πολυπαραγοντική αιτία: ξεκινά από τα εκπαιδευτικά στερεότυπα, περνά από την έλλειψη προτύπων, και καταλήγει σε ένα εργασιακό περιβάλλον που δεν είναι πάντα φιλόξενο για γυναίκες σε τεχνικούς ρόλους. Το αποτέλεσμα είναι να αποκλείεται σιωπηλά ένα τεράστιο κομμάτι του πληθυσμού από το πιο κρίσιμο αναπτυξιακό πεδίο της εποχής μας.
Η σχέση με την 4η Βιομηχανική Επανάσταση
Η 4η Βιομηχανική Επανάσταση — με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τη ρομποτική, την ανάλυση δεδομένων, τις έξυπνες υποδομές — βασίζεται ακριβώς σε δεξιότητες STEM. Επομένως, όποιος δεν έχει πρόσβαση σε αυτά τα πεδία, κινδυνεύει να μείνει πίσω. Δεν πρόκειται μόνο για ζήτημα ισότητας, πρόκειται για την ικανότητα των επιχειρήσεων και της κοινωνίας να αξιοποιήσουν το πλήρες φάσμα ταλέντου που διαθέτουν.
Όπως έχει τονίσει η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen:
«Δεν μπορούμε να διαμορφώσουμε την ψηφιακή εποχή χωρίς την πλήρη συμμετοχή των γυναικών. Η Ευρώπη χρειάζεται όλα της τα ταλέντα για να είναι ανταγωνιστική και δίκαιη».
Μια οικονομία που αποκλείει, άμεσα ή έμμεσα, τις γυναίκες από τον τεχνολογικό και ψηφιακό μετασχηματισμό, είναι μια οικονομία που αυτοπεριορίζεται. Και σε μια χώρα όπως η Κύπρος, όπου το δημογραφικό μέγεθος δεν επιτρέπει σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού, η ενίσχυση της γυναικείας συμμετοχής στα STEM είναι αναγκαία συνθήκη για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Ο ρόλος της επιχειρηματικής κοινότητας
Η επιχειρηματική κοινότητα έχει καθοριστικό ρόλο να διαδραματίσει. Χρειάζεται να στηρίξει ενεργά την είσοδο και παραμονή των γυναικών στους τεχνολογικούς και μηχανολογικούς τομείς, με πρακτικά μέτρα:
- Προγράμματα mentoring για γυναίκες σε ηγετικές θέσεις,
- Δημιουργία υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος με πολιτικές ισότητας και ευελιξίας,
- Προώθηση θετικών προτύπων μέσα από εσωτερική και δημόσια επικοινωνία,
- Συμμετοχή σε εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες που στοχεύουν κορίτσια από νεαρή ηλικία.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων Κύπρου (ΟΕΒ) ενισχύει με σταθερότητα τις δράσεις ενδυνάμωσης των γυναικών στην επιχειρηματικότητα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις δεξιότητες του μέλλοντος. Σε συνεργασία με Επιχειρηματικούς Συνδέσμους, Πανεπιστήμια, Οργανισμούς Κατάρτισης και Φορείς Ισότητας, στηρίζει μια πιο δίκαιη, πιο αποτελεσματική και πιο συμμετοχική αγορά εργασίας.
Η ΟΕΒ θα συνεχίσει να αποτελεί γέφυρα μεταξύ επιχειρηματικού κόσμου, ακαδημαϊκών φορέων και δημόσιας διοίκησης, με στόχο την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στις επιστήμες και την καινοτομία, αναγνωρίζοντας ότι η οικονομική πρόοδος δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμπερίληψη όλων των διαθέσιμων ταλέντων.
Η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στους τομείς STEM δεν είναι μόνο ζήτημα ισότητας· είναι επιτακτική ανάγκη για την πρόοδο της κοινωνίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Όταν οι γυναίκες αποκλείονται, άμεσα ή έμμεσα, από την τεχνολογία, τη μηχανική, την έρευνα και την καινοτομία, στερούμαστε τη μισή δεξαμενή ταλέντου, ιδεών και δημιουργικής σκέψης.
Η συμμετοχή περισσότερων γυναικών στα STEM δεν είναι μόνο θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης είναι και μοχλός για βιώσιμη ανάπτυξη, επιστημονική πρόοδο και οικονομική ανθεκτικότητα.
* Λειτουργός, Τμήμα Επιχειρηματικής Ανάπτυξης (ΟΕΒ)
