Το πολυσέλιδο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τους αερόσακους Takata καταλογίζει πειθαρχικές ευθύνες σε πρώην γενικούς διευθυντές, σε πρώην και νυν στελέχη του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ), του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών (ΗΜΥ) και της Αστυνομίας, για αμέλεια, αδράνεια και αδιαφορία που, όπως υπογραμμίζεται συνέβαλαν στην απώλεια ανθρώπινων ζωών. Η Επιτροπή, μεταξύ άλλων, κάνει λόγο για συστηματική αποτυχία των εμπλεκομένων να εκτιμήσουν και να ενεργήσουν αναλόγως του κινδύνου, ενώ τονίζει την έλλειψη θεσμικού συντονισμού και την ύπαρξη «κουλτούρας μετάθεσης ευθυνών» στη Δημόσια Υπηρεσία.
Βαρύτατες ευθύνες εντοπίζονται και στη Διεύθυνση Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών (ΗΜΥ), καθώς και στη Διεύθυνση Τροχαίας της Αστυνομίας, οι οποίες σημειώνεται, δεν αντάλλαξαν κρίσιμες πληροφορίες και δεν ειδοποίησαν τις αρμόδιες αρχές για την επικινδυνότητα των αερόσακων, παρόλο που είχαν στα χέρια τους εκθέσεις για τρία σοβαρά δυστυχήματα.
Η Ερευνητική Επιτροπή επισημαίνει ότι το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας λειτούργησε απλώς ως φορέας συλλογής στατιστικών στοιχείων και όχι ως ουσιαστικό όργανο χάραξης πολιτικής, αποτυγχάνοντας πλήρως να αντιληφθεί και να αντιμετωπίσει έγκαιρα την απειλή των ελαττωματικών αερόσακων.
Τι αναφέρεται στο πόρισμα
Στην Έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής καταγράφεται: «Έχοντας υπόψη μας το σύνολο του μαρτυρικού υλικού που τέθηκε ενώπιον της Επιτροπής, είναι εισήγηση της Επιτροπής όπως εξετασθεί το ενδεχόμενο να έχουν διαπραχθεί πειθαρχικά αδικήματα από τους δημοσίους υπαλλήλους που με τις πράξεις, κυρίως παραλείψεις τους, επέδειξαν αδράνεια και/ή αδιαφορία και/ή αμέλεια στην αντιμετώπιση της ανάγκης λήψης προληπτικών μέτρων αντιμετώπισης του κινδύνου των αερόσακων Takata, με αποτέλεσμα να χαθούν δύο ανθρώπινες ζωές, ενώ η σωματική ακεραιότητα τρίτου προσώπου, του Α. Λούγκου, να πληγεί μόνιμα για το υπόλοιπο της ζωής του.
Η Επιτροπή εισηγείται την εξέταση πιθανών πειθαρχικών αδικημάτων εις βάρος κρατικών λειτουργών οι οποίοι «ενώ γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata» παρέλειψαν να δράσουν με υπευθυνότητα και ευθυκρισία.
Καταγράφονται τέσσερις βασικές κατηγορίες παραλείψεων:
1. Αμέλεια και/ή αδιαφορία στο να δώσουν τη δέουσα βαρύτητα στις συνεχείς προειδοποιήσεις της Υπηρεσίας Προστασίας του Καταναλωτή, από το 2013 και εντεύθεν, για την επικινδυνότητα των αερόσακων Takata,
2. Αμέλεια και/ή αδιαφορία να εξετάσουν και να δώσουν τη δέουσα βαρύτητα στο περιεχόμενο των επιστολών των δύο πολιτών, το 2015 και το 2016, που αφορούσε στην παγκόσμια εκστρατεία προς αντιμετώπιση της επικινδυνότητας των αερόσακων Takata,
3. Αμέλεια και/ή αδιαφορία και/ή αδράνεια να προβούν σε διαπίστωση του κινδύνου, όπως προβλέπεται από το άρθρο 8(4) του περί Έγκρισης Τύπου Οχημάτων Νόμου του 2005 (Ν.61(Ι)/2005), όπως τροποποιήθηκε με τον Ν.45(Ι)/2010 και τους σχετικούς Κανονισμούς, και
4. Έλλειψη ευθυκρισίας σ’ ό,τι αφορά την ανάγκη κοινοποίησης από τις διευθύνσεις της ΗΜΥ και της Αστυνομίας των εκθέσεων, που λειτουργοί των δύο αυτών Υπηρεσιών ετοίμασαν για τα τρία δυστυχήματα -ειδικά του πρώτου ημερ. 30.7.2017- στις αρμόδιες αρχές με εισήγηση λήψης προληπτικών μέτρων για μείωση και/ή αποτροπή του κινδύνου από τους αερόσακους Takata.
Η Επιτροπή επισημαίνει ότι «οι επί του θέματος θέση του Διευθυντή της ΗΜΥ αποκαλύπτει μια νοοτροπία, η οποία την προβλημάτισε ιδιαίτερα. Αφορά στους λόγους που επικαλέστηκε ο Διευθυντής της ΗΜΥ για τη μη κοινοποίηση των Εκθέσεών της είτε στο ΤΟΜ είτε στο ΥΜΕΕ. Ανέφερε συναφώς ότι δεν κοινοποίησε τις Εκθέσεις της, γιατί (α) είναι πάγια πρακτική της ΗΜΥ να τις κοινοποιεί αποκλειστικά στην Αστυνομία, γιατί κοινοποίησή τους ακόμη και στην προϊσταμένη αρχή … θα οδηγούσε την υπόθεση (Σημ:- που εξετάζει η Αστυνομία) να καταρρεύσει στο Δικαστήριο, και (β) Η ΗΜΥ «… με ένα απλό σερφάρισμα, με μια απλή έρευνα στο διαδίκτυο έχει εξάξει όλη αυτήν την πληροφόρηση». Δηλαδή, όπως παρατηρήσαμε και στο στάδιο παράθεσης της μαρτυρίας του, αν κοινοποιούσε την πληροφορία που περιήλθε σε γνώση της Υπηρεσίας του μέσω διαδικτύου για ανάκληση δεκάδων εκατομμυρίων οχημάτων λόγω ελαττωματικότητας των αερόσακων Takata, θα … επηρέαζε το ανακριτικό έργο της Αστυνομίας (!). Και όπως η Υπηρεσία του άντλησε αυτή την πληροφορία «… με ένα απλό σερφάρισμα», το ίδιο θα μπορούσαν να κάνουν και άλλοι (!). Έτσι αντιλαμβάνεται η ΗΜΥ την αποστολή της, και η Επιτροπή παραθέτει τα πιο πάνω χωρίς σχόλια για προβληματισμό.
Περαιτέρω, είναι εισήγηση της Επιτροπής όπως εξεταστεί το ενδεχόμενο διάπραξης πειθαρχικών αδικημάτων και από τους ΓΔ του ΥΜΕΕ οι οποίοι, κατά τον κρίσιμο χρόνο, αμέλησαν να εξασφαλίσουν τον απαραίτητο συντονισμό και να ασκήσουν την κατάλληλη εποπτεία του Υπουργείου στο ΤΟΜ και ΗΜΥ, ως όφειλαν, ώστε να ενημερώσουν ανάλογα και τον Υπουργό».
Στο σημείο αυτό, η Επιτροπή σημειώνει ότι, λόγω του χρόνου που παρήλθε και της αφυπηρέτησης πολλών από τους εμπλεκόμενους, η οποιαδήποτε πειθαρχική διαδικασία ενδεχομένως να είναι άνευ αντικειμένου.
Η Επιτροπή προβαίνει και σε κάποιες παρατηρήσεις που αφορούν στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας. «Έχουμε ήδη αναφέρει τις αρμοδιότητες του εν λόγω Συμβουλίου, όπως αυτές πηγάζουν από τον Νόμο. Αποκομίσαμε όμως την εντύπωση ότι ο τρόπος λειτουργίας του εν λόγω Συμβουλίου φαίνεται να μην εξυπηρετεί τον σκοπό σύστασης του. Είναι αρκετό επί τούτου να παρατηρήσουμε ότι, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Διευθυντή του Τμήματος Τροχαίας Αρχηγείο, «.. έχει καταστεί συνήθης πρακτική η Αστυνομία να προσκομίζει ενώπιον του Συμβουλίου στατιστικά στοιχεία σε σχέση με τον αριθμό των νεκρών και των σοβαρά τραυματιών συνεπεία οδικών συγκρούσεων κλπ», πληροφορία που προβληματίζει. Και αυτό γιατί, αν ο ρόλος της Αστυνομίας στο Συμβούλιο είναι όπως τον περιέγραψε ο μάρτυρας -και επ’ αυτού δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλλουμε- τότε σε τι εξυπηρετεί αυτό το πολυπρόσωπο Συμβούλιο, το οποίο περιορίζεται στο να έχει στατιστικά στοιχεία σε «… σχέση με τον αριθμό των νεκρών και των σοβαρά τραυματιών …» και όχι να εξετάζει πως να εμπεδώσει οδική ασφάλεια, για να μην έχουμε νεκρούς και τραυματίες; Είναι εισήγηση της Επιτροπής όπως επανεξεταστεί το πολυπρόσωπο του Συμβουλίου αφού οι διάφορες Υπηρεσίες/Αρχές που συμμετέχουν σ’ αυτό, φαίνεται να μην ανταλλάσσουν μεταξύ τους βασικές πληροφορίες, εφόσον τόσο η Αστυνομία όσο και η ΗΜΥ που συμμετέχουν στο Συμβούλιο δεν το ενημέρωσαν καν για το σοβαρό πρόβλημα της επικινδυνότητας των αερόσακων».
