Λύγισαν μπροστά στον πόνο και το τραύμα των Κυπρίων γυναικών που βιάστηκαν από τους Τούρκους εισβολείς το 1974, οι ευρωβουλευτές που βρέθηκαν στην Κύπρο τις τελευταίες ημέρες με σκοπό να ενημερωθούν για τα όσα βίωσαν και συνεχίζουν να βιώνουν μέχρι σήμερα τα θύματα.
Συγκεκριμένα, την αντιπροσωπεία της επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων (FEMM) αποτελούσαν ο εμπνευστής της όλης ιδέας Λουκάς Φουρλάς (ΕΛΚ) και οι ευρωβουλευτές Ελεονώρα Μελέτη (ΕΛΚ, Ελλάδα), Anna Maria Cisint (Πατριώτες για την Ευρώπη, Ιταλία), Laurence Trochu (Συντηρητικοί, Γαλλία), τους οποίους συνόδευε ο ευρωβουλευτής Γιώργος Γεωργίου (Αριστερά). Στόχος της αποστολής ήταν να καταγραφούν οι μαρτυρίες γυναικών που επλήγησαν από την τουρκική εισβολή του 1974.
Χθες, η αντιπροσωπεία της επιτροπής πραγματοποίησε σειρά συναντήσεων με την πρόεδρο του Ιδρύματος «ΖΩΗ κατά της Εμπόλεμης Βίας» Αλίκη Χατζηγεωργίου, την αντιπρόεδρο Νατάσα Φρειδερίκου και τη γενική γραμματέα Ρίτα Καρατζιά, όπως επίσης με τη γενική γραμματέα της Παγκύπριας Ομοσπονδίας Γυναικείων Οργανώσεων (ΠΟΓΟ), Σκεύη Κουκουμά. Η αντιπροσωπεία είδε την επίτροπο Ισότητας των Φύλων, Τζόζη Χριστοδούλου, τον συγγραφέα και ερευνητή Χρύσανθο Χρυσάνθου, ενώ επισκέφθηκαν τη Βουλή των Αντιπροσώπων, όπου τους υποδέχθηκε η πρόεδρος του Σώματος, Αννίτα Δημητρίου.
Η πιο ουσιώδης, όμως, συνάντηση ήταν αυτή με τα ίδια τα θύματα. Σε μία κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση άκουσαν τις εξομολογήσεις γυναικών για τα όσα βίωσαν, κάποιες εξ αυτών όταν ακόμη ήταν ανήλικα κορίτσια, στα χέρια των Τούρκων στρατιωτών εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974.
Όπως ανέφερε η πρόεδρος της αντιπροσωπείας Ελεωνόρα Μελέτη, σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε σήμερα στο Σπίτι της ΕΕ, ακούγοντας τα όσα μοιράστηκαν μαζί τους οι κυρίες που τους άνοιξαν την καρδιά τους, όλοι λύγισαν μπροστά «σε μία κουβέντα που πραγματικά φόρτισε πάρα πολύ συναισθηματικά την ατμόσφαιρα». «Ήταν πολύ δύσκολες οι στιγμές να τις έχουμε μπροστά μας να μας περιγράφουν όλα αυτά τα φρικτά βασανιστήρια τα οποία υπέστησαν, κάποιες μάλιστα σε τρυφερή ηλικία, στα χέρια των Τούρκων εισβολέων το 1974. Τα συναισθήματα τα οποία φέρουμε από χθες πραγματικά είναι μεταμορφωτικά. Σκοπός μας είναι να τα μεταφέρουμε στο Ευρωκοινοβούλιο για να ακουστούν αυτές οι φωνές που είναι ιστορικά ζωντανές. Αυτό που εμείς θέσαμε σαν στόχο είναι με την επιστροφή μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να μοιράσουμε τις εμπειρίες, τα συναισθήματα και τις γνώσεις που αποκτήσαμε με τους υπόλοιπους συναδέλφους μας. Θα συντάξουμε μία έκθεση η οποία θα δημοσιευθεί ώστε να μπορέσει να έχει ακόμα περισσότερους παραλήπτες το μήνυμα. Από εκεί και έπειτα θα ξεκινήσουμε μία σειρά από δράσεις που ουσιαστικά θα μετουσιώσουν αυτό το βίωμα των εκατοντάδων γυναικών της Κύπρου σε έργο».
Όπως εξήγησε η κ. Μελέτη, «υπάρχει μία ευρωπαϊκή οδηγία η οποία φέρνει στο επίκεντρο τα δικαιώματα των θυμάτων. Αυτό, όμως, που εμείς εντοπίσαμε μέσα από την επαφή μας τόσο με τα θύματα όσο και με τους υπόλοιπους φορείς, είναι ότι πρέπει να ανοίξουμε το κεφάλαιο της συζήτησης για τις γυναίκες που έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ως όπλο σε περιοχές συγκρούσεων. Ήδη έχει εγκριθεί ένα ψήφισμα από το ΕΚ το οποίο έχει αναγνωρίσει τη χρήση σεξουαλικής βίας ως όπλο σε εμπόλεμες περιοχές, όπως το Σουδάν και το Κογκό μόλις τον Δεκέμβριο που μας πέρασε. Τώρα θα διεκδικήσουμε να γίνει το ίδιο και για τις γυναίκες που έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης ως όπλο κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής το 1974. Θα το ζητήσουμε και θα πιέσουμε ώστε να πραγματοποιηθεί».
Σύμφωνα με την κ. Μελέτη, «η εμπειρία αυτή η τραυματική της Κύπρου που εξακολουθεί να διαμορφώνει συνειδήσεις μπορεί να δώσει το έναυσμα ώστε να ανοίξει μία συζήτηση όπου θα πέσουν στο τραπέζι ιδέες και προτάσεις για να γίνει ένα νομοθετικό πλαίσιο πιο διευρυμένο, πιο επικεντρωμένο στις πραγματικές ανάγκες των θυμάτων. Ένα νομοθετικό πλαίσιο που στριμώχνει και θα τιμωρεί τον θύτη, θα κάνει τη διαδικασία εντοπισμού του λίγο πιο ρεαλιστική και πιο εύκολη».
«Κουβαλούν για 51 χρόνια το ψυχικό τραύμα»
Περαιτέρω, όπως είπε, «επειδή με την αποκατάσταση της δικαιοσύνης ή της ειρήνης δεν σταματά το θέμα εκεί θα πρέπει να βρούμε πολιτικές και δράσεις που θα μπορέσουν να επουλώσουν τα τραύματα των γυναικών αυτών. Αυτό που εισπράξαμε εμείς από τις γυναίκες αυτές είναι ότι για 51 σχεδόν χρόνια κουβαλούν ένα ψυχικό τραύμα για το οποίο δεν είχαν ποτέ τον χώρο για να μιλήσουν. Αντιθέτως είχαν στιγματιστεί, είχαν περιθωριοποιηθεί, είχαν αποκλειστεί, βίωναν ρατσισμό, βίωναν απόρριψη, είχαν εγκαταλειφθεί από τους άντρες και τις οικογένειές τους, κάποιες έγιναν πρόσφυγες μέσα στην ίδια τους την χώρα, κάποιες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Κύπρο για να μπορέσουν να ζήσουν μία ζωή χωρίς ενοχές και χωρίς ταπείνωση».
«Οι μαρτυρίες ήταν συγκλονιστικές και το λιγότερο που νιώθουμε σαν ομάδα είναι ότι έχουμε υποχρέωση να γυρίσουμε πίσω και να κάνουμε αυτές τις φωνές ακόμη πιο δυνατές και να τις μετατρέψουμε σε πράξη έτσι ώστε, έστω και 51 χρόνια μετά αυτές οι γυναίκες να έχουν μία ηθική δικαίωση. Ταυτόχρονα όμως να ανοίξει μία συζήτηση που στο μέλλον να αποτρέπει τέτοια γεγονότα και σε άλλες περιοχές εκτός από την Κύπρο», συνέχισε η πρόεδρος της αντιπροσωπείας. «Το σημαντικό είναι ότι υπήρξε σύμπνοια ανεξαρτήτως πολιτικής ομάδας. Βιώσαμε συναισθηματικά με τον ίδιο τρόπο κάποια ζητήματα που δεν έχουν πολιτικό χρώμα», συμπλήρωσε.
Σε ερώτηση τι ζήτησαν οι γυναίκες αυτές κατά τη συνάντηση που είχαν μαζί τους, η κα. Μελέτη απάντησε πως «δεν ζήτησαν τίποτα. Δεν έχουν να χάσουν κάτι άλλο πια. Τα έχουν χάσει όλα μέσα τους και μάλιστα από τρυφερές παιδικές ηλικίες. Τι να ζητήσουν;».
Γυναίκες εγκαταλείφθηκαν γιατί «είχαν ατιμαστεί» – Αυξήθηκαν οι παρθενοραφές
Αναφέρθηκε στις προσπάθειες του κράτους για αποκατάσταση αυτών των γυναικών με κάποια επιδόματα που δίνονται μηνιαίως, ωστόσο όπως τόνισε, «η ουσιαστική βοήθεια δεν τους έχει δοθεί. Δεν ένιωσαν την υποστήριξη και την αποδοχή μετά το τραύμα τους. Ακούσαμε περιστατικά που μας συγκλόνισαν: άνδρες να εγκαταλείπουν τις γυναίκες τους επειδή είχαν ατιμαστεί από τους Τούρκους, ακούσαμε να αυξάνονται κατακόρυφα οι παρθενοραφές γιατί δεν μπορούσε να αποκατασταθεί μία γυναίκα επειδή δεν ήτανε παρθένα γιατί είχε βιαστεί από τους εισβολείς. Ακούσαμε γυναίκες αφού έχασαν τους άνδρες τους να μην μπορούν να έχουν πρόσβαση στα περιουσιακά τους στοιχεία που αυτά ήταν πόροι για να μεγαλώσουν τα ορφανά. Άλλες γυναίκες που έμειναν χήρες σε πολύ νεαρή ηλικία, αναγκάζονταν να βιώσουν με ένα πολύ συγκεκριμένο τρόπο το πένθος τους επειδή τους επέβαλλαν να φοράνε τα μαύρα ρούχα δια βίου ή να παραμένουν ανύπαντρες και να μην έχουν το δικαίωμα στη χαρά και στην ζωή. Οπότε θεωρώ ότι πρέπει να δουλέψουμε λίγο παραπάνω στο κομμάτι του κοινωνικού αφηγήματος. Πρέπει η κοινωνία να αγκαλιάζει αυτές τις γυναίκες και να μην τις κάνει δεύτερη φορά θύματα».
Ανέγερση μνημείου για τα θύματα
Περαιτέρω, όπως αναφέρθηκε στη διάσκεψη Τύπου, συζητήθηκε το γεγονός ότι υπάρχει ανάγκη και έχει ξεκινήσει συζήτηση για την ανέγερση ενός μνημείου που θα είναι αφιερωμένο σε αυτές τις γυναίκες. Για το σκοπό αυτό, όπως τους διαβεβαίωσε η πρόεδρος της Βουλής, Αννίτα Δημητρίου, η ίδια θα αναλάβει να αποστείλει επιστολή στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας προκειμένου να μπει σε τροχιά αυτό το εγχείρημα. Σύμφωνα με την κ. Μελέτη το μνημείο αυτό, πέραν από την τεκμηρίωση ενός ιστορικού γεγονότος, θα βοηθήσει και στη διατήρηση του αφηγήματος το οποίο πρέπει να ακουστεί και στις νέες γενιές.
«Σαράντα χρόνια δεν συζητείτο το εν λόγω θέμα. Είχαν αποσιωπηθεί οι βιασμοί. Κάποιοι δεν ήξεραν ότι ο άνθρωπος που είχαν μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, οι γυναίκες τους, οι αδελφές τους, έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής βίας. Κάποιοι δεν το γνωρίζουν μέχρι και σήμερα. Από την άλλη είναι μία μορφή ηθικής αναγνώρισης για αυτές τις γυναίκες. Η ιστορία είναι ζωντανή ακόμα. Οι γυναίκες αυτές υπάρχουν και φέρουν ακόμη το τραύμα», συμπλήρωσε.
Από τα 800-1500 θύματα, μόλις 80 μίλησαν
Η κ. Μελέτη απαντώντας σε σχόλιο δημοσιογράφου πως μόλις 80 γυναίκες έλαβαν τελικά επιδόματα, είπε ότι είναι γεγονός πως δεν έχουν μιλήσει όλες. Ξέρουμε ότι υπάρχουν 800-1500 θύματα και έχουν εμφανιστεί μόνο 80. Πρόσθεσε πως θύματα δεν είναι μόνο γυναίκες. Έπεσαν θύματα επίσης άνδρες και παιδιά.
«Αυτό που ζήσαμε, όσο κι αν είχαμε προετοιμαστεί δεν το περιμέναμε. Δεν μπορέσαμε να το διαχειριστούμε. Εγώ προσωπικά δεν μπορούσα να κοιτάξω στα μάτια τις γυναίκες αυτές. Όλοι είχαμε σπάσει και λυγίσει», τόνισε.
Καταληκτικά, η κ. Μελέτη ευχαρίστησε τον Λουκά Φουρλά για την πρωτοβουλία του, αλλά και τα μέλη της επιτροπής που συμμετείχαν στην αντιπροσωπεία και σε όσους την στήριξαν, λέγοντας πως υπήρξαν αντιδράσεις από μικρή μερίδα ευρωβουλευτών από άλλες πολιτικές δυνάμεις που έλεγαν ότι «δεν μπορούμε να ασχολούμαστε με κάτι που έγινε 50 χρόνια πριν, την ώρα που συμβαίνουν τόσα γύρω μας σήμερα». «Εμείς επιμείναμε ώστε να πραγματοποιηθεί η αποστολή», είπε. Και με το ίδιο σθένος, όπως δεσμεύτηκαν, θα πιέσουν ώστε να περάσει από το ΕΚ και το σχετικό ψήφισμα. Ακόμη, όμως και στην περίπτωση που δεν εγκριθεί το ψήφισμα, όπως τόνισαν, θα μεταφέρουν το μήνυμα με άλλους τρόπους.
Συγγενείς αγνοουμένων στο Ευρωκοινοβούλιο
Στο μεταξύ, αξίζει να αναφέρουμε πως με πρωτοβουλία και πάλι του Λουκά Φουρλά, στις 24 Ιουνίου την επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωκοινοβουλίου θα απασχολήσει το ζήτημα των αγνοουμένων. Ενώπιον της Επιτροπής θα βρεθούν συγγενείς αγνοουμένων, μεταξύ των οποίων θα είναι και η Χαρίτα Μάντολες.
