Η γήρανση του πληθυσμού εξελίσσεται σε δομική απειλή για την οικονομική ανάπτυξη, προειδοποιεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) στην εξαμηνιαία έκθεσή της, καλώντας τις κυβερνήσεις να δράσουν άμεσα ώστε να αποτρέψουν μακροπρόθεσμη επιβράδυνση του ΑΕΠ.
Η Τράπεζα σημειώνει ότι σε αρκετές χώρες η δημογραφική συρρίκνωση έχει ήδη αρχίσει να περιορίζει την ανάπτυξη, ενώ στην αναδυόμενη Ευρώπη η μείωση του ποσοστού των ατόμων σε ηλικία εργασίας αναμένεται να περιορίσει την ετήσια αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες από το 2024 έως το 2050.
Η επικεφαλής οικονομολόγος της EBRD, Μπεάτα Τζάβορτσικ, δήλωσε στο Reuters ότι η δημογραφική σύνθεση «ήδη διαβρώνει την αύξηση του βιοτικού επιπέδου και θα αποτελέσει ανασχετικό παράγοντα για το ΑΕΠ στο μέλλον». Υπογράμμισε ότι πολλές μετακομμουνιστικές χώρες «γερνούν πριν πλουτίσουν», καθώς η μέση ηλικία έχει φτάσει τα 37 έτη, ενώ το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παραμένει χαμηλό.
Η έκθεση εντοπίζει πληθώρα παραγόντων για τη μείωση των γεννήσεων, από κοινωνικές αλλαγές έως την απώλεια εισοδήματος των γυναικών με την απόκτηση παιδιών. Ωστόσο, τα κίνητρα για μεγαλύτερη τεκνοποίηση δεν έχουν αποδώσει βιώσιμα αποτελέσματα.
Η μετανάστευση σε κλίμακα ικανή να αντισταθμίσει την πληθυσμιακή πτώση δεν θεωρείται πολιτικά αποδεκτή στις περισσότερες χώρες, ενώ το κοινό εμφανίζεται επιφυλακτικό απέναντι στη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης για την αύξηση της παραγωγικότητας.
Κατά την EBRD, η πλέον αποτελεσματική παρέμβαση είναι η παράταση του εργασιακού βίου, με επανεκπαίδευση και πιθανές αλλαγές στα συνταξιοδοτικά συστήματα. Η Τζάβορτσικ τόνισε την ανάγκη για «ειλικρινή διάλογο με τους ψηφοφόρους», επισημαίνοντας ότι ιδιαίτερα οι νέοι θα κληθούν να επωμιστούν το βάρος των αναδιανεμητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Η έκθεση σημειώνει ότι τα περισσότερα μέτρα για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας δεν είναι δημοφιλή πολιτικά, την ίδια στιγμή που η γήρανση των ηγεσιών δυσχεραίνει τις αποφάσεις υπέρ της μεταρρύθμισης. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μέση ηλικία των ηγετών είναι πλέον 60 έτη, 19 χρόνια μεγαλύτερη από εκείνη του μέσου πολίτη.
Για τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Νιγηρία, η EBRD υπογραμμίζει ότι το δημογραφικό «παράθυρο ευκαιρίας» είναι περιορισμένο και πρέπει να αξιοποιηθεί με πολιτικές ενίσχυσης της απασχόλησης και του ιδιωτικού τομέα.
