Οι διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός στη Γάζα δεν έχουν τελειώσει, αλλά το Ισραήλ έχει ξεκινήσει την επίθεσή του στη Ράφα.
Ενώ ο καθένας θα διαλέξει πλευρές στην απόδοση ευθυνών για αυτή την ανθρώπινη καταστροφή, οι συνομιλίες έχουν αναδείξει την έλλειψη εμπιστοσύνης προς όλους τους εμπλεκόμενους.
Έλλειψη εμπιστοσύνης
Υπήρξε έλλειψη εμπιστοσύνης προς το Ισραήλ, επειδή, τις ημέρες πριν από τον τελευταίο γύρο των ειρηνευτικών συνομιλιών, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου είχε επιμείνει τόσο έντονα στο ότι ανεξάρτητα από το τι μπορεί να προκύψει στο Κάιρο, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις θα μετακινούνταν κάποια στιγμή στη Ράφα. Αυτό ήταν μια διαφανής προσπάθεια να καταδικαστούν οι προσπάθειες γεφύρωσης του χάσματος με τη Χαμάς.
Υπήρξε έλλειψη εμπιστοσύνης και προς τη Χαμάς, επειδή ο επικεφαλής του παλαιστινιακού κινήματος Ισμαήλ Χανίγιε άφησε να εννοηθεί ότι το έγγραφο που ενέκρινε ήταν το ίδιο με αυτό που το Ισραήλ είχε ήδη αποδεχθεί. Αυτό ήταν αναληθές. Αυτό που συμφώνησε η Χαμάς τη Δευτέρα ήταν μια αντιπροσφορά. Αμφιβάλλω αν ο Χανίγιε πίστευε έστω για ένα δευτερόλεπτο ότι το Ισραήλ θα το αποδεχόταν, οπότε για αυτόν αυτό ήταν η μετατόπιση της ευθύνης για την κατάρρευση των συνομιλιών.
Η πρόταση
Το Al Jazeera – που πρόσφατα απαγορεύτηκε στο Ισραήλ – δημοσίευσε αυτό που υποτίθεται ότι είναι το κείμενο της πρότασης στην οποία συμφώνησε ο Χανίγιε. Η προέλευσή του δεν έχει επαληθευτεί, αλλά δύο στοιχεία ακούγονται αληθινά και νομίζω ότι δείχνουν γιατί αυτός ο πόλεμος αποδεικνύεται τόσο θανατηφόρος και δύσκολο να τερματιστεί.
Το πρώτο είναι ότι η πρόταση ήταν ξεκάθαρη προσπάθεια να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ δύο ουσιαστικά ασυμβίβαστων θέσεων. Το Ισραήλ θέλει πίσω τους ομήρους του χωρίς να χρειαστεί να δεχτεί τον τερματισμό του πολέμου- αυτό θα άφηνε τη Χαμάς στη θέση της στη Γάζα. Η Χαμάς, εν τω μεταξύ, θα αντάλλαζε τους ομήρους μόνο με μια μόνιμη ισραηλινή αποχώρηση. Και τα δύο αιτήματα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα.
Η υποτιθέμενη συμφωνία με τη μεσολάβηση αξιωματούχων από την Αίγυπτο, το Κατάρ και τις ΗΠΑ αποτελείται από ένα σχέδιο τριών σταδίων, στο οποίο η πρώτη φάση των 42 ημερών περιελάμβανε λεπτομερείς διαδικασίες για την έναρξη της ισραηλινής αποχώρησης και της μερικής απελευθέρωσης των ομήρων. Οι δύο υπόλοιπες φάσεις, σύμφωνα με το έγγραφο του Al Jazeera, θα προχωρούσαν σε μια “βιώσιμη ηρεμία”, κατά την οποία όλοι οι όμηροι θα ανταλλάσσονταν με αιχμαλώτους και μια ισραηλινή αποχώρηση, ακολουθούμενη από ανοικοδόμηση και αποζημίωση. Τη συμφωνία θα εγγυούνται η Αίγυπτος, το Κατάρ, οι ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Έθνη.
Συμφέρον
Έχω υποστηρίξει πολλές φορές ότι είναι προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον του Ισραήλ, και βραχυπρόθεσμα προς το συμφέρον των ομήρων, να δεχτεί λιγότερα από τους πολεμικούς του στόχους σε αντάλλαγμα για την επιστροφή τους. Το Ισραήλ θα μπορούσε τότε να δεσμεύσει τη διεθνή κοινότητα να αναλάβει το βάρος της ανοικοδόμησης της Γάζας και να συντρίψει τη Χαμάς χρησιμοποιώντας μια πολύ ευρύτερη στρατιωτική, οικονομική και διπλωματική εργαλειοθήκη με την πάροδο του χρόνου. Το κλειδί είναι να σταματήσει η αιματοχυσία, και μαζί με αυτήν η διάβρωση της θεωρούμενης διεθνούς νομιμότητας του Ισραήλ και η αύξηση του παγκόσμιου αντισημιτισμού που προκαλεί.
Το μέλλον της Χαμάς
Είναι σαφές ότι το Ισραήλ δεν πιστεύει σε αυτό το επιχείρημα. Η απόφαση του συμβουλίου πολέμου να απορρίψει την τελευταία προσφορά κατάπαυσης του πυρός από τη Χαμάς ήταν ομόφωνη και τα σχέδια των δυνάμεων του Ισραήλ για τη Ράφα δεν λησμονήθηκαν ούτε στιγμή. Αλλά σκεφτείτε τι δεν υπήρχε στη συμφωνία: Οποιαδήποτε αναφορά στη Χαμάς και το μέλλον της.
Έχω ασκήσει κριτική στον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ διεξάγει τον πόλεμο, ιδίως στην αποτυχία του να οικοδομήσει μια πολιτική στρατηγική και στην υψηλή ανοχή του για τους θανάτους αμάχων. Η επιχείρηση στη Ράφα, η οποία περιλαμβάνει το κλείσιμο ενός βασικού σημείου εισόδου για τη βοήθεια και την επίθεση σε μια πόλη που φιλοξενεί περισσότερους από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες από άλλα μέρη της Λωρίδας, μόνο χειρότερα μπορεί να φέρει. Ακόμα και έτσι, η ισραηλινή ανησυχία για την παραμονή της Χαμάς στη Γάζα καθώς οι IDF αποχωρούν είναι δικαιολογημένη.
Αξίζει να ακούει κανείς προσεκτικά τι λέει η Χαμάς, και τη Δευτέρα ο επικεφαλής των διεθνών σχέσεων της ομάδας, Οσάμα Χαμντάν, παρείχε δηλώσεις στον ιστότοπο της Masar Badil, του Παλαιστινιακού Εναλλακτικού Επαναστατικού Κινήματος, κάνοντας τρία πράγματα πολύ ξεκάθαρα.
Το πρώτο είναι ότι η Χαμάς θεωρεί ότι η τρομοκρατική της επιχείρηση στις 7 Οκτωβρίου και ο πόλεμος που προκάλεσε ήταν μια τεράστια επιτυχία. Ο τόνος του ήταν πανηγυρικός, χωρίς κανένα σημάδι μεταμέλειας για τους περισσότερους από 34.000 Παλαιστίνιους που η υγειονομική αρχή της Γάζας λέει ότι έχασαν τη ζωή τους ως άμεσο αποτέλεσμα αυτής της επίθεσης. Κατά την άποψη της Χαμάς, η επιχείρηση σταμάτησε τη διαδικασία εξομάλυνσης της παγκόσμιας αποδοχής του Ισραήλ ως νόμιμου εθνικού κράτους και μετέτρεψε την παλαιστινιακή υπόθεση σε παγκόσμιο ζήτημα. Ξανά και ξανά, εξήρε τους “ήρωες” στις πανεπιστημιουπόλεις της Δύσης ως απόδειξη μιας γεωπολιτικής στροφής υπέρ της Χαμάς.
Το δεύτερο σημείο που τόνισε επανειλημμένα ο Χαμντάν ήταν ότι στόχος της Χαμάς είναι να εξαλείψει το Ισραήλ και όχι να κάνει ειρήνη. Και τέλος, ότι η οργάνωση δεν βλέπει την κατάπαυση του πυρός ως εμπόδιο στην επιδίωξη αυτού του στόχου- αναφέρθηκε μάλιστα στην ανοικοδόμηση της Γάζας ως παροχή μέσων για τους απλούς Παλαιστίνιους να συμμετάσχουν στον αγώνα.
“Τώρα οδεύουμε προς την κατάπαυση του πυρός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η αντιπαράθεση θα σταματήσει”, δήλωσε ο Χαμντάν. “Πρέπει να συνεχίσουμε την αντίστασή μας κατά της κατοχής, αλλά νομίζω ότι η αντιπαράθεση θα γίνει μεγαλύτερη και ευρύτερη”.
Χάσμα
Με άλλα λόγια, υπάρχει τεράστιο χάσμα μεταξύ της Χαμάς και της ισραηλινής κυβέρνησης. Καμία από τις δύο δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά με τη διαπραγμάτευση για κατάπαυση του πυρός, επειδή καμία από τις δύο δεν είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει τους πολεμικούς της στόχους. Αυτή είναι η δολοφονική λογική των εξτρεμιστών που κυριαρχούν σήμερα στην ηγεσία και στις δύο πλευρές, αποφασισμένοι είτε για τον εβραϊκό είτε για τον παλαιστινιακό έλεγχο.
Η δημοκρατία θα πρέπει να φροντίσει για τους εξτρεμιστές στην κυβέρνηση του Ισραήλ αρκετά σύντομα- ο Νετανιάχου και το υπουργικό συμβούλιο είναι βαθιά αντιδημοφιλείς. Αλλά και οι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς νέα ηγεσία, και εδώ δεν μπορούμε να βασιστούμε στη δημοκρατία (δεν έχουν γίνει εκλογές στη Γάζα από το 2006).
Εξορία των ηγετών της Χαμάς
Το σωστό είδος κατάπαυσης του πυρός θα αντάλλασσε την εξορία των ηγετών της Χαμάς που ευθύνονται για τις φρικαλεότητες της 7ης Οκτωβρίου με τη μόνιμη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα και την αποδοχή ότι πρέπει να υπάρξει μια ευρύτερη πολιτική διευθέτηση. Αν ο Γιαχία Σινουάρ και άλλοι διοικητές της Χαμάς νοιάζονταν πραγματικά για τις ζωές των Παλαιστινίων, θα έλεγαν “ναι”.
