Η ρευστότητα του πολιτικού σκηνικού προκαλεί μεγάλη πολιτική αβεβαιότητα. Στα κομματικά επιτελεία επικρατεί ανησυχία για τα ποσοστά που ενδέχεται να καταγράψουν, ωστόσο ο προβληματισμός είναι ευρύτερος. Αυτό που πλέον συζητείται στο πολιτικό παρασκήνιο, από αναλυτές και πολιτικούς, είναι το σοβαρό ενδεχόμενο η σύνθεση της νέας Βουλής να μην επιτρέπει την ομαλή λειτουργία του Σώματος και, κατ’ επέκταση, του κράτους.
Μια κατακερματισμένη Βουλή δεν θα μπορεί εύκολα να διαμορφώνει πλειοψηφίες για την ψήφιση νομοσχεδίων και προτάσεων νόμου, δημιουργώντας ζητήματα δυσλειτουργίας στον κρατικό μηχανισμό. Επιπλέον, εγείρονται ερωτήματα για την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς θα απαιτείται η θετική ψήφος αρκετών κομμάτων για την επίτευξη πλειοψηφίας. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις τροποποίησης του Συντάγματος, για την οποία απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων.
Πώς έχουν τα δεδομένα
Η συζήτηση και ο προβληματισμός γύρω από το πολιτικό σκηνικό επικεντρώνονται στη ρευστότητα που το χαρακτηρίζει, με δύο βασικές προεκτάσεις:
Πρώτον: Τη σημαντική υποχώρηση των ποσοστών των παραδοσιακών κομμάτων, εξέλιξη που μπορεί να οδηγήσει στην είσοδο νέων κομματικών σχηματισμών στη Βουλή.
Δεύτερον: Τη δημιουργία μιας Βουλής στην οποία οι συνεργασίες θα είναι δύσκολες, ενδεχομένως οδηγώντας σε πλήρη απορρύθμιση του πολιτικού συστήματος.
Ο προβληματισμός αυτός επεκτείνεται στο ενδεχόμενο μια δυσλειτουργική Βουλή, η οποία θα δυσκολεύεται να επιτελέσει τον ρόλο της, να οδηγήσει είτε σε ανάγκη διαμόρφωσης νέων πολιτικών συνεργασιών, είτε ακόμη και σε πολιτική κρίση ή πρόωρες εκλογές.
Το σενάριο αυτό δεν θεωρείται καθόλου απίθανο, καθώς, σύμφωνα με την τρέχουσα συμπεριφορά του εκλογικού σώματος, παρατηρείται πτωτική τάση στα ποσοστά των δύο μεγάλων κομμάτων, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ. Σε κάμψη βρίσκονται και τα κόμματα του κέντρου, με ορισμένα να δίνουν μάχη επιβίωσης. Αντίθετα, διαφαίνεται αύξηση της επιρροής του ΕΛΑΜ, κυρίως από απογοητευμένους ψηφοφόρους του ΔΗΣΥ.
Στο σκηνικό εισέρχεται και το κίνημα «Άλμα» του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, το οποίο παραμένει βασικός αστάθμητος παράγοντας. Ο ίδιος, κατά την εξαγγελία του, δήλωσε ως στόχο διψήφιο ποσοστό. Σημαντικό ρόλο ενδέχεται να διαδραματίσουν και άλλα νέα κόμματα. Ήδη είναι βέβαιη η συμμετοχή του VOLT, που διεκδικεί είσοδο στη Βουλή. Κόμμα έχει ιδρύσει και ο ανεξάρτητος βουλευτής Ανδρέας Θεμιστοκλέους υπό την επωνυμία «Δημοκρατικό Εθνικό Κόμμα (ΔΕΚ)». Κομματικό φορέα έχουν εξαγγείλει επίσης ο Χριστόφορος Τορναρίτης και ο νομικός Χρήστος Κληρίδης.
Όλα τα παραπάνω συνθέτουν ένα περίπλοκο και αμφίρροπο σκηνικό. Επιπρόσθετα, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι στις βουλευτικές εκλογές του 2026 είναι πολύ πιθανόν να συμμετάσχουν στην τρίτη κατανομή εδρών τέσσερα, πέντε ή και περισσότερα κόμματα. Στην τρίτη κατανομή συμμετέχουν τα κόμματα που συγκεντρώνουν ποσοστό 7,2% και άνω, διεκδικώντας τις αδιάθετες έδρες. Το 2016 και το 2021, κατά την τρίτη κατανομή, διεκδικήθηκαν τέσσερις έδρες.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο αριθμός των εδρών που διαθέτει το κάθε κόμμα. Σήμερα, στη Βουλή εκπροσωπούνται επτά κόμματα (το 2016 ήταν οκτώ). Ο ΔΗΣΥ διαθέτει 17 έδρες, το ΑΚΕΛ 15, το ΔΗΚΟ 9, το ΕΛΑΜ 4 – που περιορίστηκαν σε 3 μετά τη διαγραφή του Ανδρέα Θεμιστοκλέους – η ΕΔΕΚ 4, επίσης μειωμένες σε 3 μετά τη διαγραφή του Κωστή Ευσταθίου, η ΔΗΠΑ 4 και οι Οικολόγοι 3, που μειώθηκαν σε 2 μετά την αποχώρηση της Αλεξάνδρας Ατταλίδου.
Με αυτή τη σύνθεση μπορούσαν, κατά περίπτωση, να διαμορφωθούν πλειοψηφίες για την ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού και κυβερνητικών νομοσχεδίων. Παραδοσιακά, το ΔΗΚΟ διαδραμάτιζε ρυθμιστικό ρόλο, καθορίζοντας την πλειοψηφία, αναλόγως αν ψήφιζε με τον ΔΗΣΥ ή το ΑΚΕΛ. Μετά τις προεδρικές εκλογές του 2023, το σκηνικό άλλαξε, καθώς ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ βρίσκονται για πρώτη φορά μαζί στην αντιπολίτευση, αν και ο προϋπολογισμός συνεχίζει να περνά με τις ψήφους του ΔΗΣΥ.
Τι θα γίνει με μια κατακερματισμένη Βουλή
Σε μια κατακερματισμένη Βουλή, όπου δεν θα διαμορφώνονται εύκολα πλειοψηφίες, θα απαιτείται σύνεση και συνεργασία. Σε αντίθετη περίπτωση, ελλοχεύει ο κίνδυνος πολιτικής κρίσης.
Υπάρχει και το προηγούμενο του 1985, όταν, μετά τη διάλυση της συνεργασίας μεταξύ ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ, το ΑΚΕΛ πέρασε στην αντιπολίτευση. ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ ψήφισαν στη Βουλή ψήφισμα παραίτησης της κυβέρνησης Σπύρου Κυπριανού. Ο τελευταίος προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο και τελικά οδηγηθήκαμε σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές τον Δεκέμβριο του 1985.
