Η δέκατη Τριμερής Σύνοδος Κορυφής μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας, πραγματοποιήθηκε σε μια χρονική περίοδο και πολιτική συγκυρία για να λειτουργήσει ως πλαίσιο στρατηγικής επαναβεβαίωσης, επανεκκίνησης μηχανισμών συνεργασίας και παραγωγής απτών παραδοτέων.
Σ’ ό,τι αφορά την Κύπρο, η σύνοδος πραγματοποιήθηκε ένα δεκαήμερο πριν από την ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ συμπίπτει με μια περίοδο πυκνού πολιτικού χρόνου στην εξωτερική πολιτική, στον άξονα Ανατολικής Μεσογείου και Κόλπου.
Στο ίδιο κάδρο εντάσσεται η ενίσχυση σχέσεων με στρατηγικούς εταίρους, όπως ήταν η επίσκεψη του Προέδρου των ΗΑΕ στην Κύπρο, η συνάντηση Χριστοδουλίδη – Μακρόν στο Παρίσι και η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Λιβάνου. Οι πρόσφατες περιφερειακές εντάσεις απαιτούν νηφαλιότητα, προσήλωση στο διεθνές δίκαιο και σαφή προσανατολισμό σταθερότητας.
Προς τις ΗΠΑ για αναβίωση του 3+1
Ο βασικός πολιτικός στόχος της συνόδου ήταν η επαναβεβαίωση του στρατηγικού πλέγματος του σχήματος, το οποίο εκτείνεται και καλύπτει θεματικές, όπως, ενέργεια, οικονομία, άμυνα, κυβερνοασφάλεια, θαλάσσια ασφάλεια, πολιτική προστασία και διαχείριση κρίσεων.
Στο σκέλος περιφερειακής αρχιτεκτονικής και σχέσεων με τις ΗΠΑ, αναδεικνύεται η προοπτική αναβίωσης και αναβάθμισης του σχήματος 3+1. Η συγκυρία θεωρείται πρόσφορη, μεταξύ άλλων και ενόψει της συνάντησης του Ισραηλινού Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ στις 29 Δεκεμβρίου, όπου αναμένεται να συζητηθούν κρίσιμες πτυχές της επόμενης ημέρας στη Γάζα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τριμερής μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα μεταξύ περιφερειακής πολυμέρειας και πρακτικής συνεργασίας σε έργα διασυνδεσιμότητας, εντασσόμενη στη δυναμική που διαμορφώνουν πρωτοβουλίες περιφερειακής ενσωμάτωσης και ο διάδρομος IMEC.
Παράλληλα, καταγράφεται αυξημένο ενδιαφέρον του αμερικανικού Κογκρέσου για θεσμική στήριξη του 3+1, με πρωτοβουλίες που ενισχύουν την κοινοβουλευτική διάσταση της συνεργασίας σε αντιτρομοκρατία και θαλάσσια ασφάλεια.
Συνέργειες που ευθυγραμμίζουν GSI και IMEC
Στο ενεργειακό και ευρύτερα στο πεδίο υποδομών και διασυνδεσιμότητας, η σύνοδος δίνει ευκαιρία πολιτικής ώθησης σε έργα ηλεκτρικής διασύνδεσης και ψηφιακής συνδεσιμότητας, όπως το GSI και τα υποθαλάσσια τηλεπικοινωνιακά καλώδια, καθώς και σε συνέργειες που ευθυγραμμίζονται με τον IMEC. Σημαντικό μομέντουμ δημιουργείται από την υπογραφή της Συμφωνίας Οριοθέτησης ΑΟΖ Κύπρου και Λιβάνου στις 26 Νοεμβρίου 2025, εξέλιξη που ενισχύει την περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, στηρίζει την περιφερειακή σταθερότητα και δημιουργεί προϋποθέσεις για επόμενα βήματα σε διασυνοριακές διευθετήσεις και ενεργειακό σχεδιασμό.
Ως προς τη Γάζα, ο πολιτικός πυρήνας της προσέγγισης της Κυπριακής Δημοκρατίας εστιάζει σε ενεργή, συμπληρωματική και αξιόπιστη συνδρομή στις σταθεροποιητικές προσπάθειες, με τρεις άξονες, ανθρωπιστική ανταπόκριση, ασφάλεια και ανοικοδόμηση. Η Κύπρος προβάλλει το συγκριτικό της πλεονέκτημα ως ασφαλής ευρωπαϊκός κόμβος, με δυνατότητες σε logistics, λιμενικές εξυπηρετήσεις, διακομιδές, αποθήκευση, και ειδικές εκπαιδεύσεις, συμπεριλαμβανομένης της αξιοποίησης δομών, όπως το CYCLOPS, σε συνέργεια με ευρωπαϊκές αποστολές και διεθνείς οργανισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, ο Ανθρωπιστικός Διάδρομος Αμάλθεια καταγράφεται ως επιχειρησιακό παράδειγμα προβλεψιμότητας και αποτελεσματικότητας, με πρόσφατες αποστολές και συνολικές ποσότητες, που έχουν φθάσει τους 30.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας από την ενεργοποίηση του σχεδίου.
Έδωσε συγκεκριμένα παραδοτέα
Ως προς τα παραδοτέα, αποτυπώθηκαν συγκεκριμένες αποφάσεις με ορίζοντα υλοποίησης εντός του 2026, που να ενισχύουν την ανθεκτικότητα, την ετοιμότητα και την κοινή επιχειρησιακή κουλτούρα. Ενδεικτικά καταγράφονται πρωτοβουλίες όπως:
- η δημιουργία Trilateral Maritime Cybersecurity Center of Excellence στην Κύπρο,
- η σύσταση Working Group για Emergency Preparedness,
- η έναρξη συζητήσεων για Μνημόνιο Συναντίληψης σε ζητήματα διαχείρισης υδάτων,
- η λειτουργία Working Group για Health με έμφαση σε ιατρικά ιδρύματα και έρευνα, καθώς και
- κοινή άσκηση εντός του 2026 για αντιμετώπιση θαλάσσιων περιβαλλοντικών ρυπάνσεων.
Αυτές οι δράσεις θα ενισχύσουν το σχήμα και θα δώσουν περιεχόμενο σε τομείς άμεσου δημόσιου ενδιαφέροντος, από την κυβερνοασφάλεια μέχρι την πολιτική προστασία και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Η διεθνής διάσταση και το μήνυμα της Τριμερούς
Η διεθνής διάσταση της συνόδου έγκειται στο ότι συμβάλλει σε πιο δομημένη συζήτηση για τις σχέσεις Ε.Ε. και Ισραήλ, για τη στάση σε διεθνή φόρα και για την ανάγκη πολιτικού ορίζοντα στην περιοχή, με την Κυπριακή Δημοκρατία να διατηρεί σταθερή θέση υπέρ λύσης δύο κρατών, ως αρχής για το Παλαιστινιακό, στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας και με μέριμνα για την ασφάλεια όλων.
Το συνολικό πολιτικό μήνυμα που εξέπεμψε η δέκατη Τριμερής είναι ότι οι τρεις χώρες επενδύουν στη θεσμική συνέχεια, στην περιφερειακή σταθερότητα και σε συνεργασίες που παράγουν απτά αποτελέσματα. Για την Κυπριακή Δημοκρατία, η σύνοδος υπογραμμίζει τον ρόλο της ως αξιόπιστου εταίρου, ως πυλώνα ασφάλειας και ως κράτους-μέλους που, ενόψει της Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε., μπορεί να συνδέει αποτελεσματικά την Ανατολική Μεσόγειο με τις ευρωπαϊκές πολιτικές προτεραιότητες σε ενέργεια, διασυνδεσιμότητα, ασφάλεια και ανθεκτικότητα.
