Νέα δεδομένα στη μελέτη της κυπριακής προϊστορίας θέτει η έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου στον Ακάμα το 2024, δημιουργώντας και νέα ερωτήματα που μελλοντικές έρευνες στην περιοχή θα κληθούν να απαντήσουν.
Η ανακάλυψη νέας αρχαιολογικής θέσης σε ένα τόσο μακρινό και απόμερο τμήμα του νησιού, θέτει σε αμφισβήτηση την κυρίαρχη αντίληψη πως η χερσόνησος του Ακάμα αποτελούσε μια πολιτιστικά περιθωριακή περιοχή κατά την πρώιμη προϊστορία της Κύπρου.
Επιπλέον, η τοποθεσία της αρχαιολογικής θέσης σε μια περιοχή όπου αυτή την περίοδο εκτελούνται μεγάλα αναπτυξιακά έργα, είναι ζωτικής σημασίας για την ενημέρωση των ενδιαφερομένων σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να εκτελεστούν τα έργα με βιώσιμο τρόπο και με σεβασμό στη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.
Το Τμήμα Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της αρχαιολογικής ανασκαφής που διενεργήθηκε μεταξύ Σεπτεμβρίου- Οκτωβρίου 2024 στην αρχαιολογική θέση Δρούσεια-Σκλοινίκια στο βορειοδυτικό τμήμα της χερσονήσου, υπό τη διεύθυνση της ειδικής επιστήμονα της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου Θεοδώρας Μούτσιου, σε συνεργασία με τον αρχαιολόγο του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Κρίστιαν Ριπμάγιερ.
Στόχος της φετινής ανασκαφικής αποστολής ήταν η επέκταση της προηγούμενης δοκιμαστικής τομής ώστε μέσα από την έκθεση μιας μεγαλύτερης περιοχής της αρχαιολογικής τοποθεσίας να συλλεχθούν πληροφορίες για την ηλικία και φύση της θέσης.
Η έρευνα πεδίου εντάσσεται στο ερευνητικό πρόγραμμα «Η μοντελοποίηση της δημογραφίας και της προσαρμογής κατά τον αρχικό εποικισμό του νησιωτικού τοπίου της Ανατολικής Μεσογείου (MIGRATE, EXCELLENCE/ 0421/ 0050)» το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας. Το ανασκαφικό πρόγραμμα λαμβάνει, επίσης, χρηματοδότηση από το Ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντης (Πρόγραμμα TOPOS – Διερεύνηση του ρόλου των ακτών στην πρώιμη προϊστορία της Κύπρου: Ακάμα: Ενσωμάτωση αρχαιολογικών ανασκαφών και γεωχωρικών τεχνολογιών στο απομακρυσμένο ακρωτήριο του Ακάμα).
Τον Απρίλιο 2022, η ερευνητική ομάδα, υπό τη διεύθυνση των Μούτσιου και Ριπμάγιερ διεξήγαγε συστηματική επιφανειακή επισκόπηση με την χρήση καννάβου και συλλογή λίθινων τέχνεργων στην παράκτια ζώνη της χερσονήσου του Ακάμα σε τεμάχιο που είχε αναγνωριστεί από την ομάδα ως περιοχή υψηλού ενδιαφέροντος για τη διατήρηση προ-Νεολιθικών επιχώσεων. Επιπλέον, προέβησαν στην ανασκαφή μιας δοκιμαστικής τομής 1×1 μέτρου με στόχο τον καθορισμό της στρωματογραφίας και τον εντοπισμό υλικού για χρονολόγηση (ξυλάνθρακας) και λίθινων τέχνεργων in situ. Η έρευνα, μεταξύ άλλων, κατέγραψε πάνω από χίλια λίθινα αντικείμενα που φέρουν τυπο-τεχνολογικά χαρακτηριστικά της Επιπαλαιολιθικής – πρώϊμης Ακεραμικής Νεολιθικής περιόδου. Τα αποτελέσματα αυτά, κατέδειξαν την ιδιάζουσα σημασία αυτής της θέσης και οδήγησαν στην απόφαση για περαιτέρω συστηματική έρευνα.
Η εκστρατεία του 2024 σχεδιάστηκε για να καλύψει την ανάγκη για μια λεπτομερή και συστηματική έρευνα στη θέση Δρούσεια- Σκλοινίκια. Οι εργασίες ξεκίνησαν με τη γεωφυσική επισκόπηση της περιοχής, η οποία κάλυψε συνολική έκταση 1.720 τετραγωνικών μέτρων και στόχευε στην χαρτογράφηση των χαρακτηριστικών του υπεδάφους της θέσης. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής είναι εξαιρετικά σημαντικά καθώς βοήθησαν στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πού θα τοποθετηθούν οι αρχαιολογικές τομές (σκάμματα).
Η γεωφυσική έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Εργαστήριο Γεωπληροφορικής Ψηφιακών Ανθρωπιστικών Σπουδών του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, υπό την επίβλεψη του Καθ. Απόστολου Σαρρή. Στη συνέχεια, σχεδιάστηκαν και ανασκάφηκαν πέντε τομές σε μέγιστο βάθος 60 εκ. μέχρι το τέλος της ανασκαφικής περιόδου. Η φετινή ανασκαφική περίοδος κατέγραψε εκατοντάδες λίθινα τέχνεργα με τυπο-τεχνολογικά χαρακτηριστικά που τα τοποθετούν στο τέλος του Πλειστόκαινου – Πρώιμο Ολόκαινο (12-8 χιλιάδες χρόνια από σήμερα).
Ένα πολύ ιδιαίτερο εύρημα που ανακαλύφθηκε in situ (στην κύρια φωτογραφία), πιθανότατα δείχνει την παρουσία κυνηγετικών δραστηριοτήτων στην περιοχή. Αρκετά δείγματα ξυλάνθρακα ανασκάφηκαν στη θέση και ετοιμάζονται να σταλούν στο εξωτερικό για χρονολόγηση που αναμένεται να καθορίσει την ηλικία του χώρου.
Συνολικά, μια πλούσια συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων συλλέχτηκε κατά τη διάρκεια της ανασκαφής που περιελάμβανε λίθινα εργαλεία, πέτρινα δοχεία, χάντρες, όστρεα και οστά. Όλα τα αντικείμενα έχουν γεωαναφερθεί και οι διάφορες κατηγορίες υλικών μελετώνται από ειδικούς προκειμένου να προσδιοριστούν τα χαρακτηριστικά τους.
