Η εκτόξευση της τιμής των τσιγάρων σε ιστορικά υψηλά επίπεδα στην Αυστραλία προκαλεί αύξηση της εγκληματικότητας και τροφοδοτεί τη μαύρη αγορά, έναν «πόλεμο του καπνού» σύμφωνα με τα μέσα ενημέρωσης της χώρας, και όπως λένε οι ειδικοί αυτό στερεί από το κράτος δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά έσοδα.
Με το πακέτο των 25 τσιγάρων να κοστίζει 29 ευρώ, πολλοί καπνιστές στρέφονται στην παράνομη αγορά για να αποφύγουν τους υψηλούς έμμεσους φόρους στον καπνό, δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Οικονομικών της Αυστραλίας, Τζιμ Τσάλμερς. Η κυβέρνηση μείωσε την πρόβλεψή της για τα έσοδα από τη φορολογία καπνού κατά τέσσερα δισεκατομμύρια ευρώ έως το 2029.
«Είναι μια δημοσιονομική κρίση. Χάνουμε δισεκατομμύρια από ειδικούς φόρους, αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έξαρση της εγκληματικότητας», δήλωσε ο καθηγητής Εγκληματολογίας Τζέιμς Μάρτιν από το Πανεπιστήμιο Deakin της Μελβούρνης.
Από τις αρχές του 2023, έχουν σημειωθεί περισσότερες από 220 επιθέσεις με εκρηκτικούς μηχανισμούς σε εμπόρους παράνομων προϊόντων ή καταστήματα που αρνήθηκαν να πωλήσουν λαθραία καπνικά προϊόντα, σύμφωνα με τον Μάρτιν. Ο ίδιος κάνει λόγο για εκτεταμένα φαινόμενα εκβιασμών και εκφοβισμού.
Η Αυστραλία βρίσκεται ιστορικά στην πρώτη γραμμή των αντικαπνιστικών πολιτικών. Το 2012 έγινε η πρώτη χώρα που εισήγαγε πακέτα τσιγάρων χωρίς λογότυπα και με προειδοποιητικές εικόνες. Ωστόσο, η γενική διευθύντρια της Επιτροπής Πληροφοριών Εγκληματικού Περιεχομένου, Χέδερ Κουκ, αποδίδει την αύξηση της βίας στους παράνομους που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο της «επικερδούς» μαύρης αγοράς καπνού.
Ο Τζέιμς Μάρτιν υποστηρίζει ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί μόνο με κατασταλτικά μέτρα. «Αν κάνουμε πιο δύσκολη την πρόσβαση στη νικοτίνη, οι άνθρωποι θα στραφούν στη μαύρη αγορά», προειδοποιεί. Ο ίδιος θεωρεί ότι η κυβέρνηση έκανε δύο σημαντικά λάθη: αφενός αύξησε υπερβολικά τις τιμές, με αποτέλεσμα ένας καπνιστής που καταναλώνει ένα πακέτο την ημέρα να δαπανά 8.700 ευρώ τον χρόνο, και αφετέρου περιόρισε την πώληση ηλεκτρονικών τσιγάρων αποκλειστικά στα φαρμακεία.
Ο καθηγητής προτείνει τη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στον καπνό και τη νομιμοποίηση των προϊόντων ατμίσματος. Παραπέμπει στο παράδειγμα της Νέας Ζηλανδίας, η οποία, αν και διατηρεί παρόμοια φορολογική πολιτική στον καπνό, νομιμοποίησε τα ηλεκτρονικά τσιγάρα το 2020 και έκτοτε έχει μειώσει σημαντικά το ποσοστό καπνιστών.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα λαθραία τσιγάρα εισάγονται κυρίως από την Κίνα και τη Μέση Ανατολή, ενώ τα ηλεκτρονικά τσιγάρα προέρχονται κυρίως από την περιοχή Σεντζέν της νότιας Κίνας. Η αγορά παράνομων καπνικών προϊόντων στην Αυστραλία φαίνεται να επεκτείνεται: η Συνοριακή Αστυνομία ανακοίνωσε ότι μεταξύ Ιουλίου 2023 και Ιουνίου 2024 κατέσχεσε 1,8 δισεκατομμύρια τσιγάρα και πάνω από 436 τόνους παράνομων φύλλων καπνού.
Παρά την αύξηση της μαύρης αγοράς, το ποσοστό καπνιστών στην Αυστραλία έχει μειωθεί αισθητά τις τελευταίες δεκαετίες, από 24% το 1991 σε 8,3% το 2023, σύμφωνα με κυβερνητική έρευνα.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
