Ο διάσημος γεωργιανής καταγωγής Ρώσος γλύπτης Ζουράμπ Τσερετέλι, γνωστός για τα μνημειώδη ή και κολοσσιαία έργα του, άφησε την τελευταία του πνοή την περασμένη νύκτα σε ηλικία 91 ετών, όπως μετέδωσαν τα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων.
«Η καρδιά του σταμάτησε» δήλωσε ο βοηθός το Σεργκέι Σαγκουλασβίλι, στο πρακτορείο Ria Novosti, διευκρινίζοντας ότι ο καλλιτέχνης πέθανε στο σπίτι του στο Περεντέλκινο, κοντά στη Μόσχα, «περιτριγυρισμένος από τα έργα του».
Πρόεδρος από το 1997 της ρωσικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών, φιλοτέχνησε δεκάδες μνημεία, εντυπωσιακά λόγω των διαστάσεών τους, αλλά συχνά αντικείμενα πολεμικής. Υπέγραψε συνολικά πάνω από 5000 έργα, που δεν τοποθετήθηκαν μόνο στη Ρωσία και τη Γεωργία αλλά και αλλού.
Τα έργα του, τα οποία έχουν μεγάλη παρουσία στο αστικό τοπίο της Μόσχας -μεταξύ τους ένα μνημείο στη Νίκη (1995) ύψους 142 μέτρων κι ένα άγαλμα 98 μέτρων του Μεγάλου Πέτρου (1997)- προκαλούσαν ανέκαθεν συζητήσεις στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης και στους κόλπους της ρωσικής κοινωνίας, κυρίως λόγω του μεγέθους τους και του ιδιαίτερου ύφους τους. Οι επικριτές του εκτιμούν ότι τα έργα του ήταν κολοσσιαία και δεν ταίριαζαν στην αρχιτεκτονική της πόλης.
Ο γλύπτης, γεννημένος στις 4 Ιανουαρίου 1934 στην Τιφλίδα, συμμετείχε στη διακόσμηση του μεγάλου καθεδρικού ναού του Σωτήρα Χριστού, που ανοικοδομήθηκε στην καρδιά της Μόσχας από το 1996 ως το 2000, και έστησε στη ρωσική πρωτεύουσα ένα άγαλμα του στρατηγού ντε Γκωλ ύψους οκτώ μέτρων (2005).
Διάσημο είναι και το μνημειώδες έργο του «Το Χρονικό της Γεωργίας» που βρίσκεται στο λόφο Κέενι της Τιφλίδας. Δημιουργήθηκε από τον γλύπτη το 1985 και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ πλήρως.
Ένα άγαλμα του πάπα Ιωάννη- Παύλου Β‘, φιλοτεχνημένο από τον Τσερετέλι, ο οποίος έχει τιμηθεί στη Γαλλία με το παράσημο της Λεγεώνας της Τιμής, στήθηκε κοντά στον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων τον Οκτώβριο 2014.
Όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ άρχισε την περεστρόικα στην ΕΣΣΔ, ο Ζουράμπ Τσερετέλι γνώρισε σύντομη επιτυχία στη Δύση, με μνημεία αφιερωμένα στις αλλαγές στον κομμουνιστικό κόσμο στο Λονδίνο («Να καταστρέψουμε το τείχος της δυσπιστίας», 1989) και στη Νέα Υόρκη («Νίκη του καλού επί του κακού», κατασκευασμένο με υπολείμματα σοβιετικών και αμερικανικών πυραύλων το 1990).
Ενθαρρυμένος από την επιτυχία αυτή, ο γλύπτης πρότεινε το 1992 να προσφέρει στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου ύψους 45 μέτρων για τα 500 χρόνια από την ανακάλυψη της Αμερικής, όμως οι αμερικανικές αρχές αρνήθηκαν το δώρο του. Τελικά τοποθετήτηκε 20 χρόνια αργότερα στο Πουέρτο Ρίκο. Μια μικρότερη εκδοχή του αγάλματος με τίτλο «Η γέννηση του Νέου Ανθρώπου» και γνωστό ευρύτερα ως «Το αυγό του Κολόμβου» (επειδή παριστάνει τον εξερευνητή μέσα στο κέλυφος ενός αυγού) βρίσκεται στη Σεβίλλη της Ισπανίας.
Στη συνέχεια ο Τσερετέλι αποπειράθηκε να προσφέρει στην πόλη της Νέας Υόρκης ένα μνημείο αφιερωμένο στα θύματα των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, ένα γιγάντιο δάκρυ 30 μέτρων, όμως οι αμερικανικές αρχές αρνήθηκαν ευγενικά την προσφορά του. Το δάκρυ του Τσερετέλι, με επίσημο τίτλο «Για τη μάχη ενάντια στην παγκόσμια τρομοκρατία», βρήκε τελικά τη θέση του το 2005 στην κοντινή Μπαγιόν, μια μικρή πόλη 60.000 κατοίκων στο Νιού Τζέρσεϊ.
Άλλες προσφορές αγαλμάτων του Τσερετέλι που απορρίφθηκαν από προβλεπόμενους παραλήπτες τα τελευταία χρόνια περιλαμβάνουν άγαλμα του Ιωσήφ Στάλιν, του Φραγκλίνου Ρούσβελτ και του Ουίνστον Τσόρτσιλ δίπλα στο Παλάτι Λιβαδιά στη Γιάλτα (Ουκρανία), του Μαγγελάνου (Ουρουγουάη), του Κολοσσού της Ρόδου (Ελλάδα), του Φραγκλίνου Ρούσβελτ (Νέα Υόρκη) και του Μπαλζάκ (Γαλλία).
Το 2019, πάντως, η γκαλερί Saatchi του Λονδίνου φιλοξένησε ρεπροσπεκτίβα για τον 85χρονο τότε γλύπτη, με τίτλο «Zurab Tsereteli: Larger Than Life». Εκεί αναφερόταν ως «ένας ακούραστος εργάτης και πειραματιστής», δημιουργός πολλών καινοτόμων έργων στη ζωγραφική και τα γραφικά μέσα, τον μπρούντζο και το σμάλτο, την ταπισερί και το βιτρό, την εκτύπωση και την κεραμική, που παράλληλα διοχέτευσε ένα μεγάλο μέρος της δημιουργικής του ενέργειας «στη φιλανθρωπία, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση του κοινού πάνω στις εικαστικές τέχνες».
To 2004 είχε παρουσιάσει κι ένα μπρούντζινο γλυπτό- μελέτη εμπνευσμένο «από το σώμα και την ψυχή του Ρώσου Προέδρου», απεικονίζοντάς τον… με στολή τζούντο. Το έργο δεν είχε παραγγελθεί από τον Βλαντίμιρ Πούτιν, που τότε απέρριπτε μετά βδελυγμίας την προσωπολατρεία, επικαλούμενος το ιστορικό προηγούμενο της σοβιετικής εποχής και ειδικά της σταλινικής περιόδου.
ΑΠΕ/ philenews
