Η κυβέρνηση δεν κάνει πίσω στην υλοποίηση του αυτοκινητόδρομου που θα συνδέει τη Λευκωσία με την Ευρύχου. Στόχος είναι το έργο να προσφοροδοτηθεί έως τον Μάρτιο του 2026, τονίζει ο Υπουργός Μεταφορών Αλέξης Βαφεάδης σε συνέντευξή του στο «Φ». Εξηγεί ότι τυχόν αλλαγή στην όδευση θα απαιτήσει νέους σχεδιασμούς και νέες χωρομετρικές και τοπογραφικές μελέτες και νέες απαλλοτριώσεις γης, με αυξημένο κόστος και ουσιώδεις καθυστερήσεις, άρα πραγματικό κίνδυνο μη υλοποίησης. Στέκεται στη δέσμευση της Κυβέρνησης να συνεχίσει τη διαβούλευση με τις τρεις κοινότητες που αιτήθηκαν αλλαγή της όδευση για να απαλειφθούν οι ανησυχίες τους. Για τον δρόμο Πόλης Χρυσοχούς- Πάφου, ο Υπουργός σημειώνει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο επαναβεβαίωσε την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει με την υλοποίηση του αυτοκινητόδρομου παρά το αυξημένο κόστος και επιχειρηματολογεί ότι τα οφέλη δεν είναι μετρήσιμα μόνο με οικονομικούς όρους, αλλά λαμβάνουν υπόψη τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης της περιοχής και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Η πρόσφατη αναστολή της διαδικασίας προκήρυξης της προσφοράς για την Α’ Φάση, ανέφερε, θα συζητηθεί σύντομα ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, όπου προσβλέπει σε γρήγορη επαναπροκήρυξη.
-Έχετε δώσει μεγάλη σημασία στην κατασκευή αυτοκινητόδρομων που συνδέουν την ύπαιθρο με τα αστικά κέντρα. Μπορείτε να μας εξηγήσετε γιατί αποτελούν προτεραιότητα για την Κυβέρνηση;
-Η συνδεσιμότητα στην Κύπρο εξαρτάται πλήρως από την χρήση αυτοκινήτων. Κατ’ επέκταση, ένα καλό και λειτουργικό οδικό δίκτυο αναβαθμίζει την ασφάλεια και μειώνει τον χρόνο πρόσβασης των κατοίκων της υπαίθρου σε υπηρεσίες υγείας και παιδείας. Παράλληλα, επιτρέπει και την αντίστροφη ροή, δηλαδή εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στην ύπαιθρο και τα χωριά, που αναμφισβήτητα προσφέρουν ποιότητα ζωής, ησυχία και γαλήνη και αποτελούν, ιδιαίτερα στις περιαστικές περιοχές μια ελκυστική επιλογή ιδιοκατοίκησης σε πιο βιώσιμο περιβάλλον. Η καλή συνδεσιμότητα αποτελεί βασική υποδομή για την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύει το εμπόριο και τον τουρισμό και στηρίζει την αγροτική οικονομία.
Με την εύκολη διακίνηση προς και από τα αστικά κέντρα, όπου, εκ των πραγμάτων, αναπτύσσονται καλύτερες υπηρεσίες, αναχαιτίζεται η αστυφιλία που απειλεί με ερήμωση τα χωριά μας. Παράλληλα, λειτουργούν συμπληρωματικά οι δημόσιες επιβατικές μεταφορές, ενισχύοντας την οδική ασφάλεια και διευκολύνοντας τους πολίτες.
Πρόκειται συνεπώς για κρίσιμες υποδομές στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, και γι’ αυτό αποτελούν προτεραιότητα για την Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη.
-Συναντηθήκατε πριν λίγες μέρες με εκπροσώπους των κοινοτήτων της ορεινής Λευκωσίας για να συζητήσετε την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου που συνδέει τη Δένεια με τον Αστρομερίτη. Τι προέκυψε από αυτήν την συνάντηση;
-Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε σε συνέχεια δύο προηγούμενων συναντήσεων: πρώτα με τους κοινοτάρχες Ακακίου, Περιστερώνας και Αστρομερίτη, και κατόπιν στη Γαλάτα με τη συμμετοχή κοινοταρχών της ορεινής Λευκωσίας και Βουλευτών, όπου γνωστοποιήθηκε η απόφαση της Κυβέρνησης για νότια όδευση. Στην συνάντηση εξηγήθηκαν οι λόγοι για την επιλογή της νότιας όδευσης (οδική ασφάλεια, χρόνος υλοποίησης) και υποβλήθηκε εισήγηση από βουλευτές να εξεταστούν αντισταθμιστικά μέτρα. Με την πάροδο κάποιου χρόνου, ακολούθησαν δημόσιες αντιδράσεις από τις τρεις κοινότητες, γεγονός που άνοιξε νέο κύκλο διαβουλεύσεων.
Στη συνάντηση στην οποία αναφέρεστε συμμετείχαν εκπρόσωποι και των 45 κοινοτήτων της περιοχής. Διαπιστώθηκε η επιθυμία όλων για καλή συνεργασία και ευρεία συμφωνία ότι υπάρχει άμεση ανάγκη ολοκλήρωσης του τελευταίου τμήματος του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας προς Ευρύχου. Όλοι οι κοινοτάρχες εξέφρασαν μεγάλη αγωνία για το μέλλον των χωριών τους που μαστίζονται από αστυφιλία και εξέφρασαν την άποψη ότι η ολοκλήρωση του αυτοκινητόδρομου θα βοηθήσει στην αναχαίτιση της πληθυσμιακής μείωσης και θα στηρίξει την τοπική οικονομία.
Ενημερώσαμε τους κοινοτάρχες πως το έργο περιλήφθηκε στους προτεινόμενους προϋπολογισμούς του 2026, το Τμήμα Δημοσίων Έργων έχει σχεδόν ολοκληρώσει τα έγγραφα και τις μελέτες για την προκήρυξη του διαγωνισμού, ενώ οι απαλλοτριώσεις προχωρούν.
Στόχος είναι το έργο να προσφοροδοτηθεί έως τον Μάρτιο του 2026. Τυχόν αλλαγή στην όδευση θα απαιτήσει νέους σχεδιασμούς και νέες χωρομετρικές και τοπογραφικές μελέτες και νέες απαλλοτριώσεις γης, με αυξημένο κόστος και ουσιώδεις καθυστερήσεις, άρα πραγματικό κίνδυνο μη υλοποίησης
Η πραγματικότητα της αστυφιλίας δεν μας επιτρέπει την πολυτέλεια του χρόνου και επιβάλει ταχεία δράση. Κάθε καθυστέρηση επιδεινώνει μη ανατρέψιμες συνθήκες διαβίωσης για τους κατοίκους της ορεινής Λευκωσίας.
Αποτέλεσμα της συνάντησης ήταν η εκ νέου δέσμευση της Κυβέρνησης να προχωρήσει με το έργο, αλλά παράλληλα να συνεχίσει τη διαβούλευση με τις τρεις κοινότητες για να απαλειφθούν οι ανησυχίες τους.
-Έχει ανασταλεί η διαδικασία προκήρυξης προσφορών για το αυτοκινητόδρομο Πόλης – Πάφου. Ποια είναι η δική σας αντίληψη για το θέμα και πως προτίθεστε να διαχειριστείτε το έργο;
-Η κατασκευή του δρόμου από την Αγία Μαρινούδα προς το Στρουμπί ξεκίνησε τον Μάιο 2021. Η κυβέρνησή μας παρέλαβε ένα έργο υπό εκτέλεση, που αφορούσε την κατασκευή ενός δρόμου δύο λωρίδων μόνο, χωρίς πρόσβαση από την Πάφο, παρά μόνο από την Αγία Μαρινούδα. Ήταν η πρώτη φάση ενός μεγαλύτερου έργου, που όμως δεν είχε ορίζοντα πλήρους υλοποίησης ως αυτοκινητόδρομος και δεν παρείχε σύνδεση με το αστικό κέντρο της Πάφου, συνθήκη κρίσιμη για τα ωφελήματα για τα οποία η Πολιτεία επενδύει σε ένα τέτοιο έργο υποδομής.
Από τις αρχές του 2024, το τμήμα Δημοσίων Έργων παρατήρησε ότι ο εργολάβος δεν προχωρούσε τις εργασίες, με αποτέλεσμα, μέχρι την ημερομηνία που έπρεπε να ολοκληρωθεί το έργο, είχε εκτελέσει μόνο το 21%. Προηγήθηκαν πολλές διαβουλεύσεις του Τμήματος Δημοσίων Έργων με τον εργολάβο. Ακόμα και μετά από προσπάθεια φιλικού διακανονισμού όμως, οι απαιτήσεις του κρίθηκαν ως αδικαιολόγητες από τις αρμόδιες επιτροπές. Οι παραβιάσεις της σύμβασης επέβαλαν τη διακοπή της, απόφαση δύσκολη που λήφθηκε προς διαφύλαξη του δημόσιου συμφέροντος, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη σύμβαση και τις κατευθύνσεις των αρμόδιων οργάνων.
Μέχρι τον Απρίλιο 2024 οι οικονομικές απαιτήσεις του εργολάβου είχαν ανέλθει σε €30 εκατ. ευρώ και ζητούσε παράταση χρόνου 34 μήνες. Μέχρι τον Οκτώβριο 2024 αυτές αυξήθηκαν σε €36,2 εκατ. και 59 μήνες παράταση χρόνου. Υπήρχε σαφής τάση για πρόσθετες οικονομικές διεκδικήσεις και χρονικές παρατάσεις.
Είναι υποχρέωση της Αναθέτουσας Αρχής, στην περίπτωση αυτή του Τμήματος Δημοσίων Έργων, να υπερασπιστεί τα συμφέροντα της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως αυτά ορίζονται στη σύμβαση. Το τμήμα προέβη σε όλες τις επιτρεπόμενες νόμιμες ενέργειες για να εξευρεθούν λύσεις στα ισχυριζόμενα προβλήματα του εργολάβου, ακολούθησε κατά γράμμα τις οδηγίες της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και Απαιτήσεων και συμβουλεύθηκε όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες του Κράτους, ώστε να βεβαιωθεί ότι η διαχείριση είναι η νόμιμη επιτρεπόμενη. Συνεπώς, ο τερματισμός επήλθε αφού εξαντλήθηκαν όλα τα περιθώρια διαβούλευσης και διαπραγμάτευσης με τον εργολάβο.
Διαβάζω διάφορες ανακοινώσεις που προβάλλουν τη θέση ότι έπρεπε να γίνουν και άλλα. Όμως είναι ξεκάθαρο ότι η Κυβέρνηση εξάντλησε όλες τις δυνατότητες για εξεύρεση λύσης στο πλαίσιο της νομιμότητας, κάτι που επιβεβαιώθηκε με τη συνδρομή της Νομικής και της Ελεγκτικής Υπηρεσίας.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει εξαγγείλει την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει με την αναβάθμιση του έργου, από δρόμο σε αυτοκινητόδρομο. Τέθηκαν χρονοδιαγράμματα υλοποίησης και προστέθηκαν σημαντικές υποδομές, όπως κατασκευή τεσσάρων λωρίδων αντί μόνο δύο, πρόσβαση από την Μεσόγη και έξοδος στην περιοχή της Μαραθούντας. Έτσι επιτυγχάνεται η σύνδεση του αστικού κέντρου της Πάφου με τον αυτοκινητόδρομο και δεν περιορίζεται η πρόσβαση μόνο από την Αγία Μαρινούδα. Η Πάφος, η Πόλη Χρυσοχούς και οι γύρω κοινότητες θα μπορούν πλέον να προσβλέπουν στα οφέλη που θα δώσει η χρήση του αυτοκινητόδρομου.
Η διαδρομή μέχρι την ολοκλήρωση δεν θα είναι χωρίς προβλήματα και δυσκολίες. Επανειλημμένα ο εργολάβος θέτει νομικά εμπόδια στην υλοποίηση. Παρά τους ισχυρισμούς του εργολάβου, το Δικαστήριο στην Πάφο αποφάσισε ότι η Αναθέτουσα Αρχή έχει δικαίωμα πρόσβασης στο εργοτάξιο και συνέχισης του έργου με νέο Ανάδοχο. Και σύμφωνα με αυτή την απόφαση, το Υπουργικό Συμβούλιο επαναβεβαίωσε την πρόθεση της Κυβέρνησης να προχωρήσει με την υλοποίηση του αυτοκινητόδρομου παρά το αυξημένο κόστος, διότι τα οφέλη δεν είναι μετρήσιμα μόνο με οικονομικούς όρους, αλλά λαμβάνουν υπόψη τις τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης της περιοχής και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
Η πρόσφατη αναστολή της διαδικασίας προκήρυξης της προσφοράς για την Α’ Φάση θα συζητηθεί σύντομα ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, όπου προσβλέπουμε σε γρήγορη επαναπροκήρυξη. Παράλληλα όμως, και σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα που ανακοινώθηκαν, προχωρά και η ετοιμασία των εγγράφων προσφοράς για το τμήμα Πόλης Χρυσοχούς – Στρουμπί, υλοποιώντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος του έργου. Θα ακολουθήσει και η σύνδεση της Μεσόγης.
-Η κατασκευή έργων υποδομής είναι επένδυση στο μέλλον της χώρας, καθώς παρέχουν τη δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομίας με πολλαπλάσια οφέλη για τους πολίτες. Το Υπουργείο σας πως θα διαχειριστεί αυτήν την ευθύνη;
-Για τα επόμενα χρόνια και για όσα έργα διαχειρίζεται το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, καταγράφεται η ανάγκη υλοποίησης έργων αξίας πέραν των €2 δισ. Στους σχεδιασμούς του Τμήματος Δημοσίων Έργων περιλαμβάνονται ήδη έργα αξίας περίπου €1,6 δισ., ενώ εκτιμάται πως θα προκύψουν επιπρόσθετα αξίας πέραν των €0,4 δισ., πιθανώς και περισσότερα. Η Κύπρος, υπό την προεδρία του Νίκου Χριστοδουλίδη, διανύει περίοδο μεγάλης ανάπτυξης που συνοδεύεται και από ανάλογο επενδυτικό ενδιαφέρον. Είναι υποχρέωση της Κυβέρνησής μας να συνεχίσει τη συνετή οικονομική πολιτική της, η οποία, μεταξύ άλλων, επιτρέπει και επενδύσεις σε υποδομές που θα δώσουν στις επόμενες γενιές την ευκαιρία να παράγουν και να απολαμβάνουν καλύτερη ποιότητα ζωής.
Η διαχείριση έργων σε τέτοια κλίμακα αντιμετωπίζει και μια σειρά από προκλήσεις. Η χρηματοδότηση δεν μπορεί να πηγάζει μόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και μέσω συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα. Ο Υπουργός Οικονομικών, σε παρέμβαση του στην 1η Πανεπαρχιακή Συγκέντρωση της Επαρχίας Λευκωσίας τον Ιούνιο, αναφέρθηκε ήδη στη δυνατότητα και την ευκαιρία συνεργασίας με ιδιώτες σε συμβάσεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Μια τέτοια προσέγγιση απαιτεί και εξειδικευμένη ομάδα έργων, κάτι που επεξεργάζεται ήδη το Γενικό Λογιστήριο και το Υπουργείο.
Αρκετά από τα έργα που παραλάβαμε καθυστέρησαν να ολοκληρωθούν λόγω έλλειψης συντονισμού μεταξύ υπηρεσιών. Κλασικό παράδειγμα είναι το έργο κατασκευής της Α’ Φάσης του αυτοκινητόδρομου Λεμεσού προς Σαϊττά, όπου, μετά την έναρξη των εργασιών, προέκυψαν νέες απαιτήσεις για υποδομές υπηρεσιών προκαλώντας αλυσιδωτές καθυστερήσεις. Η έλλειψη συντονισμού επηρεάζει όχι μόνο την έγκαιρη ολοκλήρωση, αλλά και τον συγχρονισμό έργων που μπορούν, συνδυαστικά, να αποφέρουν μεγαλύτερο όφελος για τους πολίτες. Η δράση αυτή προϋποθέτει πολιτική κατεύθυνση, που δυστυχώς απουσίαζε μέχρι σήμερα. Στο Υπουργείο εργαζόμαστε για να κλείσουμε αυτό το κενό και επιδιώκουμε την ουσιαστική αναβάθμιση του συντονιστικού ρόλου του Τμήματος Δημοσίων Έργων.
Οι κληρονομηθείσες αδυναμίες των συμβάσεων, ιδιαίτερα στη διαχείριση έργων του Δημοσίου από τον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις οδήγησαν μεγάλα έργα σε ναυάγιο, πρέπει να αντιμετωπιστούν σε νομικό επίπεδο. Τα τυπικά οικοδομικά και τεχνικά συμβόλαια θα επαναξιολογηθούν και, ενδεχομένως, να αναθεωρηθούν, λαμβάνοντας υπόψη και τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Μόνο έτσι οι διαχειριστές των συμβάσεων θα μπορούν να υπερασπίζονται τα συμφέροντα του Δημοσίου με τρόπο δίκαιο και αποτελεσματικό.
Πρωτίστως, οι συντονιστές των συμβάσεων πρέπει να λειτουργούν εντός των αυστηρών ορίων των συμβάσεων και, ταυτόχρονα, να επιδεικνύουν προθυμία και ευελιξία στην επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν κατά την εκτέλεση των έργων.
Συντονισμός – προτεραιοποίηση- υλοποίηση
Νέα βάση η συνεργασία μεταξύ Υπουργείων και αρμοδίων τμημάτων για πιο γρήγορη υλοποίηση σχεδιασμών
-Αναφερθήκατε στη σημασία του συντονισμού μεταξύ υπηρεσιών. Τον συντονισμό μεταξύ Τμημάτων του Δημοσίου που ενδεχομένως ανήκουν σε διαφορετικά Υπουργεία, πώς θα πετύχετε;
-Έχουμε ενεργοποιήσει τη συντονιστική επιτροπή του Υπουργείου Οικονομικών, του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως του Υπουργείου Εσωτερικών και του Τμήματος Δημοσίων Έργων του Υπουργείου μας. Στόχος είναι η κατάρτιση σειράς προτεραιότητας για οδικά έργα, με τεχνικά κριτήρια, ώστε να υλοποιούνται οι πολιτικές αποφάσεις. Πλέον, οι μελέτες του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως θα συντονίζονται με εκείνες του Τμήματος Δημοσίων Έργων και θα διαθέτουν και την απαραίτητη χρηματοδότηση, αφού θα έχει ήδη εγκριθεί από το Υπουργείο Οικονομικών. Πρόκειται για μια δράση που θα εξασφαλίσει καλύτερη αξιοποίηση δημοσίων πόρων και ταχύτερα αποτελέσματα για τους πολίτες.
-Η λειτουργία της επιτροπής αυτής είναι δική σας ιδέα;
-Όχι. Η ιδέα δεν είναι νέα. Πρόκειται για σχήμα συντονισμού που είχε εφαρμοστεί στο παρελθόν. Το επαναφέραμε σε λειτουργία, ώστε τα υπό συντονισμό Τμήματα να λαμβάνουν έγκαιρα κοινές αποφάσεις και να προωθούνται ταχύτερα τα ώριμα έργα, με έγκαιρη επίλυση τεχνικών ζητημάτων και αποτροπή καθυστερήσεων.
-Οι δομές του Τμήματος Δημοσίων Έργων θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στον μεγάλο αριθμό έργων που φαίνεται ότι προχωρούν για υλοποίηση;
-Το Τμήμα Δημοσίων Έργων έχει την εμπειρία, τη γνώση και το ταλέντο για να διαχειριστεί μεγάλα και απαιτητικά έργα. Πιστεύω ότι μέσω της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης που προσφέρουμε πλέον στα στελέχη, ιδιαίτερα της επιμόρφωσης για τη διαχείριση έργων που πρόσφατα υλοποιήθηκε σε σημαντικό αριθμό νέων μηχανικών, θα ενισχυθεί το ανθρώπινο δυναμικό και θα καταστεί πιο αποτελεσματικό.
Έργα, ωστόσο, που θα υλοποιηθούν με συμβάσεις διαχείρισης ή λειτουργίας κρατικών υποδομών, απαιτούν ξεχωριστή νομική και τεχνοοικονομική εμπειρογνωμοσύνη, ειδικά στο στάδιο της «ωρίμανσης». Την ιδέα αυτή επεξεργάζονται στο Γενικό Λογιστήριο και διαφαίνεται ιδιαίτερη ποιοτική εργασία εκ μέρους τους.
-Και οι νέες προκλήσεις που έχετε ενώπιον σας;
-Η χώρα μας έχει μπροστά της ένα παράθυρο ευκαιρίας: να υλοποιήσει νέες υποδομές που θα αναβαθμίσουν την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των κατοίκων, θα λύσουν προβλήματα και θα ενισχύσουν την ανθεκτικότητα της οικονομίας μας. Η Κυβέρνησή μας επενδύει σε έργα που ενώνουν ανθρώπους και περιοχές, μειώνουν ανισότητες και στηρίζουν την ανάπτυξη. Στόχος μας είναι απτά αποτελέσματα, με πλήρη συναίσθηση της ευθύνης που έχουμε αναλάβει, ώστε να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες των συμπολιτών μας.
