Οι οικογενειακές επιχειρήσεις ξεχωρίζουν όχι μόνο για τη μακροχρόνια παρουσία τους στις αγορές, αλλά και για το ιδιαίτερο πλέγμα σχέσεων που διαμορφώνεται μεταξύ των μελών της οικογένειας και του επιχειρηματικού οργανισμού.
Αυτή η σύνθετη δυναμική αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη βιωσιμότητα, την ανάπτυξη και την επιχειρηματική συνέχεια διαμέσου των γενεών, όπως αναδεικνύεται και στην Έκθεση KPMG Global Family Business Report 2025.
Στις οικογενειακές επιχειρήσεις, η εγγύτητα των οικογενειακών δεσμών προσδίδει ανθεκτικότητα, εμπιστοσύνη και κοινό όραμα. Ωστόσο, η ίδια αυτή εγγύτητα συχνά δημιουργεί ασαφή όρια ανάμεσα στις προσωπικές και επαγγελματικές σχέσεις, προκαλώντας εντάσεις, αλληλοεπικαλύψεις ρόλων και συγκρούσεις συμφερόντων. Η ισορροπία μεταξύ συναισθηματικών δεσμών και επαγγελματικής λογικής είναι μια πρόκληση που απαιτεί συστηματική διαχείριση.
Ενδεικτικά, μόλις το 30% των οικογενειακών επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνει ότι καταφέρνει να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις συγκρούσεις. Παράλληλα, μόνο το 21% εκφράζει πλήρη ικανοποίηση από την ποιότητα της επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας. Τα στοιχεία αυτά φανερώνουν ότι η ενδοοικογενειακή συνοχή δεν είναι αυτονόητη, αλλά απαιτεί δομημένη προσπάθεια ενίσχυσης της συνεργασίας και καλλιέργειας ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας.
Η δυναμική των σχέσεων επιβαρύνεται επιπλέον κατά τις περιόδους διαδοχής. Η μετάβαση της ηγεσίας από τη μία γενιά στην επόμενη δεν αφορά μόνο την αλλαγή ενός προσώπου, αλλά και τη μετάβαση σε νέα πρότυπα ηγεσίας και στρατηγικής. Η απουσία ή ο ελλιπής έγκαιρος σχεδιασμός και η αδυναμία καθοδήγησης και προετοιμασίας των επόμενων ηγετών μπορεί να εντείνει τις εντάσεις και να αποδυναμώσει τη μακροχρόνια προοπτική. Εξάλλου, οι διαφορετικές αντιλήψεις και οι αξιακές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις γενιές μπορούν να οδηγήσουν σε στρατηγικές αποκλίσεις, αν δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο που να διευκολύνει τον διάλογο και τη συναίνεση.
Η σύγχρονη διακυβέρνηση των οικογενειακών επιχειρήσεων οφείλει να αναγνωρίσει τη σημασία των οικογενειακών σχέσεων ως στρατηγικής σημασίας που απαιτεί συνολική διαχείριση Η δημιουργία ανεξάρτητων διοικητικών συμβουλίων, η καθιέρωση ενός συνόλου κανόνων/αρχών που ορίζει ρόλους, ευθύνες και διαδικασίες λήψης αποφάσεων, καθώς και η προώθηση της ανοιχτής επικοινωνίας και της διαγενεακής συνεργασίας, συνιστούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποφυγή συγκρούσεων και την ενίσχυση της συνοχής.
Η οικογένεια, όταν λειτουργεί με ενότητα και αμοιβαία εμπιστοσύνη, μπορεί να αποτελέσει καταλύτη καινοτομίας και επιχειρηματικής ανάπτυξης. Η πρόκληση έγκειται στη μετατροπή των σχέσεων σε ένα λειτουργικό δίκτυο συνεργασίας, που ενσωματώνει τις αξίες της οικογένειας στη στρατηγική του οργανισμού. Μόνο έτσι η οικογενειακή επιχείρηση μπορεί να διασφαλίσει όχι μόνο την επιβίωσή της, αλλά και την ευημερία της στο διηνεκές.
Σε αυτό το πλαίσιο, καθοριστικός είναι ο ρόλος της εκπαίδευσης και της προετοιμασίας των μελών της οικογένειας, ιδιαίτερα της νέας γενιάς. Η ενεργή συμμετοχή τους σε δομημένα προγράμματα ανάπτυξης ηγεσίας και η εξοικείωση με τις σύγχρονες τάσεις της αγοράς ενισχύει την ικανότητά τους να συνεισφέρουν ουσιαστικά στη στρατηγική κατεύθυνση της επιχείρησης.
Παράλληλα, η συμμετοχή τους σε δίκτυα και επαγγελματικούς οργανισμούς ενισχύει τον εξωστρεφή προσανατολισμό της επιχείρησης.
Η δυναμική των οικογενειακών σχέσεων δεν πρέπει να θεωρείται αδυναμία, αλλά πλούτος που, εφόσον καλλιεργηθεί σωστά, μπορεί να μετατραπεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα με διαχρονική αξία.
* Διοικητικός Σύμβουλος, Restructuring and Debt Advisory, Επικεφαλής τομέα Οικογενειακών Επιχειρήσεων, KPMG Κύπρου
** Senior Content Writer, Clients & Markets, ΚPMG Κύπρου
