Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περισσότεροι από 2,5 δισεκατομμύρια ενήλικες παγκοσμίως είναι σήμερα υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Η παχυσαρκία δεν συνδέεται μόνο με την αύξηση του σωματικού βάρους αλλά αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για μια σειρά χρόνιων νοσημάτων, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η νεφρική δυσλειτουργία και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Η παχυσαρκία δεν περιορίζεται στην αύξηση του σωματικού βάρους. Αντίθετα, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για σοβαρά χρόνια νοσήματα, όπως ο διαβήτης τύπου 2, οι καρδιοπάθειες, η νεφρική δυσλειτουργία και τα εγκεφαλικά επεισόδια, επισημαίνει ο ΠΟΥ.
Την ώρα που η κοινωνική ευαισθητοποίηση γύρω από το ζήτημα εντείνεται, πληθαίνουν και οι φωνές που θέτουν το κρίσιμο ερώτημα: Πώς μπορεί κανείς να χάσει βάρος και να διατηρήσει μακροπρόθεσμα την υγεία του;
Παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη παχυσαρκίας
Ο Δρ. Reiner Jumpertz-von Schwartzenberg, Καθηγητής Κλινικού Μεταβολισμού και Έρευνας Παχυσαρκίας στο Πανεπιστήμιο του Tübingen, σε άρθρο του στο The Conversation επισημαίνει ότι η παχυσαρκία είναι μια πολύπλευρη κατάσταση. Δεν οφείλεται απλώς στην υπερκατανάλωση τροφής ή στην έλλειψη άσκησης αλλά προκύπτει από την αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Όπως εξηγεί, για πολλούς ανθρώπους, το στρες, που μπορεί να προκύπτει από την εργασιακή πίεση, τα οικονομικά προβλήματα, τις οικογενειακές δυσκολίες ή το κοινωνικό άγχος, ενδέχεται να οδηγήσει σε υπερφαγία ή ανθυγιεινές διατροφικές συμπεριφορές. Επιπλέον, η κατάθλιψη, που συχνά συνοδεύεται από μικρότερο κίνητρο για σωματική δραστηριότητα, συνδέεται άμεσα με αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας.
Εκτός από τα προαναφερθέντα, ο σύγχρονος τρόπος ζωής εντείνει το πρόβλημα: η πολύωρη καθιστική εργασία, η παρατεταμένη παραμονή μπροστά σε οθόνες και η ευκολία πρόσβασης σε επεξεργασμένα τρόφιμα συμβάλλουν σε μια πραγματικότητα όπου η πρόσληψη βάρους είναι σχεδόν αναπόφευκτη -και ο έλεγχός του ακόμα πιο δύσκολος.
Η σημασία μιας πολύπλευρης στρατηγικής
Η απώλεια βάρους απαιτεί μια ολιστική, πολυτροπική προσέγγιση. Οι πιο επιτυχημένες παρεμβάσεις βασίζονται στη συνεργασία ειδικών από διάφορους τομείς -όπως γιατροί, διατροφολόγοι και ψυχολόγοι -ώστε να αντιμετωπίζονται τόσο οι φυσιολογικές όσο και οι ψυχολογικές πτυχές της παχυσαρκίας, τονίζει ο ειδικός.
Η προσέγγιση αυτή είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική σε άτομα με προδιαβήτη, δηλαδή με αυξημένα επίπεδα σακχάρου που δεν έχουν φτάσει στο διαβητικό εύρος. Έρευνες δείχνουν ότι η συντονισμένη αλλαγή τρόπου ζωής μπορεί να ελαχιστοποιήσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Ενώ η απώλεια 5-7% του σωματικού βάρους είναι ένας καλός στόχος για τη μείωση των κινδύνων για την υγεία, πρόσφατη έρευνα από ομάδα στο Tübingen της Γερμανίας δείχνει ότι ο συνδυασμός του με τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα αποδίδει ακόμη καλύτερα: λιγοστεύουν οι επιπλοκές, όπως η νεφρική βλάβη και τα προβλήματα μικρών αγγείων, που εμφανίζονται συχνά σε διαβητικούς ασθενείς.
Γιατί είναι σημαντική -και δύσκολη -η μείωση του σπλαχνικού λίπους;
Ένας βασικός στόχος είναι η καταπολέμηση του σπλαχνικού λίπους, δηλαδή του λίπους που αποθηκεύεται γύρω από τα εσωτερικά όργανα της κοιλιάς. Αυτό το είδος λίπους είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, επειδή συμβάλλει στη χρόνια φλεγμονή και επηρεάζει την αποτελεσματικότητα της ινσουλίνης, ενισχύοντας τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακά νοσήματα. Ορισμένες στρατηγικές που βοηθούν στον περιορισμό του σπλαχνικού λίπους:
Η τακτική σωματική δραστηριότητα -ιδίως η αερόβια άσκηση.
Μια διατροφή πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ξηροί καρποί, σπόροι, ψάρια και φυτικά έλαια).
Η μεσογειακή διατροφή, η οποία δίνει έμφαση στα δημητριακά ολικής αλέσεως, τα υγιεινά λίπη, τα λαχανικά και τις άπαχες πρωτεΐνες.
Αυτές οι αλλαγές έχουν αποδειχθεί ευεργετικές όχι μόνο για την μείωση του βάρους αλλά και για την πρόληψη καρδιομεταβολικών παθήσεων. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη διατήρησή του αποτελεί πρόκληση. Πολλοί άνθρωποι το ανακτούν μέσα σε λίγα χρόνια, γεγονός που συνοδεύεται από ανάλογη επιδείνωση της υγείας. Αυτός ο φαύλος κύκλος απώλειας και επανάκτησης μπορεί να είναι απογοητευτικός, οδηγώντας πολλούς να στραφούν προς άλλες επιλογές.
Ο ρόλος των φαρμάκων και της χειρουργικής επέμβασης
Όταν οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής δεν επαρκούν, επιστρατεύονται φαρμακολογικές λύσεις. Τα τελευταία χρόνια, οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 (κατηγορία φαρμάκων που αναπτύχθηκε αρχικά για τη θεραπεία του διαβήτη) χρησιμοποιούνται ευρέως για τη μείωση του σωματικού βάρους, καθώς ρυθμίζουν την όρεξη και ενισχύουν την παραγωγή ινσουλίνης.
Ωστόσο, η χρήση τους σε μη παχύσαρκα άτομα εγείρει ηθικά και ιατρικά ερωτήματα, σχολιάζει ο ειδικός. Πέρα από τις πιθανές παρενέργειες -όπως ναυτία, εμετός ή άλλα σοβαρά προβλήματα -σημαντικός περιορισμός είναι η «εξαφάνιση» των ωφελειών μόλις διακοπεί το φάρμακο, κάτι που συχνά οδηγεί σε ταχεία επαναπρόσληψη βάρους.
Για άτομα με σοβαρή παχυσαρκία και επιπλοκές υγείας, η βαριατρική χειρουργική παραμένει μια ενδεδειγμένη επιλογή. Επεμβάσεις όπως η γαστρική παράκαμψη ή το γαστρικό μανίκι μειώνουν το μέγεθος του στομάχου και μεταβάλλουν τη λειτουργία ορμονών που σχετίζονται με την πείνα και τον κορεσμό. Το αποτέλεσμα είναι η διατηρήσιμη απώλεια βάρους και η ελαχιστοποίηση των σχετιζόμενων νοσημάτων, όπως η καρδιοπάθεια και ο πρόωρος θάνατος. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη έρευνες για νέα φαρμακευτικά σκευάσματα που συνδυάζουν δράσεις πολλαπλών ορμονών του εντέρου, επιδιώκοντας να προσεγγίσουν την αποτελεσματικότητα της χειρουργικής επέμβασης.
Ποια προσέγγιση ενδείκνυται ανάλογα την περίπτωση;
Η διαχείριση της παχυσαρκίας δεν επιδέχεται μια συνολική και ενιαία λύση. Η προσέγγιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να βασίζεται στον συνδυασμό επιστημονικής γνώσης, υποστήριξης και ρεαλιστικών στόχων.
- Όσοι ξεκινούν το ταξίδι απώλειας βάρους, το καλύτερο σημείο εκκίνησης είναι ο συνδυασμός σωματικής δραστηριότητας και υγιεινής διατροφής.
- Όσα άτομα έχουν αυξημένα επίπεδα σακχάρου, η στόχευση του σπλαχνικού λίπους μέσω συνδυασμένων αλλαγών στον τρόπο ζωής και της διαχείρισής του είναι ιδιαίτερα σημαντική.
- Όσοι παλεύουν με την παχυσαρκία και τις συναφείς συνθήκες υγείας, οι ιατρικές θεραπείες και οι χειρουργικές επιλογές αποτελούν ισχυρά εργαλεία για την υποστήριξη της διαρκούς αλλαγής.
Η ουσία βρίσκεται στη διαρκή και σταθερή προσπάθεια, με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Η απώλεια βάρους δεν είναι μόνο αριθμός στη ζυγαριά αλλά επένδυση στην υγεία, την ποιότητα ζωής και τη μακροχρόνια ευεξία, καταλήγει ο ειδικός.
ygeiamou
