Το μέγα ερώτημα γιατί δεν μπόρεσε να περιοριστεί η φονική πορεία της πύρινης λαίλαπας που άρχισε προχθές από την βορειοδυτική ημιορεινή Λεμεσό (κοινότητα Μαλιάς) κι έφτασε μέχρι τον Ύψωνα, αιωρείται.
Στη δε προσπάθεια του «Φ» και δημοσιογράφων άλλων ΜΜΕ να δοθούν απαντήσεις από αρμόδιες υπηρεσίες στα καυτά ερωτήματα, διαπιστώθηκαν αντιφάσεις σε συνάρτηση πάντα με τις σχετικές μαρτυρίες πολιτών και μελών κοινοτικών συμβουλίων.
Επιπλέον, οι εξηγήσεις για τα παράπονα κόσμου περί μη έγκαιρης επέμβασης και μη επαρκούς υποστήριξης με εναέρια μέσα δασοπυρόσβεσης, για την ώρα δεν έχουν απαντηθεί με ικανοποιητικό τρόπο.
Με απλά λόγια, τίθεται ζήτημα για τη διαχείριση της επιχείρησης από νωρίς το μεσημέρι της Τετάρτης μέχρι και αργά το βράδυ, με τραγικό απολογισμό την απώλεια δυο ανθρώπινων ζωών, την καταστροφή δεκάδων οικιών και το γράψιμο μιας από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της Κύπρου σε ό,τι αφορά τις καταστροφικές πυρκαγιές.
Ελαφρυντικά σαφώς και υπάρχουν. Οι υψηλές θερμοκρασίες, οι οποίες δημιουργούν συνθήκες καύσωνα (άνω των 40 βαθμών κελσίου), καθώς και οι άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή καθιστούσαν απρόβλεπτη την πύρινη λαίλαπα. Και βεβαίως η διαφύλαξη της ανθρώπινης ζωής είναι ο υπ΄ αριθμόν ένα παράγοντας σε τέτοιες περιπτώσεις. Αναντίλεκτα, δεν μπορείς να θυσιάσεις ανθρώπους στο βωμό της διάσωσης περιουσιών.
Ωστόσο, αυτές οι παράμετροι δεν αποστερούν τη δυνατότητα του δημοσιογραφικού ελέγχου που επιβάλλεται να γίνεται για αποτροπή επανάληψης τέτοιων φαινομένων. Στις ακόλουθες αράδες παραθέτουμε μαρτυρίες επί συγκεκριμένων ζητημάτων κι εξηγήσεις που μας δόθηκαν εντός της χθεσινής ημέρας.
Απόκλιση πέραν της μιας ώρας
Ξεκινώντας από το σημείο που θίξαμε από τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα για τη χρονική στιγμή που ξέσπασε η πυρκαγιά στην κοινότητα Μαλιά της Λεμεσού. Όπως μετέδωσε προχθές η ανταποκρίτρια του ΡΙΚ στη Λεμεσό, Μαρία Κωνσταντίνου, δυο ξεχωριστές μαρτυρίες που της δόθηκαν επωνύμως αναφέρουν ότι η πυρκαγιά ξέσπασε πριν τη 01:00 το μεσημέρι. Σύμφωνα με τη μια μαρτυρία η φωτιά έγινε αντιληπτή στις 12:20 και η άλλη μαρτυρία καθορίζει ως ώρα ξεσπάσματος της πυρκαγιάς τις 12:40. Ο εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ανδρέας Κεττής, μιλώντας χθες το πρωί στην ενημερωτική εκπομπή του ΡΙΚ «Πρώτη Ενημέρωση» (10:40) είπε ότι η φωτιά αναφέρθηκε στην Πυροσβεστική Υπηρεσία περίπου στις 13:20, ενώ η πρώτη ρίψη νερού από πτητικό μέσο στη Μαλιά έγινε στις 14:20.
Την ίδια χρονική στιγμή που ο κ. Κεττής τοποθετείτο στο ΡΙΚ, αρμόδιο άτομο από το Υπουργείο Γεωργίας που μιλούσε στον «Φ» ανέφερε πως η αναφορά για την πυρκαγιά έγινε στις 13:28 από πολίτη μέσω της τηλεφωνικής γραμμής 1407.
Αργότερα, θα συμφωνούσε με αυτή την ώρα που δόθηκε στον «Φ» (13:28), ο αρχιπύραρχος της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Νίκος Λογγίνος, σε χθεσινές δηλώσεις του λίγο μετά τις 11:00 στο δημοσιογράφο του ΡΙΚ, Τάσο Χριστοδούλου («Από μέρα Σε Μέρα»).
Εδώ να σημειωθεί ότι η πρώτη δημόσια ενημέρωση για την πυρκαγιά έγινε μέσω του λογαριασμού στην πλατφόρμα «Χ» από τον κ. Ανδρέα Κεττή προχθές στις 14:45.
Οι ώρες και γενικότερα το χρονοδιάγραμμα κρίνεται ως σημαντικό στοιχείο διότι πάντα καταγράφεται και δημοσιοποιείται ο ακριβής χρόνος που ειδοποιείται η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Με τις καιρικές συνθήκες της εποχής και τις ιδιάζουσες περιστάσεις, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο η ώρα ανταπόκρισης των δυνάμεων πυρόσβεσης. Και δυστυχώς μια ημέρα μετά την τραγωδία, δεν υπήρξαν σαφείς αναφορές στην ώρα.
Το χρονοδιάγραμμα που δόθηκε στον «Φ» από το Υπουργείο Γεωργίας για τις ενέργειες που έγιναν στις πρώτες καθοριστικές στιγμές:
>> 13:28 – Υπήρχε επίσημη πληροφόρηση για πυρκαγιά στην κοινότητα Μαλιάς μέσω της τηλεφωνικής γραμμής 1407.
>> 13:36 – Ανταποκρίθηκε η Πυροσβεστική Υπηρεσία.
>> 13:50 – Απογείωση πτητικών μέσων δασοπυρόσβεσης.
>> 13:57 – Ζητήθηκε από την Πυροσβεστική Υπηρεσία η συνδρομή του Τμήματος Δασών..
>> 13:59 – Αίτημα από την Πυροσβεστική Υπηρεσία για συνδρομή της Αστυνομίας με αποστολή δυνάμεων στην περιοχή.
>> 14:20 – Πρώτες ρίψεις από πτητικά μέσα.
Δεν έβλεπε ο κόσμος πτητικά
Από το χρονοδιάγραμμα που μας δόθηκε επίσημα από το Υπουργείο Γεωργίας για την ώρα αντίδρασης των εκμισθωμένων από το Τμήμα Δασών (υπάγεται στο εν λόγω Υπουργείο) αεροσκαφών, μας δόθηκε η διαβεβαίωση πως στις 13:50, 22 λεπτά μετά την ειδοποίηση για την πυρκαγιά, απογειώθηκαν πτητικά μέσα δασοπυρόσβεσης.
Ρωτήσαμε γιατί μέχρι κα προχθές περί τις 16:00 το απόγευμα κόσμος διαμαρτυρόταν πως δεν έβλεπε ρίψεις από πτητικά μέσα.
Η απάντηση που λάβαμε από πλέον αρμόδιο πρόσωπο από το Υπουργείο Γεωργίας ήταν πως το μέτωπο της φωτιάς ήταν τεράστιο κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα σε κάποιες περιοχές να μην γίνονται αντιληπτές οι επιχειρήσεις.
Χθες ο κ. Κεττής σε δημόσιες τοποθετήσεις του είχε πει ότι δεν μπορούσε να προβλεφθεί η πορεία της φωτιάς λόγω των καιρικών συνθηκών και της εναλλαγής του αέρα.
Μακριά από το μέτωπο
Ένα από τα βασικά ζητήματα που εγέρθησαν για την προχθεσινή καταστροφική πύρινη λαίλαπα, είναι γιατί δεν επιχείρησαν στην πυρκαγιά περισσότεροι δασοπυροσβέστες (πέραν από χειριστές προωθητών γαιών και μικρού αριθμού δασοπυροσβεστών), δηλαδή στελέχη του Τμήματος Δασών που είναι καλά εξοικειωμένα με κατάσβεση πυρκαγιών στην ύπαιθρο και είναι σε θέση να προσεγγίζουν το μέτωπο της πυρκαγιάς.
Όπως είναι καλά γνωστό σε κύκλους που ασχολούνται με τον τομέα της δημόσιας ασφάλειας, τα οχήματα του Τμήματος Δασών είναι εφοδιασμένα με μεγάλο αριθμό υδροσωληνών και κατ΄ επέκταση σε θέση να επιχειρήσουν σε μεγάλη απόσταση από το πυροσβεστικό τους όχημα.
Άτομο με πραγματογνωμοσύνη ανέφερε στον «Φ» πως «τα οχήματα του Τμήματος Δασών είναι εφοδιασμένα με τουλάχιστον 14 υδροσωλήνες των 40 μέτρων έκαστο, κάτι που δίδει τη δυνατότητα στους δασοπυροσβέστες να επιχειρούν μέχρι και σε απόσταση μισού χιλιομέτρου και να μπορούν να προσεγγίζουν το μέτωπο της φωτιάς».
Σ΄αυτό αποδίδεται και η περιορισμένη αντίδραση μελών της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Άλλωστε, πολίτες με οπτικό υλικό που δημοσιοποίησαν, παρουσίαζαν μέλη της Π.Υ. να είναι εντός των οχημάτων τους και να μην επιχειρούν, τη στιγμή που οικίες ήταν τυλιγμένες στις φλόγες.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η περιοχή που πλήγηκε από την πυρκαγιά είναι στη δικαιοδοσία της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι είναι επιφορτισμένη με καθήκοντα στις πόλεις. Η γεωμορφολογία της περιοχής, ωστόσο, είναι ιδιάζουσα. Πρόκειται για αγροτικές περιοχές με οικιστικές αναπτύξεις.
Πηγή του «Φ» ανέφερε πως το Τμήμα Δασών ήταν σε απόσταση έξι χιλιομέτρων από την πυρκαγιά που ξέσπασε και δύο χιλιόμετρα περιμετρικά του δάσους. Δεν ενέπιπτε, δηλαδή, στον άμεσο τομέα ευθύνης του.
Όταν υποβάλαμε ερώτημα σε στέλεχος του Τμήματος Δασών γιατί δεν ανταποκρίθηκε με μεγαλύτερες επίγειες δυνάμεις, μας υποδείχθηκε ότι δεν μπορούσε να υποτιμηθεί ο κίνδυνος να ξεσπάσει πυρκαγιά στον τομέα ευθύνης του Τμήματος Δασών και να έμενε ακάλυπτος.
«Σε περίπτωση που εγκατέλειπαν μεγάλες δυνάμεις του Τμήματος Δασών τις δασικές εκτάσεις ,τότε σε ένα ενδεχόμενο νέο μέτωπο στους τομείς ευθύνης τους, θα μιλούσαμε για ανείπωτη τραγωδία» σχολίασε.
Να σημειωθεί ότι ο κ. Κεττής δεν ανταποκρίθηκε σε προσπάθειες μας εντός της χθεσινής ημέρας για να επικοινωνήσουμε με στόχο να του θέσουμε τα εγειρόμενα ζητήματα.
Άστοχες ρίψεις και συνθήκες
Μαρτυρία που λάβαμε από συγκεκριμένο μέλος πληρώματος πτητικού μέσου, αναφέρει πως πιλότοι αεροσκαφών δασοπυρόσβεσης δεν ήταν σε θέση να κάνουν ρίψεις νερού με ακρίβεια.
Εδώ να σημειωθεί ότι βάσει συμβάσεων για εξασφάλιση υπηρεσιών μέσων δασοπυρόσβεσης, τα μισθωμένα αεροσκάφη έχουν αλλοδαπούς χειριστές που, σύμφωνα με κάποιες θέσεις που μας εκφράστηκαν, δεν είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με τις συνθήκες και τη γεωμορφολογία τους εδάφους στο οποίο επιχειρούν.
Πάντως, σε τηλεοπτικές δηλώσεις του για θέμα των ρίψεων ο εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Ανδρέας Κεττής, αναφέρθηκε σε «εναλλασσόμενους άνεμους» που καθιστούν πολύ δύσκολο το έργο όσων επιχειρούσαν για κατάσβεση της φωτιάς.
Με τη θέση ότι ήταν ιδιαίτερες οι καιρικές συνθήκες κατά την προχθεσινή ημέρα, συνηγορεί και ο Διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, Φίλιππος Τύμβιος. Μιλώντας στον «Φ» και στη συνάδελφο Ιωάννα Μάντζιηπα τόνισε ότι οι άνεμοι έπνεαν αντίθετα, ωθώντας τη φωτιά προς τα νότια, με κατεύθυνση προς τη Λεμεσό. Η ένταση των ανέμων έφτασε τα 5-6 μποφόρ, ενώ ριπές ανέμου άγγιξαν ακόμη και τα 8 μποφόρ.
Συνδρομή Αστυνομίας
Προχθές η Αστυνομία συμμετείχε και μέσω αέρος στις επιχειρήσεις που έγιναν. Θυμίζουμε ότι αριθμός μελών της Αστυνομίας χειρίστηκε το περιστατικό με τα 36 άτομα που είχαν εγκλωβιστεί στη Λόφου.
Λαμβάνοντας χθες επίσημη θέση από την Αστυνομία, μας διευκρινίστηκε πως τα δυο ελικόπτερα τύπου Bell είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα και ότι είναι σε θέση να συμμετέχουν στις επιχειρήσεις.
Όπως μας αναφέρθηκε, ένα εκ των εν λόγω πτητικών μέσων παρουσίασε μηχανική βλάβη και παροπλίστηκε για 2-3 ώρες χθες το πρωί, ωστόσο, μας δόθηκε η διαβεβαίωση πως η βλάβη αποκαταστάθηκε και είναι σε επιχειρησιακή ετοιμότητα.
«Ανύπαρκτη η Πολιτική Άμυνα»
Σε ακόμη μια φυσική καταστροφή η Πολιτική Άμυνα βρέθηκε στο επίκεντρο των επικρίσεων. Τέθηκε θέμα για την έγκαιρη αντίδρασή της. Ο πρόεδρος της Συνομοσπονδίας Γοονεών Μέσης Εκπαίδευσης, Λοΐζος Κωνσταντίνου, κάλεσε τα στελέχη της Πολιτικής Άμυνας να παραιτηθούν.
Ο εκπρόσωπος της Πολιτικής Άμυνας, Παναγιώτης Λιασίδης, σε τοποθετήσεις του στην εκπομπή «Από Μέσα Σε Μέρα» στο ΡΙΚ μίλησε για ενέργειες που έγιναν ώστε να τύχουν χειρισμού ανθρωπιστικά ζητήματα.
Ωστόσο, δεν ήταν σαφής στις αναφορές του όταν του υποβλήθηκαν συγκεκριμένα ερωτήματα. Ρωτήθηκε από τον συνάδελφο του ΡΙΚ, Τάσο Χριστοδούλου, «με πόσα άτομα συνέδραμε η Πολιτική Άμυνα, πού και πόσους ανθρώπους βοήθησε», με τον κ. Λιασίδη να αναφέρει μεταξύ άλλων ότι κατά τη χθεσινή ημέρα συμμετείχαν 16 οχήματα στην παροχή βοήθειας με 36 άτομα.
Του τέθηκε στην ίδια συζήτηση θέμα για τα όσα καταλόγισε ο κ. Κωνσταντίνου. Ο κ Λιασίδης απάντησε λέγοντας ότι «δεν έχω να κάνω οποιαδήποτε σχόλια. Αμαυρώνουν το έργο που έχουμε κάνει και τους εθελοντές που μας βοηθούν».
Ο δημοσιογράφος του ΡΙΚ επανήλθε: «Τι κάνατε στην Λόφου κ. Λιασίδη;». Ο εκπρόσωπος της Πολιτικής Άμυνας απάντησε ανάμεσα σ΄ άλλα πως «στην Λόφου είχαμε στείλει κόσμο να βοηθήσει».
Στον αέρα της εκπομπής βγήκε ο Λοϊζος Κωνσταντίνου, ο οποίος αναφέρθηκε σε κατασκήνωση ανηλίκων στη Λόφου και πως τα παιδιά φυγαδεύτηκαν λόγω ενεργειών των γονέων, διατυπώνοντας τη θέση πως η Πολιτική Άμυνα ήταν αμέτοχη. Μετά την παρέμβαση του κ. Κωνσταντίνου, ο Λιασίδης δεν απάντησε επί της ουσίας.
Νωρίτερα σε μήνυμά του σε Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης, ο Λοΐζος Κωνταντίνου, έγραψε τα ακόλουθα: «Η ηγεσία της Πολιτικής Άμυνας οφείλει να υποβάλει ομαδικά την παραίτησή της. Ανίκανοι, ανύπαρκτοι και πρωταθλητές ανεπάρκειας Ενημερώθηκαν για την μαθητική κατασκήνωση της Λόφου και έδειξαν εγκληματική αδιαφορία. Ντροπή τους. Ξέρω πως δεν τους ενδιαφέρει, αλλά τα παιδιά τα έχουμε παραδώσει στους δικούς τους με ασφάλεια….. χωρίς τη δική τους συμβολή. Από Υπηρεσία Πολιτικής Άμυνας έχουν μετατραπεί σε Υπηρεσία Πολιτικής Ανυπαρξίας».
Προϊδέασε ο Πρόεδρος για τις επιχειρήσεις στην πυρκαγιά
Από νωρίς προχθές το βράδυ κατέστη σαφές ότι οι δυνάμεις πυρόσβεσης της φονικής πυρκαγιάς στην ορεινή Λεμεσό, δεν θα επικέντρωναν τις προσπάθειές τους σε κατάσβεση φωτιών που μαίνονταν σε περιουσίες κατοίκων.
Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης, ο οποίος αργά το απόγευμα μετέβη στο κέντρο κρίσεων στον Άγιο Αμβρόσιο (πριν αυτό μεταφερθεί σε άλλο σημείο), στις δηλώσεις του στους δημοσιογράφους γύρω στις 20:14 επανέλαβε πέντε φορές στις -διάρκειας περίπου τριών λεπτών- δηλώσεις του τη φράση «ανθρώπινες ζωές», στην προσπάθειά του να τονίσει ποιο ήταν το μέλημα των δυνάμεων ασφαλείας στην περιοχή.
Λίγο προηγουμένως είχαν ολοκληρωθεί η επιχειρήσεις των πτητικών μέσων λόγω σκότους και γύρω στις 09:00 άρχισε να υπάρχει ροή δημοσιογραφικών πληροφοριών περί θυμάτων στην ορεινή Λεμεσό.
Μάλιστα, ο Πρόεδρος στάθηκε ιδιαίτερα στη δημόσια έκκληση όπως συμμορφώνονται οι πολίτες με τις οδηγίες για εκκένωση επηρεαζόμενων κοινοτήτων.
Αντέδρασε ακόμα και σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για να υποδηλώσει ότι το μέλημα είναι οι ανθρώπινες ζωές.
Προϊδέασε και για το γεγονός ότι ο στόχος διαφύλαξης ανθρώπινων ζωών δεν θα εγκαταλειφθεί χάριν των περιουσιών. Προσπάθησε να γίνει ξεκάθαρος σε ό,τι αφορά αυτό το ζήτημα λέγοντας ότι «από κει και πέρα θέλω δημόσια να κάνω μια έκκληση σε όλο τον κόσμο. Αντιλαμβάνομαι απόλυτα το θέμα των περιουσιών, αλλά ο κόσμος πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες αυτών που γνωρίζουν καλύτερα από όλους μας, να απομακρυνθούν από τα σπίτια τους».
Βέβαια, έστειλε το μήνυμα ότι «η Πολιτεία θα είναι εδώ και θα ανταποκριθεί στο έπακρον για όλες αυτές τις υλικές απώλειες που έχουν ιδιαίτερη σημασία, δεν τις υποτιμώ».
Έδωσε με λίγα λόγια ξεκάθαρα το στίγμα των αποφάσεων για τις επιχειρήσεις εντός της νύχτας και το μήνυμα πως οι φωτιές υπό τις συνθήκες (άνεμοι που έπνεαν) δεν θα μπορούσαν να τεθούν υπό έλεγχο.
Πάντως, η κατάσταση τις βραδινές ώρες ήταν τεταμένη. Κόσμος με αναρτήσεις του σε Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης παρουσίαζε πυροσβεστικά οχήματα και σχολίαζε ότι οι πυροσβέστες παρακολουθούσαν αντί να επιχειρούν.
Χαρακτηριστικό είναι το βίντεο που ανέβασε πολίτης από το Σούνι και παρουσιάζει αριθμό σπιτιών να καίγονται, σχολιάζοντας πως τα οχήματα είναι σταθμευμένα στις άκρες των δρόμων, με τους πυροσβέστες να παρακολουθούν.
Σε άλλο βίντεο προχθές πολίτες καλούν πλήρωμα πυροσβεστικού οχήματος να κάνει κάτι και να σώσουν περιουσίες. «Γιατί εν κάμνετε κάτι, κατεβείτε κάτω (…) Κρούζουν τα σπίτια ρε» φωνάζει χαρακτηριστικά ο πολίτης.
Μέλος του πληρώματος παρουσιάζεται να απαντά σε έναν εκ των πολιτών και να του μιλά για «ανθρώπινη ζωή», φανερώνοντας τις οδηγίες που είχε λάβει.
Την ίδια ώρα, πάντως, από την κυβέρνηση δίδονταν πληροφορίες περί επιχειρήσεις πυρόσβεσης που βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης σημείωνε: «Οι επιχειρήσεις για την κατάσβεση των πύρινων μετώπων βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με όλες τις δυνάμεις να καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες υπό ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες».
