Αυξάνονται στην Κύπρο οι καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, αλλά όσον αφορά τη σεξουαλική βία σε βάρος ενήλικων ατόμων, κυρίως γυναικών, ιδιαίτερα στον αθλητισμό, δεν υπάρχει συγκροτημένο σύστημα συλλογής και καταγραφής δεδομένων από κρατικές υπηρεσίες, όπως αναφέρεται και στην Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών 2023-2028 του υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, επεσήμανε η εκτελεστική και επιστημονική διευθύντρια του μη κυβερνητικού Οργανισμού Κοινωνικής Πολιτικής και Δράσης (Social Policy and Action Organization – SPAO) Ιφιγένεια Κάτσιη, μιλώντας την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2025 σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, που ήταν μέρος διήμερου ευρωπαϊκού συνεδρίου, με θέμα «Καλές Πρακτικές για Πρόληψη και Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Βίας στον Αθλητισμό». Το συνέδριο οργάνωσε ο SPAO υπό την αιγίδα της Κυπριακής Ολυμπιακής Επιτροπής, στα πλαίσια του Έργου RISE – Empowered Above Sexual Violence in Sports, που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με στόχο την πρωτογενή πρόληψη της σεξουαλικής βίας στον αθλητισμό. Το δεύτερο μέρος του συνεδρίου, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου 2025 στο Ολυμπιακό Μέγαρο της ΚΟΕ στη Λευκωσία.
Η κυρία Κάτσιη τόνισε ότι «μόνο στις περιπτώσεις ανήλικων θυμάτων, καταγράφονται οι υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης στον αθλητισμό» και επικαλέσθηκε έρευνα που είχε διεξαχθεί το 2015 από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και είχε καταγράψει ότι 1 στα 4 παιδιά, έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση στον αθλητισμό, ενώ ήταν ανήλικα, όπως αναφέρεται και στο Εγχειρίδιο του Κυπριακού Οργανισμού Αθλητισμού. Η συμμετέχουσα στη συζήτηση αστυνομικός Μαρία Κουντούρη Λογγίνου υπεύθυνη του Κλάδου Εκπαίδευσης, Διαφώτισης και Επικοινωνίας της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων της Αστυνομίας Κύπρου, ανέφερε στην παρέμβασή της ότι τα στοιχεία των τελευταίων χρόνων από το 2017 μέχρι τον Αύγουστο 2025, «δηλώνουν αύξηση στις υποθέσεις του εγκλήματος της σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων». Την απέδωσε σε «αύξηση των φωνών» που καταγγέλλουν αυτά τα εγκλήματα, τονίζοντας ότι αυτό είναι θετικό στοιχείο.
Βασική ομιλήτρια ήταν και η πρόεδρος του Συμβουλίου «ΦΩΝΗ» Κλέα Χατζηστεφάνου Παπαέλληνα, που έκανε μια συνοπτική παρουσίαση της Εθνικής Στρατηγικής και Σχεδίου Δράσης για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Απεικόνισης Υλικού Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών, για την τριετία 2025-2028. Όπως είναι γνωστό, η «ΦΩΝΗ» είναι ο θεσμικός φορέας του κράτους, αρμόδιος για τον στρατηγικό σχεδιασμό, τον συντονισμό και την παρακολούθηση της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής.
Η εκδήλωση της Κυριακής, είχε επίκεντρο το βραβευμένο ελληνικό ντοκιμαντέρ TACK της Βάνιας Τέρνερ,που καταγράφει τον αγώνα της Αμαλίας Προβελεγγίου, νεαρής αθλήτριας της ιστιοπλοΐας, που αποφάσισε το 2021 να κινηθεί νομικά εναντίον του πρώην προπονητή της, καταγγέλλοντας τη συστηματική κακοποίηση που υπέστη από αυτόν, σε παιδική ηλικία, μεταξύ 11 και 13 ετών. Η Αμαλία είχε σε όλη τη διάρκεια αυτής της επώδυνης διαδρομής, τη στήριξη της Ολυμπιονίκη στην ιστιοπλοϊα Σοφίας Μπεκατώρου, που το 2020 κατάγγειλε τον βιασμό της από υψηλόβαθμο στέλεχος της Ελληνικής Ιστιοπλοϊκής Ομοσπονδίας, όταν ήταν έφηβη αθλήτρια το 1998. Η καταγγελία της, αποτέλεσε την αφετηρία του κινήματος #MeToo στην Ελλάδα.
Μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ, έγινε συζήτηση που συντόνισε η Ιφιγένεια Κάτσιη, ενώ στο πάνελ συμμετείχαν η Μαρία Κουντούρη Λογγίνου, η δρ Μαρία Παπαευσταθίου μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων των Συμβουλίου της Ευρώπης στο θέμα του Ασφαλούς Αθλητισμού, η γενική γραμματέας της ΠΟΓΟ και τέως βουλεύτρια ΑΚΕΛ Σκεύη Κουκουμά και ο δρ Αντώνης Αλεξόπουλος λέκτορας Κοινωνιολογίας του Αθλητισμού στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
«Ποτέ δεν φταις εσύ»!
Απαριθμώντας τις καταγγελίες/αναφορές σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων στην κυπριακή Αστυνομία από το 2017 μέχρι τον Αύγουστο 2025, η Μαρία Κουντούρη Λογγίνου είπε ότι έγιναν 138 καταγγελίες το 2017, 167 το 2018, 211 το 2019, 197 το 2020, 278 το 2021, 303 το 2022, 315 το 2023, 303 το 2024 και 221 μέχρι τον Αύγουστο 2025. Πρόσθεσε ότι σύμφωνα με στατιστική ανάλυση της Αστυνομίας, 63,6% των θυμάτων είναι κορίτσια και 36,4% είναι αγόρια. Ένα ποσοστό 67% των περιστατικών αφορούν σωματική επαφή, το 12,2% με διείσδυση και 14,5% χωρίς διείσδυση. Συνέχισε λέγοντας ότι «τόσο τα ευρωπαϊκά δεδομένα, όσο και τα στατιστικά στοιχεία στην Κύπρο, επιβεβαιώνουν ότι 85-90% των δραστών, ανήκουν στον στενό κύκλο του παιδιού – οικογένεια, περιβάλλον, σχολείο, αθλητισμό.
Σε όλες σχεδόν τις υποθέσεις που έχουμε εξετάσει μέχρι σήμερα – κατέληξε – διαπιστώνεται ένα κοινό χαρακτηριστικό: Το ανήλικο θύμα της χειριστικής συμπεριφοράς του δράστη, νιώθει ενοχή για ό,τι συνέβη. Αυτή η ψευδής αίσθηση ευθύνης, είναι ο κυριότερος λόγος που δεν γίνονται καταγγελίες. Γι’ αυτό, το 2024 προχωρήσαμε ως Υποδιεύθυνση Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων της Αστυνομίας Κύπρου, στην εκστρατεία «Ποτέ δεν φταις εσύ», με τη στήριξη της «ΦΩΝΗΣ».
Σημειώνουμε την αναφορά της Ιφιγένειας Κάτσιη, ότι σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα που διενεργήθηκε στα πλαίσια του Έργου RISE σε 462 αθλήτριες/αθλητές από Κύπρο, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ιταλία, Ισπανία και Αυστρία, 69,3% ανέφεραν ότι είχαν βιώσει σεξουαλική βία χωρίς επαφή, στο πλαίσιο του αθλητισμού, τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Συχνότερες μορφές, ήταν τα σεξουαλικά σχόλια, αστεία ή χειρονομίες (54,1%), ανεπιθύμητες σεξουαλικές συμπεριφορές που οδήγησαν σε δυσανασχέτηση (45,2%) και ανεπιθύμητες σεξουαλικές συζητήσεις (39,0%). Προηγούμενη έρευνα του 2021, στον χώρο του αθλητισμού, με 10302 αθλητές/αθλήτριες, σε διαφορετικά αθλήματα, σε 6 ευρωπαϊκές χώρες, καταγράφηκαν 20% περιστατικά σεξουαλικής βίας με επαφή και 35% σεξουαλική βία χωρίς επαφή.
Περί πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων
Σε παρέμβασή της στο δεύτερο μέρος του συνεδρίου, στις 15 Σεπτεμβρίου 2025 στο Ολυμπιακό Μέγαρο στη Λευκωσία, με θέμα τη δημιουργία μιας πολιτισμικά ενημερωμένης εκπαίδευσης προπονητών/τριών για ασφαλέστερο αθλητισμό, η δρ Στυλιανή Χρόνη καθηγήτρια και σύμβουλος Ψυχολογίας του Αθλητισμού στο Πανεπιστήμιο Inland της Νορβηγίας, αναφέρθηκε στη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των χωρών της δυτικής Ευρώπης και των μεσογειακών χωρών, σε ό,τι αφορά τις πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες. Είπε ότι δεν λαμβάνονται υπόψη αυτές οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες, για τη δημιουργία αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης, που θα «φτάσουν και θα αγγίξουν» τους ανθρώπους. Αναφέρθηκε επίσης «στην απουσία ή καθυστέρηση εφαρμογής πολιτικών και μέτρων προστασίας και ασφάλειας στον χώρο του αθλητισμού».
Οι 6 πυλώνες στρατηγικής και το Σπίτι του Παιδιού
Παρουσιάζοντας συνοπτικά τις πρόνοιες των 6 Πυλώνων της Εθνικής Στρατηγικής για την Καταπολέμηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Απεικόνισης Υλικού Σεξουαλικής Κακοποίησης Παιδιών, η πρόεδρος του Συμβουλίου «ΦΩΝΗ» Κλέα Χατζηστεφάνου Παπαέλληνα, είπε μεταξύ άλλων ότι ο πρώτος Πυλώνας εστιάζει στην Πρωτογενή Πρόληψη της σεξουαλικής κακοποίησης, μέσω ενημέρωσης και εκπαίδευσης του γενικού πληθυσμού». Πρόσθεσε ότι «στόχος είναι η μείωση των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, ενισχύοντας τις γνώσεις και τις δεξιότητες των παιδιών, των γονέων, των επαγγελματιών και της ευρύτερης κοινωνίας, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν, να προλαμβάνουν και να αντιμετωπίζουν τέτοια περιστατικά. Για να επιτευχθούν οι πιο πάνω στόχοι, απαιτείται πολυεπίπεδη, συντονισμένη και αποφασιστική προσπάθεια και δράση από διάφορους φορείς».
Συνέχισε με τα ακόλουθα: «Ο δεύτερος Πυλώνας έχει στόχο τη δευτερογενή πρόληψη, για άμεση και έγκαιρη ανταπόκριση στα αρχικά προβλήματα, προτού αυτά επιδεινωθούν. Ο τρίτος Πυλώνας για την τριτογενή πρόληψη, στοχεύει στη θεραπεία του προβλήματος, όταν η κακοποίηση έχει ήδη συμβεί και περιλαμβάνει παρεμβάσεις για να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες αυτού του γεγονότος και κυρίως η επαναθυματοποίηση του θύματος, με στόχο την πρόληψη περαιτέρω βλάβης στο θύμα. Στο πλαίσιο αυτό, λειτουργεί το Σπίτι του Παιδιού, που είναι ο χώρος όπου μεταφέρεται άμεσα το παιδί, για τη διερεύνηση του καταγγελλόμενου περιστατικού. Η παραπομπή γίνεται μόνο από την Αστυνομία ή τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, όπου και επισήμως αρχίζει η διερεύνηση της καταγγελίας και η στήριξη του παιδιού. Το Σπίτι στελεχώνεται από συντονίστρια, κοινωνικούς λειτουργούς και κλινικούς ψυχολόγους. Επίσης στο Σπίτι λαμβάνονται όλες οι οπτικογραφημένες καταθέσεις των παιδιών από ειδικά εκπαιδευμένη ανακριτική ομάδα του Αρχηγείου της Αστυνομίας. Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργεί από το 2023 και τo Κέντρο «ΝΗΜΑ» που δημιουργήθηκε από τον Κυπριακό Σύνδεσμο Οικογενειακού Προγραμματισμού και αποτελεί την πρώτη δομή στην Κύπρο, όπου παρέχονται εξειδικευμένες υπηρεσίες συγκεντρωμένες σε έναν χώρο, για ενήλικα άτομα, γυναίκες και άνδρες, που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση όταν ήταν παιδιά και στα μέλη της οικογένειας ή σε άτομα του υποστηρικτικού τους περιβάλλοντος. Ο τέταρτος Πυλώνας αφορά την έρευνα και προνοεί ότι η «ΦΩΝΗ», στο πλαίσιο εκτέλεσης των καθηκόντων της, θα δύναται να συνάψει συνεργασίες με ακαδημαϊκά ιδρύματα ή άλλους οργανισμούς ή σώματα της Κύπρου ή του εξωτερικού, για τη διενέργεια νέων επιστημονικών ή επιδημιολογικών ερευνών στα θέματα σεξουαλικής κακοποίησης, εκμετάλλευσης παιδιών και σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών μέσω του διαδικτύου. Ο πέμπτος Πυλώνας αφορά την αξιολόγηση προγραμμάτων και δράσεων, που θα πρέπει να τυγχάνουν συνεχούς αξιολόγησης ως προς την αποτελεσματικότητα και το εύρος τους και τέλος ο έκτος Πυλώνας προνοεί τη συνεργασία με διεθνείς και ευρωπαϊκούς φορείς για καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης παιδιών, καθώς και της απεικόνισης υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Τονίζεται ότι η συνεργασία με φορείς του εξωτερικού, όπως διεθνείς οργανισμοί, άλλες κυβερνήσεις, μη κυβερνητικές οργανώσεις και εξειδικευμένα δίκτυα, αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των προσπαθειών πρόληψης και αντιμετώπισης αυτών των σοβαρών παραβάσεων».
Προσωπικότητα, πατριαρχία, αδικαίωτα θύματα
Μιλώντας μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ TACK, η εμπειρογνώμονας σε θέματα Ασφαλούς Αθλητισμού δρ Μαρία Παπαευσταθίου επεσήμανε ότι «η προσωπικότητα της Αμαλίας, έπαιξε ρόλο στο να σπάσει τη σιωπή της – και δυστυχώς αυτή την προσωπικότητα, πολλά άλλα θύματα, δεν την έχουν…Θεωρώ ότι είναι καιρός να γίνουν πράξη, ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση από άτομα που βρίσκονται στον χώρο του αθλητισμού, με στόχο να υλοποιηθεί η νομοθεσία και όλα όσα συζητούμε ότι πρέπει να υλοποιηθούν».
Ο λέκτορας Κοινωνιολογίας του Αθλητισμού δρ Αντώνης Αλεξόπουλοςανέφερε ότι το ντοκιμαντέρ, «αναδεικνύει παραδοσιακά χαρακτηριστικά του αθλητισμού, όπως ζητήματα εξουσίας, ακόμα και κακοποίησης και βέβαια το ζήτημα της πατριαρχίας, των έμφυλων στερεοτύπων, της κουλτούρας σιωπής και συγκάλυψης στον χώρο του αθλητισμού». Πρόσθεσε ότι αναδεικνύεται επίσης, «ένα χαρακτηριστικό που παρατηρείται σε υποθέσεις στην Κύπρο, που είναι να ενθαρρύνουμε θύματα να μιλήσουν και όταν μιλήσουν, να θυματοποιούνται για δεύτερη και τρίτη φορά, να μη γίνονται πιστευτά και να περνούν χρόνια μέχρι να δικαιωθούν, αν δικαιωθούν ποτέ…».
Από την πλευρά της η γενική γραμματέας της ΠΟΓΟ Σκεύη Κουκουμά, αναφέρθηκε σε παλαιότερο άρθρο της «για τα «παράσημα» της Μπεκατώρου, που δεν είναι αυτά που κέρδισε στη θάλασσα και στα αγωνίσματα που συμμετείχε. Εννοούσα – πρόσθεσε – το μεγάλο «παράσημο», για το ότι κατάφερε να αναδείξει τα θέματα της σεξουαλικής παρενόχλησης στον αθλητισμό, ενθαρρύνοντας πολλές άλλες αθλήτριες να προχωρήσουν σε καταγγελίες». Η κυρία Κουκουμά αναφέρθηκε στην υπόθεση του Μητροπολίτη τέως Κιτίου, που τον Ιούνιο 2023 καταδικάστηκε από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας, σε ποινή φυλάκισης 12 μηνών με τριετή αναστολή, για άσεμνη επίθεση σε 16χρονη μαθήτρια που διαπράχθηκε το 1981. Μίλησε για τη στήριξη που παρείχε η οργάνωση στο θύμα, που είναι σήμερα 60 χρόνων, με την παρουσία μελών της στο δικαστήριο, στη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας. Η κυρία Κουκουμά τόνισε ότι πρέπει να συσταθεί εξειδικευμένος Φορέας, που να δέχεται τις καταγγελίες και να τις προωθεί στη δικαιοσύνη.
