Τα τρωτά στο θέμα της διαχείρισης των αποβλήτων, από την απουσία χωριστής συλλογής τους και τη μη διαμόρφωση παλαιών σκυβαλότοπων μέχρι και το θάψιμο αντί την ανακύκλωση τους (ακόμη και όταν φτάσουν στους ανακυκλωτές), επισημαίνει ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος κ. Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, λίγους μήνες πριν παραδώσει τη σκυτάλη, με δεδομένο ότι δεν θα είναι στην επόμενη Βουλή.
Υποδεικνύει επίσης, ότι υγρά απόβλητα απορρίπτονται στο φράγμα Πολεμιδιών, ενώ δεν άρχισε καν η προετοιμασία για διαχείριση των πλαστικών μπουκαλιών. Αναφέρεται στην απουσία ελέγχου της διαδικασίας ανακύκλωσης ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών, τις οποίες κάποιοι ξηλώνουν με σκοπό να αξιοποιήσουν, την ίδια ώρα που απορρίπτονται καρέκλες, καναπέδες και έπιπλα τα οποία μπορούσαν να αξιοποιηθούν.
Τα σημαντικότερα ζητήματα σε θέματα τα οποία εγείρει ο κ. Θεοπέμπτου και τα οποία άπτονται της διαχείρισης οργανικών και άλλων αποβλήτων, παρατίθενται πιο κάτω:
-Εντοπίστηκαν επισήμως 600 μεγάλοι σκυβαλότοποι, διατέθηκαν κονδύλια για καθαρισμό τους και ούτε οι μισοί κοινοτάρχες ενδιαφέρθηκαν, ίσως επειδή γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν άδικος κόπος, υπό την έννοια ότι θα ξαναγεμίσουν.
-Το 2018 τροποποιήθηκε η Οδηγία για τα απόβλητα περιλαμβάνοντας και πρόνοια, ότι 6 χρόνια μετά (δηλαδή τον Ιανουάριο του 2024) θα προχωρούσαμε σε χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων. Οκτώ χρόνια μετά και ακόμη δεν κάναμε τίποτα σημαντικό.
-Δεν γνωρίζουμε ακόμη σε ποιο κάδο θα απορρίπτονται, με ποια αυτοκίνητα θα συλλέγονται, που θα μεταφέρονται και τι θα τα κάνουμε.
-Η χωριστή συλλογή των οργανικών (αφορούν το 40% των αποβλήτων μας), είναι εξαιρετικά σημαντική διότι αφαιρώντας τα αποφάγια από την Κόσιη και το Πεντάκωμο, οι μονάδες αυτές θα μπορούν να λειτουργήσουν πιο αποτελεσματικά.
Τώρα περάσαμε στην επόμενη φάση κατά την οποία οι εταιρείες εστίασης θα αναλάβουν δικές τους ευθύνες με ετοιμασία πλάνων διαχείρισης των οργανικών αποβλήτων, μετρήσεις και άλλες δράσεις.
Και αυτό δεν είναι φυσικά το μοναδικό πρόβλημα με τη διαχείριση των αποβλήτων λαμβανομένου υπόψιν πως αντιμετωπίζουμε τεράστια προβλήματα με την ανακύκλωση η οποία δεν καλύπτει όλη την Κύπρο και επιπλέον θάβουμε μεγάλο ποσοστό (των αποβλήτων).
Πέραν αυτού, δραστηριοποιούνται πολλές παράνομες εταιρείες οι οποίες έπρεπε να πληρώνουν ανακύκλωση υλικών αλλά δεν τις κυνηγά κανείς, με αποτέλεσμα τα στατιστικά μας στοιχεία να αμφισβητούνται από τρίτους.
Επιπλέον, ως χώρα, οφείλαμε να έχουμε παντού ανακύκλωση ρούχων και δεν έχουμε ενώ η ανακύκλωση φαρμάκων ξεκίνησε, αλλά προσωπικά δεν είδα ακόμη κάδους για επιστροφή.
Εξάλλου, εκκρεμούν ή πρέπει να τύχουν διαχείρισης και τα ακόλουθα:
- Τα ναύλα των θερμοκηπίων δεν προχώρησαν
- Όσοι εισάγουν προϊόντα με φίλτρο όπως, πχ τσιγάρα, όφειλαν να πληρώνουν τους δήμους για καθαριότητα ενώ έπρεπε να τοποθετούνται σε μικρά δοχεία σε επιλεγμένα σημεία για τα αποτσίγαρα, πλην όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη.
- Δεν κυνηγούν τους εισαγωγείς ηλεκτρονικών τσιγάρων για επιβολή δασμών ανακύκλωσης για το γεγονός ότι περιέχουν μπαταρία και αποτελούν ηλεκτρονικές συσκευές.
- Η ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών δεν ελέγχεται και γίνονται μεγάλες παρεμβάσεις και αποσυναρμολόγηση συσκευών.
- Υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με τους παράνομους μεταφορείς αποβλήτων από κατασκευές και κατεδαφίσεις, με πολλές παράνομες απορρίψεις.
- Δεν ελέγχονται επαρκώς οι μονάδες διαχείρισης αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων, για το αν είναι νόμιμες και πόσα υλικά επαναπροωθούνται στην αγορά.
- Δεν έκανε κανένας προσπάθεια μείωσης της παραγωγής αποβλήτων, ιδιαίτερα σε κυπριακές βιομηχανίες.
- Δεν υπάρχει συνεχής ενημέρωση ως προς το ποια υλικά ανακυκλώνονται και ποια όχι, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό υλικών που καταλήγουν σε ανακυκλωτές να μην ανακυκλώνονται.
- Αντιμετωπίζουμε τεράστια προβλήματα με τα υπολείμματα που καταλήγουν για καύση.
- Η επαρχία Πάφου θάβει ακόμη απόβλητα ενώ οι μονάδες στην Κόσιη και Πεντάκωμο είναι σε τραγική κατάσταση και θάβουν κατευθείαν τα απόβλητα.
- Δεν αποκαταστήσαμε τους παλιούς σκυβαλότοπους όπως το Κοτσιάτη και το Βατί, στο οποίο ακόμη καίγονται σκουπίδια.
- Δεν κυνηγούμε τους παράνομους με υγρά απόβλητα που καταλήγουν παντού, με τα πιο πολλά στο φράκτη Πολεμιδιών.
- Το «Πληρώνω όσα Πετώ» έπρεπε με βάση το νόμο να ξεκινήσει το 2024 και ακόμη τσακώνονται και καταλήξαμε να μας λεν στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, ότι θα χρεώνουν πολλαπλάσια ποσά τους πολίτες αντί να έχουμε μείωση του κόστους.
- Από το 2004 που ενταχθήκαμε στην ΕΕ δεν έκανε κανένας οτιδήποτε για την επαναχρησιμοποίηση, που είναι με βάση το νόμο, η δεύτερη πιο σημαντική δράση μετά τη μείωση, στη διαχείριση αποβλήτων. Καναπέδες κρεβάτια έπιπλα καταλήγουν στα σκουπίδια αντί σε όσους τα χρειάζονται.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε σύντομα, αφορά και τις αλλαγές στις συσκευασίες και ιδιαίτερα η εισαγωγή εγγυοδοτικού συστήματος για τις μίας χρήσης συσκευασίες ποτών.
Έως την 1η Ιανουαρίου 2029, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα, για να εξασφαλίσουν τη χωριστή συλλογή τουλάχιστον 90% ετησίως κατά βάρος πλαστικών φιαλών αναψυκτικών μίας χρήσης χωρητικότητας έως τρία λίτρα, και μεταλλικά δοχεία ποτών μιας χρήσης με χωρητικότητα έως τρία λίτρα.
Για πετύχει αυτός ο στόχος, θα πρέπει η κάθε χώρα να εισαγάγει σύστημα με βάση το οποίο, όταν ο καταναλωτής αγοράζει ένα ποτό, θα πληρώνει επιπλέον ποσό (πχ 20 σεντ) το οποίο θα παίρνει πίσω όταν επιστρέψει την μπουκάλα /τενεκεδάκι.
Όταν πριν λίγα χρόνια ετοιμάστηκε ένα τέτοιο νομοσχέδιο, έγινε χαμός ανάμεσα στους ενδιαφερόμενους και η κυβέρνηση αναγκάστηκε τότε να το εγκαταλείψει.
Αν δεν γίνει από τώρα η προετοιμασία και οι διαβουλεύσεις, να είσαστε σίγουροι ότι δεν θα έχουμε τέτοιο σύστημα το 2029.
